ਪਾਣੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary |
|||
ਲਾਈਨ 1:
[[ਤਸਵੀਰ:3D model hydrogen bonds in water.jpg|right|thumb|ਜਲ ਅਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਬੰਧਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਨਿਦਰਸ਼]]▼
ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਜਲ ਇੱਕ ਆਮ ਰਾਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਗਿਆਤ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਜਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹੈ । ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਆਪਣੀ ਤਰਲ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿੱਚ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਠੋਸ ਦਸ਼ਾ , ਬਰਫ ਅਤੇ ਗੈਸ ਦਸ਼ਾ , ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਜਾਂ ਭਾਫ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਧਰਤੀ ਦਾ ਲੱਗਭੱਗ 71 % ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਢਕਿਆ ਹੈ ਜੋ ਜਿਆਦਾਤਰ ਮਹਾਸਾਗਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਪਾਣੀ ਨਿਕਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ , 1 . 6 % ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਏਕੁਆਫਰ ਅਤੇ 0 . 001 % ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਅਤੇ ਬੱਦਲ ( ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗਠਨ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਲਟਕਦੇ ਠੋਸ ਅਤੇ ਤਰਲ ਕਣਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਖਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮਹਾਸਾਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦਾ ਕੁਲ 97 % , ਹਿਮਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਧਰੁਵੀ ਬਰਫਚੋਟੀਆਂ ਵਿੱਚ 2 . 4 % , ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਨਦੀਆਂ , ਝੀਲਾਂ ਅਤੇ ਤਾਲਾਬਾਂ ਵਿੱਚ 0 . 6 % ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਮਾਤਰਾ , ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਟੈਂਕੀਆਂ , ਜੈਵਿਕ ਨਿਕਾਵਾਂ , ਵਿਨਿਰਮਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ , ਅਤੇ ਖਾਧ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਨਹਿਤ ਹੈ । ਬਰਫੀਲੀ ਚੋਟੀਆਂ, ਹਿਮਨਦ , ਏਕੁਆਵੀਫਰ ਜਾਂ ਝੀਲਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਂਦਾ ਹੈ ।
[[ਤਸਵੀਰ:Capillarity.svg|right|thumb| ਪਾਰੇ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕੇਸ਼ਿਕੀਏ ਕਿਰਿਆ]]▼
ਪਾਣੀ ਲਗਾਤਾਰ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਜਲਚਕਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਇਸ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਪਾਏਰੇਸ਼ਨ , ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਵਗ ਕੇ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ । ਹਵਾ ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਨੂੰ ਥਾਂ ਦੇ ਉਪਰ ਉਸੀ ਦਰ ਨਾਲ ਉਡਾ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਲੋਂ ਇਹ ਰੁੜ੍ਹਕੇ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਪਹੰਚਦਾ ਹੈ ਲੱਗਭੱਗ 36 Tt (1012 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ) ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ । ਭੂਮੀ ਉੱਤੇ 107 Tt ਵਰਖਾ ਦੇ ਇਲਾਵਾ , ਵਾਸਪੀਕਰਨ 71 Tt ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਦਾ ਇਲਾਵਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਜਲ ਮਾਨਵੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ , ਲੇਕਿਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸਕਰ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਜਲ ਸੰਕਟ ਹੈ , ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ 2025 ਤੱਕ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅੱਧੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਇਸ ਜਲਸੰਕਟ ਨਾਲ ਦੋ - ਚਾਰ ਹੋਵੇਗੀ । ਪਾਣੀ ਸੰਸਾਰ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਾਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸਾਲ ਲੜੀ ਲਈ ਘੋਲਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਕ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਨੂੰ ਸੁਗਮ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੱਗਭੱਗ 70 % ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਖਪਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
== ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Label for dangerous goods - class 4.3.svg|right|thumb|ਏਡੀਆਰ ਲੇਬਲ , ਪਾਣੀ ਵਲੋਂ ਭਿਆਨਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਆ ਕਰਣ ਵਾਲੀ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਹੇਤੁ]]▼
ਪਾਣੀ ਦੀ ਤਿੰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ: ਤਰਲ , ਠੋਸ ( ਬਰਫ ) , ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ( ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ) ਵਾਸ਼ਪ । ਬੱਦਲ ਜਲ ਵਾਸ਼ਪਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਪੀੜਤ ਬੂੰਦਾਂ ਨਾਲ ਬਣਦੇ ਹਨ
ਲਾਈਨ 51 ⟶ 55:
* ਉਹ ਤੱਤ ਜੋ ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬਿਜਲਈਧਨਾਤਮਕ ( electropositive ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਲੀਥਿਅਮ , ਸੋਡੀਅਮ , ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ , ਪੋਟੇਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਸੀਜੈਮ , ਉਹ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਹਾਇਡਰੋਕਸਾਇਡ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇੱਕ ਜਲਨਸ਼ੀਲ ਗੈਸ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ , ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਦਾ ਉਤਸਰਜਨ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇਸ ਬਿਜਲਈਧਨਾਤਮਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਆ ਬਹੁਤ ਵਿਸਫੋਟਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
== ਹਵਾਲੇ ==
* [http://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%9C%E0%A4%B2_(%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80)&action=edit ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿਕਿਪੀਡਿਆ ਦਾ ਸਫਾ]
▲ਏਡੀਆਰ ਲੇਬਲ , ਪਾਣੀ ਵਲੋਂ ਭਿਆਨਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਆ ਕਰਣ ਵਾਲੀ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਹੇਤੁ
▲ਜਲ ਅਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਬੰਧਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਨਿਦਰਸ਼
▲ਪਾਰੇ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕੇਸ਼ਿਕੀਏ ਕਿਰਿਆ
| |||