ਤਾਜ ਮਹਿਲ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

[[ਤਸਵੀਰ:Taj_reflection.jpg|thumb|300px|right|ਜਮੁਨਾ ਕੰਧੀ ਦੇ ਕੋਲ '''ਤਾਜ ਮਹਲਮਹਿਲ''']]

'''ਤਾਜ ਮਹਲਮਹਿਲ''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]: ताज महल ; [[ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ|ਉਰਦੂ]]: تاج محل ) [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਆਗ੍ਰਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸੰਸਾਰ ਅਮਾਨਤ ਮਕਬਰਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਸਾਰੀ [[ਮੁਗ੍ਹਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗ਼ਲ]] ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਹ ਜਿੱਥੇ ਨੇ, ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ [[ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਾਲ]] ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।<ref name="ਭਾਰਤ ਅਨ੍ਤਰ੍ਜਾਲ">{{cite web |url=http://bharat.gov.in/knowindia/taj_mahal.php

|title= ਭਾਰਤ ਕੇ ਬਾਰੇ ਮੇਂ ਜਾਨੇਂ - ਤਾਜਮਹਲਤਾਜਮਹਿਲ

|archiveurl= |archivedate= |quote= }}</ref> ਤਾਜ ਮਹਲਮਹਿਲ ਮੁਗਲ ਵਾਸਤੁਕਲਾ ਦਾ ਉੱਤਮ ਨਮੂਨਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਾਸਤੁ ਸ਼ੈਲੀ ਫਾਰਸੀ, ਤੁਰਕ, ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀਕ ਵਾਸਤੁਕਲਾ ਦੇ ਘਟਕੋਂ ਦਾ ਅਨੋਖਿਆ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੈ। ਸੰਨ ੧੯੮੩ ਵਿੱਚ, ਤਾਜਮਹਲਤਾਜਮਹਿਲ ਯੁਨੇਸਕੋ ਸੰਸਾਰ ਅਮਾਨਤ ਥਾਂ ਬਣਾ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਅਮਾਨਤ ਦੇ ਸਭਨੀ ਥਾਂਈਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ, ਅਤਿ ਉੱਤਮ ਮਾਨਵੀ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ। ਤਾਜਮਹਲਤਾਜਮਹਿਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸਲਾਮੀ ਕਲਾ ਦਾ ਰਤਨ ਵੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਧਾਰਣਤਾ ਵੇਖੇ ਗਏ ਸੰਗ-ਮਰਮਰ ਦੀਆਂ ਸਿੱਲੀਆਂ ਦੀ ਬਡੀ-ਵੱਡੀ ਪਰਤਾਂ ਵਲੋਂ ਢੰਕ ਕਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਕੇ ਇਸਦਾ ਚਿੱਟਾ ਗੁੰਬਦ ਅਤੇ ਟਾਇਲ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਗ-ਮਰਮਰ ਵਲੋਂ<ref>ਟਾਇਲ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਅਰਥਾਤ ਸੰਗ-ਮਰਮਰ ਦੀ ਛੋਟੀ ਛੋਟੀ ਇੱਟ ਰੂਪੀ ਆਇਤਾਕਾਰ ਟਾਇਲਾਂ ਵਲੋਂ ਢੰਕਾ ਹੈ। (ਹਿੰਦੀ) </ref> ਢੰਕਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾ ਮਕਬਰਾ ਆਪਣੀ ਵਾਸਤੁ ਸਰੇਸ਼ਟਤਾ ਵਿੱਚ ਸੌਂਦਰਿਆ ਦੇ ਸੰਯੋਜਨ ਦਾ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਤਾਜਮਹਲਤਾਜਮਹਿਲ ਇਮਾਰਤ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਹੈ, ਕਿ ਇਹ ਪੂਰਾ ਸਮਮਿਤੀਏ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਸਾਰੀ ਸੰਨ ੧੬੪੮ ਦੇ ਲੱਗਭੱਗ ਸਾਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name="ਭਾਰਤ ਅਨ੍ਤਰ੍ਜਾਲ" (ਹਿੰਦੀ) /> ਉਸਤਾਦ ਅਹਮਦ ਲਾਹੌਰੀ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰੂਪਾਂਕਨਕਰਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="unesco">[http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/252.pdf UNESCO ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੰਸਥਾ ਆਂਕਲਨ]</ref>

ਤਾਜ ਮਹਲਮਹਿਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਨੀਂਹ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਬਣਾ ਚਿੱਟਾ ਸੰਗ-ਮਰਮਰ ਦਾ ਮਜ਼ਾਰ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਮਮਿਤੀਏ ਇਮਾਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਈਵਾਨ ਯਾਨੀ ਬੇਹੱਦ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਕਰਾਕਾਰ ਦਵਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵ੍ਰਹਤ ਗੁੰਬਦ ਸੋਭਨੀਕ ਹੈ। ਜਿਆਦਾਤਰ ਮੁਗ਼ਲ ਮਜ਼ਾਰਆਂ ਜਿਵੇਂ, ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਹਿੱਸਾ ਫਾਰਸੀ ਉਦਗਮ ਵਲੋਂ ਹਨ।

ਮੁੱਖ ਹਿਰਾਬ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਵੱਲ, ਇੱਕ ਦੇ ਉੱਤੇ ਦੂਜਾ ਸ਼ੈਲੀਮੇਂ, ਦੋਨਾਂ ਵੱਲ ਦੋ-ਦੋ ਇਲਾਵਾ ਪਿਸ਼ਤਾਕ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ, ਕਕਸ਼ ਦੇ ਚਾਰਾਂ ਕਿਨਾਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਦੋ-ਦੋ ਪਿਸ਼ਤਾਕ ( ਇੱਕ ਦੇ ਉੱਤੇ ਦੂਜਾ) ਬਣੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਚਨਾ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਵੱਲ ਪੂਰਾ ਸਮਮਿਤੀਏ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਵਰਗ ਦੇ ਬਜਾਏ ਅਸ਼ਟ ਕੋਣ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ , ਪਰ ਕੋਨੇ ਦੇ ਚਾਰਾਂ ਭੁਜਾਵਾਂ ਬਾਕੀ ਚਾਰ ਕਿਨਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਛੋਟੀ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ , ਇਸਨੂੰ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਹਿਣਾ ਹੀ ਉਚਿਤ ਹੋਵੇਗਾ । ਮਕਬਰੇ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਚਾਰ ਮੀਨਾਰਾਂ ਮੂਲ ਆਧਾਰ ਚੌਕੀ ਦੇ ਚਾਰਾਂ ਖੂੰਜੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੌਖਟੇ ਵਿੱਚ ਬਾਂਧਤੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਕਕਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁਮਤਾਜ ਮਹਲਮਹਿਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲੀ ਕਬਰਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਖੂਬ ਅਲੰਕ੍ਰਿਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਹੇਠਲੇ ਤਲ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।