ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary
ਵਧਾਇਆ
ਟੈਗ: 2017 source edit
ਲਾਈਨ 8:
| phylum = [[ਕੋਰਡਾਟਾ]] (Chordata)
| classis = [[ਜਲਥਲੀ]] (Amphibia)
| subclassis = ਲਿਸਐਮਫੀਬਿਆ (Lissamphibia)
| ordo = '''Caudata'''
| ordo_authority = [[:en:Giovanni Antonio Scopoli|ਸਕੋਪੋਲੀ]], 1777
ਲਾਈਨ 14:
| range_map_width = 250px
| range_map_caption =
| subdivision_ranks =
| subdivision =
[[:en:Cryptobranchoidea|Cryptobranchoidea]]<br />
ਲਾਈਨ 20:
[[:en:Sirenoidea|Sirenoidea]]
}}
'''ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ'''[[ਜਲਥਲੀ]] ਦੀ ਲੱਗਪੱਗ 500 ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਨਾਮ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤਲੇ ਸਰੀਰ, ਛੋਟੀ ਨੱਕ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਪੂਛ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਛਿਪਕਲੀ-ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਸਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਨਾਮ ਉਰੋਡੇਲੋ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਉੱਤਰੀ ਅਰਧਗੋਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹੋਲਰਕਟਿਕ ਈਕੋਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਵ-ਤਪਤਖੰਡੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੁਝ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। 
 
ਜਿਆਦਾਤਰ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਾਂ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਉਂਗਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਮ ਤਵਚਾ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਕਰੀਬ ਜਾਂ ਕੁੱਝ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਮ ਸਤਾ), ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਗਿੱਲੇ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਆਵਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਾਇਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਲੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੁੱਝ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਬਾਲਗ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਥਲੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਅਨੂਠੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਪਣੇ ਖੋਏ ਹੋਏ ਅੰਗਾਂ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਫੇਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸੰਭਾਵਤ ਮਨੁੱਖੀ ਮੈਡੀਕਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਸੱਟ ਦੇ ਇਲਾਜ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਦਾਗਾਂ ਤੋਂ ਰੋਕਥਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨੋਖੇ ਪੁਨਰਗਠਨ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਰੀਵਰਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>http://www.livescience.com/34513-how-salamanders-regenerate-lost-limbs.html</ref> 
ਲਾਈਨ 27:
[[ਤਸਵੀਰ:Salamander-olympus.jpg|right|thumb|250px|ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਮਾਉਂਟ ਓਲਿੰਪਸ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ]]
 
ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਗਲਫੜਿਆਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਾਹਰੀ ਗਲਫੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਦੇ ਦੋਨੋਂ ਤਰਫ ਕਲਗੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਐਮਫਿਊਮਾਸ ਵਿੱਚ ਆਤੰਰਿਕ ਗਲਫੜੇ ਅਤੇ ਗਲਫੜਿਆਂ ਦੇ ਛੇਦ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਕੁੱਝ ਥਲੀ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਫੇਫੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ [[ਥਣਧਾਰੀ|ਥਣਧਾਰੀਆਂ]] ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਿਆਦਾ ਜਟਿਲ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਸਰਲ ਅਤੇ ਥੈਲੀਨੁਮਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਲਮ ਵਿੱਚ ਬਾਲਗਾਂ ਹੋਣ ਤੇ ਫੇਫੜੇ ਅਤੇ ਗਲਫੜੇ ਦੋਨੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
== ਵਰਗੀਕਰਨ==
ਕਾਡਾਟਾ ਆਰਡਰ (ਵੰਸ਼) ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਬ-ਆਰਡਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਯੋਕਾਡਾਟਾ ਵਰਗ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਅਕਸਰ ਕਰਿਪਟੋਬਰੈਂਕਵਾਇਡਿਆ ਅਤੇ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਾਇਡਿਆ ਨੂੰ ਸਿਰੇਨੋਇਡਿਆ ਵਲੋਂਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਕਰਣਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।ਹੈ।
{| class = wikitable
| ਕਰਿਪਟੋਬਰੈਂਕਾਇਡੀ | | ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਹੇਲਬੇਂਡਰ ( ਕਰਿਪਟੋਬਰੈਂਕਸ ਏਲਿਗੇਨਿਏਸਿਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Cryptobranchus alleganiensis . jpg | 150px ] ]
| colspan = 100 % align = center bgcolor = # BBBBFF | ਕਰਿਪਟੋਬਰੈਂਕਵਾਇਡਿਆ (ਵਿਸ਼ਾਲਦੇਹ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ)
| -
| ਹਾਇਨੋਬੀਡੀ | | ਏਸ਼ਿਆਟਿਕ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਹਾਇਡਾ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਹਾਇਨੋਬਿਅਸ ਕਿਮੁਰੀ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Hynobius kimurae ( cropped ) edit . jpg | 150px ] ]
! ਪਰਵਾਰ (ਫੈਮਿਲੀ) !! ਆਮ ਨਾਮ !! ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਉਦਾਹਰਣ !! ਉਦਾਹਰਣ ਫੋਟੋ
| -
| colspan = 100 % align = center bgcolor = # BBBBFF |
| ਕਰਿਪਟੋਬਰੈਂਕਾਇਡੀ | | ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏਵਿਸ਼ਾਲਦੇਹ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਹੇਲਬੇਂਡਰ ( ਕਰਿਪਟੋਬਰੈਂਕਸ ਏਲਿਗੇਨਿਏਸਿਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Cryptobranchus alleganiensis . jpg | 150px ] ]
ਸੈਲਾਮੈਂਡਰੋਇਡਿਆ ( ਉੱਨਤ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ )
| -
| ਏੰਬਿਸਟੋਮੈਟਿਡੀ ਹਾਇਨੋਬੀਡੀ | |ਏਸ਼ਿਆਟਿਕ ਮੋਲ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਸ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਮਾਰਬਲਡਹਾਇਡਾ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ (ਹਾਇਨੋਬਿਅਸ ਏੰਬਿਸਟੋਮਾ ਓਪੈਕਮ ਕਿਮੁਰੀ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : AmbystomaHynobius opacumPCSLXYBkimurae .(cropped) edit.jpg | 150px ] ]
| -
| colspan = 100 % align = center bgcolor = # BBBBFF |
| ਏੰਫਿਉਮਿਡੀ | | ਏੰਫਿਉਮਾਸ ਜਾਂ ਕਾਂਗੋ ਈਲ | | ਦੋ ਪੰਜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਏੰਫਿਉਮਾ ( ਏੰਫਿਉਮਾ ਮੀਂਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Amphiuma means . jpg | 150px ] ]
ਸੈਲਾਮੈਂਡਰੋਇਡਿਆ ( ਉੱਨਤ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ )
| -
| ਡਾਇਕੈੰਪਟੋਡੋਂਟਿਡੀ | | ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰੀ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰੀ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਡਾਇਕੈੰਪਟੋਡੋਨ ਟੇਨੇਬਰੋਸਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Coastal Giant Salamander , Dicamptodon tenebrosus . jpg | 150px ] ]
| ਏੰਬਿਸਟੋਮੈਟਿਡੀ ||ਮੋਲ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ||ਮਾਰਬਲਡ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ (ਏੰਬਿਸਟੋਮਾ ਓਪੈਕਮ) || [[ ਤਸਵੀਰ : Ambystoma opacumPCSLXYB.jpg | 150px ]]
| -
| ਪਲੇਥੋਡੋਂਟਿਡੀ | | ਫੇਫੜਾਰਹਿਤ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਰੇਡ ਬਲੈਕ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਪਲੇਥੋਡੋਨ ਸੈਨੇਰਿਅਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Plethodon cinereus . jpg | 150px ] ]
| ਏੰਫਿਉਮਿਡੀ | | ਏੰਫਿਉਮਾਸ ਜਾਂ ਕਾਂਗੋ ਈਲ | | ਦੋ ਪੰਜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਏੰਫਿਉਮਾ ( ਏੰਫਿਉਮਾ ਮੀਂਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Amphiuma means . jpg | 150px ] ]
| -
| ਪ੍ਰੋਟੀਡੀ | | ਮਡਪਪੀਜ ਅਤੇ ਓਲੰਸ | | ਓਲਮ ( ਪ੍ਰੋਟਿਅਸ ਏੰਗਵਿਨਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Proteus anguinus Postojnska Jama Slovenija . jpg | 150px ] ]
| ਡਾਇਕੈੰਪਟੋਡੋਂਟਿਡੀ | | ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰੀ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏਵਿਸ਼ਾਲਦੇਹ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰੀ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏਵਿਸ਼ਾਲਦੇਹ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਡਾਇਕੈੰਪਟੋਡੋਨ ਟੇਨੇਬਰੋਸਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Coastal Giant Salamander , Dicamptodon tenebrosus . jpg | 150px ] ]
| -
| ਰਾਇਕੋਟਰਾਇਟੋਨਿਡੀ | | ਟੋਰੇਂਟ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਸਦਰਨ ਟੋਰੇਂਟ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਰਾਇਕੋਟਰਾਇਟੋਨ ਵੇਰਾਇਗੇਟਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Rhyacotriton variegatus . jpg | 150px ] ]
| ਪਲੇਥੋਡੋਂਟਿਡੀ | | ਫੇਫੜਾਰਹਿਤ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਰੇਡ ਬਲੈਕ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਪਲੇਥੋਡੋਨ ਸੈਨੇਰਿਅਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Plethodon cinereus . jpg | 150px ] ]
| -
| ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਿਡੀ | | ਨਿਊਟਸ ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਅਲਪਾਇਨ ਨਿਊਟ ( ਟਰਾਇਟੁਰਸ ਏਲਪੇਸਟਰਿਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Mesotriton aplestris dorsal view chrischan . jpeg | 150px ] ]
| ਪ੍ਰੋਟੀਡੀ | | ਮਡਪਪੀਜ ਅਤੇ ਓਲੰਸ | | ਓਲਮ ( ਪ੍ਰੋਟਿਅਸ ਏੰਗਵਿਨਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Proteus anguinus Postojnska Jama Slovenija . jpg | 150px ] ]
| -
| colspan = 100 % align = center bgcolor = # BBBBFF |
| ਰਾਇਕੋਟਰਾਇਟੋਨਿਡੀ | | ਟੋਰੇਂਟ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਸਦਰਨ ਟੋਰੇਂਟ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ ( ਰਾਇਕੋਟਰਾਇਟੋਨ ਵੇਰਾਇਗੇਟਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Rhyacotriton variegatus . jpg | 150px ] ]
ਸਾਇਰੇਨੋਇਡਿਆ ( ਸਾਇਰੇਂਸ )
| -
| ਸੈਲਾਮੈਂਡਰਿਡੀ | | ਨਿਊਟਸਨਿਊਟ ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਸੈਲਾਮੈਂਡਰ | | ਅਲਪਾਇਨ ਨਿਊਟ ( ਟਰਾਇਟੁਰਸ ਏਲਪੇਸਟਰਿਸ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Mesotriton aplestris dorsal view chrischan . jpeg | 150px ] ]
| ਸਾਇਰੇਨਿਡੀ | | ਸਾਇਰੇਂਸ | | ਗਰੇਟਰ ਸਾਇਰੇਨ ( ਸਾਇਰੇਨ ਲੈਸਰਟਿਨਾ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰ : Sirenlacertina . jpg | 150px ] ]
| -
| colspan = 100 % align = center bgcolor = # BBBBFF |
| }
ਸਾਇਰੇਨੋਇਡਿਆ ( ਸਾਇਰੇਂਸ )
|-
| ਸਾਇਰੇਨਿਡੀ | | ਸਾਇਰੇਂਸ | | ਗਰੇਟਰ ਸਾਇਰੇਨ ( ਸਾਇਰੇਨ ਲੈਸਰਟਿਨਾ ) | | [ [ ਚਿੱਤਰਤਸਵੀਰ : Sirenlacertina . jpg | 150px ] ]
|-
| }
 
== ਹਵਾਲੇ==