ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

 

== ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦ ==

 

[[ਆਰਥਰ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ|ਆਰਥਰ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ]] ਦਾ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਵੀ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ-ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਛਾ ਤਰਕ ਨਾਲੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ ਨੇ ਮਾਨਵੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਅਸਲੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੁੱਖ, ਕਾਮਵਾਸਨਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਅਤੇ ਪਨਾਹਗਾਹ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੇਰਕਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂਕਾਰਕਾਂ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ, ਤਰਕ ਮਾਨਵੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਕੇਵਲ ਬਾਹਰੀ ਦਿਖਾਵਟਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ; ਇਹ ਅਜਿਹੇ ਵਸਤਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਨਗਨ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਪਹਿਨ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ ਤਰਕ ਨੂੰ ਇੱਛਾ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਕਮਜੋਰ ਅਤੇ ਮਹਤਵਹੀਣ ਮੰਨਦਾ ਹੈ; ਇੱਕ ਉਪਮਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ ਨੇ ਮਾਨਵੀ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਇੱਕ ਅਪਾਹਿਜ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਵੇਖ ਤਾਂ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਜੋ ਇੱਛਾ ਰੂਪੀ ਨੇਤਰਹੀਣ ਦਾਨਵ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸਵਾਰ ਹੈ।<ref name="Arthur"/>

 

ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਛਾ ਦੀ ਚਾਹਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੁੱਖ ਰਖਿਆ ਹੋਇਆਹੈ: ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਵਾਰਥੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਟਕਰਾਓ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੈਵਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕਾਰਜ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜੰਗ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾ ਕੇ ਤਰਕ ਕੇਵਲ ਸਾਡੇ ਦੁਖਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਾਨੂੰ ਚੋਣ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਹ ਨਾ ਚੁਣਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਓੜਕ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖ ਭੋਗਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਅੰਕੁਸ਼ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚਾ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref name="Arthur">{{cite book|title=Studies in Pessimism|last=Schopenhauer|first=Arthur|publisher=Cosimo, Inc.|year= 2007|isbn=1602063494}}</ref>

 

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਲਵਲੇ]]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪ੍ਰੇਰਣਾ]]