ਗਾਇਤਰੀ ਸਪੀਵਾਕ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

'''ਗਾਇਤਰੀ ਚਕਰਵਰਤੀ ਸਪੀਵਾਕ''' (ਜਨਮ 24 ਫਰਵਰੀ 1942) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਸਾਹਿਤਕ ਸਿਧਾਂਤ | ਸਾਹਿਤਕ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ]], ਸਮਕਾਲੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ [[ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਉਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੀ ਬਾਨੀ ਹੈ।<ref>[http://www.columbia.edu/cu/english/fac_profiles.htm#gcs4 Columbia faculty profile]</ref> ਉਹ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ''ਕੀ ਸਬਾਲਟਰਨ ਬੋਲ ਸਕਦਾ ਹੈ?'' "Can the Subaltern Speak?" ਲਈ ਲਈ; ਅਤੇ [[ਦਰਿਦਾ]] ਦੀ ਕਿਤਾਬ G''rammatology'' ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਲਿਖੀ ਭੂਮਿਕਾ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਸਾਲ 2012 ਦੇ ਕਿਓਟੋ ਇਨਾਮ ਨਾਲ 10 ਨਵੰਬਰ 2012 ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|title=The 2012 Kyoto Prize Laureate|url=http://www.kyotoprize.org/en/28k-laureates-c.html|publisher=Inamori Foundation|accessdate=1 January 2013}}</ref> ਉਸ ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਣਤੰਤਰ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{cite web|title=List of Padma awardees|url=http://www.thehindu.com/news/national/list-of-padma-awardees/article4345496.ece=26 January 2013}}</ref>

==ਸਿੱਖਿਆ--==

ਗਾਇਤਰੀ ਸਪੀਵਾਕ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਫਰਵਰੀ 1942 ਨੂੰ ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਆਨਰਸ) ਨਾਲ ਬੀਏ ਪ੍ਰੈਜੀਡੇਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਕਲਕੱਤਾ ਤੋਂ; ਐਮਏ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਲਿਟਰੇਚਰ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਯੂਐੱਸ) ਤੋਂ; ਅਤੇ ਟੋਰੰਟੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਲੰਦਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਡੀਲਿਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ।ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite book|title=ਗੁਡ ਸੁਪਰ ਮਾਰਕੀਟ|last=|first=ਈਗਲਟਨ , ਟੈਰੀ|publisher=|year=1999|via=}}</ref>

== ਜ਼ਿੰਦਗੀ--ਜੀਵਨ ==

ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਰੇ ਹੋਰਾਂ ਇਨਾਮਾਂ ਸਨਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ  ਇਸ  ਚਿੰਤਕ ਦਾ ਵਿਆਹ ਟੈਲਵਿਟ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਆਹ ਦੇ  ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੋ ਹੋਰ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਲਿਵ-ਇਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਕੋਈ ਔਲਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਅੱਜ ਕੱਲ ਅਮਰੀਕਾ  ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। 74 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਪੜਨ-ਪੜਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਬਾਬਤ ਇਕ ਰੋਚਕ ਤੱਥ ਹੈ ਕਿ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ।ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਉਹ ਸਿਰਫ ਗਰੀਡ-ਕਾਰਡ ਧਾਰਕ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੀ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਿੰਤਕ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰੋਕਾਰ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਮੂਲ-ਭੂਮੀ ਚੋ ਗੁਜਰ ਕੇ ਹੋਂਦ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite book|title=ਜਾਣ-ਪਛਾਣ|last=ਰੋਜਾਲੈਂਡ ਸੀ ,|first=ਮੋਰਿਸ|year=2010|via=}}</ref>

ਸਪਿਵਾਕਡਾ. ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਮੁਤਾਬਕ ਸਪੀਵਾਕ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ।<ref name=":0">{{Cite journal|last=ਸਿੰਘ|first=ਡਾ. ਗੁਰਮੁਖ|year=2016|title=ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਚਕਰਵਰਤੀ ਸਪੀਵਾਕ|url=|journal=ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਪਤ੍ਰਿਕਾ|volume=14|pages=102-116|via=}}</ref> Dinitia Smith(2002) ਨੇ  ‘The'The New York Time ‘' ਵਿਚ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ  ਬਾਰੇ ‘ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਰ ਮੁਸ਼ਕਿਲ  ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ’ ਦਾ ਜੁਮਲਾ ਵਰਤਿਆ ਸੀ।ਟੈਰੀਸੀ। ਟੈਰੀ ਈਗਲਟਨ (1999) ਨੇ ‘The London Review of Books’ ਵਿਚ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੀ ਲਿਖਤ ਨੂੰ 'ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਪਰੇ’  ਅਤੇ  ‘ਅਡੰਬਰੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਸਪਸ਼ਟ ‘ (Pretentiously opaque) ਕਿਹਾ ਸੀ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਦੇ  ਅਸਮਝਣਯੋਗ ਜਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਣ ਬਾਬਤ  ਲੱਗੇ ਇਲਜਾਮ ਦੇ ਹਵਾਲੇ  ਸੌਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਉਲੇਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਅਸਲੋਂ .ਗਲਤ ਹੈ। ਕਿ ਸੋਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਮਿਤ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ  ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਉਚਿਤ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਖੀ ਸ਼ਾਫ ਭਾਸ਼ਾ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਸ ਸਿਸਟਮ ਨੇ ਸਿਰਜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਖੁਦ ਦਾ ਦਮਨ ਦਾ ਏਜੰਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਪੱਛਮੀ ਗਿਆਨਕਾਰੀ ਦੀ ਪਿੱਛਲੱਗਤਾ ਨੂੰ .ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹਿਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਿਆਨਕਾਰੀ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਸਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਨਵ-ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਕ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਸਮਕਾਲੀ ਦੋਰ ਵਿਚ ਕਾਮਨਾਵਾਂ .ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਦੋਵੇਂ ਸੁਹਜਾਤਮਕ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀ ਦੁਵੰਡ ਤੋਂ ਪਾਰ ਕਲਪ ਸਕਣ।

=== ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ-- ===

ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਨੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਿਆ  ਸਮਝਦਾਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਪਛੜੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਸਫ਼ਲਤਾ ਭਰਪੂਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਿਅਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਭਵ ਕਰਨ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,ਉਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਹਿਲੂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ‘Outside in the Teaching Machine’ (1993), ‘Ethics and Politics in Tagore, Coetzee ’ (2002)  ਅਤੇ ‘Righting Wrongs’ (2004) ਅਤੇ ‘An Aesthetic Education in the Era of Globalization’ (2012) ਵਿੱਚੋਂ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਵਿਸ਼ਵ-ਚਿੰਤਕ ਦੇ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੀ  ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੁਨਰ-ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref name=":0" />

=== '''ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਧਿਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੇਖ'''- ===

ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਧਿਰ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਕੁੱਝ ਲੇਖ ; ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ‘Can the Subaltern Speak’ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ‘Three Women’s Texts and a Critique of Imperialism’ ਅਤੇ ‘The Rani of Sirmur: An Essay in Reading the Archive’ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਇਕਹਿਰੇ  ਸੰਗਠਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਔਰਤ ਇਕ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਇਕਹਿਰੀ ਇਕਾਈ ਵਜੋਂ ਹਾਸ਼ੀਆਗਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਸਪਿਵਾਕਹੈ।ਸਪੀਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਹੜੀ ਔਰਤ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿਚ  ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਧਿਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਮਿਸਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ‘Outside in the Teaching Machine’(1993) ਅਤੇ ‘A Critique of Post-Colonial Reason: Towards a History of Vanishing Past;(1999)।

ਵਿਚ  ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਉਸ  ਦੀਆਂ ਵਿੱਲਖਣਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖਰਤਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆ  ਜਾ  ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name=":0" />

=== ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧੀ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-- ===

ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਲੇਖ ਦੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਲਈ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।  ਕਿ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸਲ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਕੌਣ ਹੈ ?ਕੀ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਕਿਸੇ ਜਾਤ. ਜਮਾਤ ਜਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਾਲ  ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੌਣਾ ਹੈ, ਕੀ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੇ ਕੋਈ  ਸਪੱਸ਼ਟ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ? ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਤਮਾਮ ਕਾਰ –ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।  ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਸ਼ਿਆਗਤ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਸਮੂਹਿਕਤਾ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।<ref name=":0" />

'''ਸਪਿਵਾਕ=== ਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਨਾਰੀਵਾਦ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ—'''ਵਿਚਾਰ ===

ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਏਸ਼ਿਆਈ ਸੰਦਰਭ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪੱਛਮੀ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸੇ ਦੀ ਵੀ ਤਿੱਖੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਜਿਹੜਾ ਨਿੱਜਵਾਦ ਨੂੰ ਨਾਰੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਨਾਰੀ ਉੱਥਾਨ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬਣਤਰ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਇਸੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਧਾਰਿਤ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੀ ਥਾਂ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਧਾਰਿਤ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਰੀ ਦੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਪੱਛਮੀ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੀ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾਰੀ ਦੀ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਸਾਪ੍ਰਤੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਸਪਿਵਾਕਹੈ।ਸਪੀਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਸ਼-ਵੰਡ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ .ਫੈਲਿਆ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਵਾਦ ਅਤੇ ਆਜਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਵਚਨ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਔਰਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੀਆਂ ਨਾਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸੰਬੰਧੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ‘In  Other worlds: Essays in cultural Politics(1987)’ ‘Outside in the Teaching Machine(1993)’ ਅਤੇ ‘Other Asia’s (2005)’ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।<ref name=":0" />

=== ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦੇ ਸਤੀ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ—ਵਿਚਾਰ ===

Can the Subaltern Speak ਲੇਖ ਵਿਚ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਸਤੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰੀਤ ਦੇ ਚਲਨ ਅਤੇ .ਖਾਤਮੇ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਲਤੀਵਾਦੀ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਨੇ ਸਤੀ .ਖਾਤਮੇ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਬਸਤੀਵਾਦ ਸਬਜੈਕਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਘੜਿਆ,ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਸ਼-ਤੰਤਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਏਥੇ ਇਹ ਧਿਆਨਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਦਾ ਇਹ ਲੇਖ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਨਿਜਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾਰੀ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਉਸ ਹਿੰਦੂ-ਤੰਤਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤ ਸਤੀ ਵਰਗੀ ਰੀਤ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸਤੀ ਦੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ  ਸਪਿਵਾਕ ਸਪੀਵਾਕ ਸੋਲਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਇਕ ਜਵਾਨ ਲੜਕੀ ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਦਰਜ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਨੇ ਸੰਨ 1926 ਵਿਚ ਕਲਕੱਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਛੱਤ ਨਾਲ ਲਟਕ ਕੇ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ  ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਇਹ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਕ ਅਜਿਬ ਘਟਨਾ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਕਿ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਵਕਤ ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਨੂੰ ਮਾਹਾਮਾਰੀ ਆਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਦੀ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਵੈਧ-ਗਰਭ ਦਾ ਮਸਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਲਗਭਗ ਇਕ ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਖੱਤ ਮਿਲਿਆ,ਜਿਹੜਾ ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਖੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਲੜਾਈ ਲੜ੍ਹ ਰਹੇ ਇਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਤੇ ਸਮੂਹ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਭਾ ਨਾ ਸਕਣ ਦੀ ਬੇਬਸੀ ਅਤੇ ਜਿੱਲਤ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ  ਦੀ ਲੀਲ੍ਹਾ .ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ .ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਨੂੰ  ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਅਵੈਧ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਲਿਹਾਜਾ ਉਹ ਮਾਹਾਵਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਉਸ ਤੇ ਅਵੈਧ ਗਰਭ ਦਾ ਇਲਜਾਮ ਨਾ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਅਵੈਧ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਵਿਆਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਉਸ ਦਾ .ਖਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਸਪਿਵਾਕਸਪੀਵਾਕ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭੁਬਨੇਸਵਰੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੋਲੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਦਾ ਬੋਲ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਚੜ ਸਕਿਆ।<ref name=":0" />

• “Three Women’s Text And a Critique Of  Imperialism” (1985)

• “The Politics Of  Translation” (1992)

== '''ਰਚਨਾਵਾਂ:''' ==

*ਮਾਈਸੈਲਫ ਮਸਟ ਆਈ ਮਸਟ ਰਿਮੇਕ : ਦ ਲਾਇਫ ਐਂਡ ਪੋਏਟਰੀ ਆਫ ਡਬਲਿਊ ਬੀ ਯੀਟਸ (1974),

{{ਹਵਾਲੇ}}• Myself, I must Remake: The life and Poetry of W.B. Yeats (1974)