ਖੜੀਆ ਮਿੱਟੀ
ਖੜੀਆ ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਸਿਲਖੜੀ ਜਾਂ ਜਿਪਸਮ (English: Gypsum) ਇੱਕ ਕੂ਼ਲ਼ਾ ਸਲਫ਼ੇਟ ਧਾਤ ਜੋ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਸਲਫ਼ੇਟ ਡਾਈਹਾਈਡਰੇਟ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੀਹਦਾ ਰਸਾਇਣਕ ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ CaSO4·2H2O ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[3] ਇਹਨੂੰ ਖਾਦ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਲਸਤਰ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
| ਖੜੀਆ ਮਿੱਟੀ | |
|---|---|
 ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਜਿਪਸਮ ਸੈਲੇਨਾਈਟ ਆਪਣੇ ਰੌਸ਼ਨਮਈ ਲੱਛਣ ਵਿਖਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ | |
| ਆਮ | |
| ਵਰਗ | ਸਲਫ਼ੇਟ ਧਾਤ |
| ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ (ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਉਂਦੀ ਇਕਾਈ) | CaSO4·2H2O |
| ਸ਼ਟਰੁੰਟਸ ਵਰਗੀਕਰਨ | 07.CD.40 |
| ਰਵੇ ਦੀ ਇਕਰੂਪਤਾ | ਮੋਨੋਕਲੀਨਿਕ 2/m |
| ਇੱਕ ਸੈੱਲ | a = 5.679(5) Å, b = 15.202(14) Å, c = 6.522(6) Å; β = 118.43°; Z=4 |
| ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ | |
| ਰੰਗ | ਬੇਰੰਗੇ ਤੋਂ ਚਿੱਟੇ ਤੱਕ; ਮਿਲਾਵਟਾਂ ਕਰ ਕੇ ਪੀਲ਼ਾ, ਭੂਰਾ, ਨੀਲਾ, ਗੁਲਾਬੀ, ਲਾਲ-ਭੂਰਾ, ਭੂਸਲਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ |
| ਬਲੌਰ ਦੀ ਆਦਤ | ਵੱਡੇ, ਪੱਧਰੇ, ਲੰਮੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਜ਼ਮੀ ਰਵੇ |
| ਬਲੌਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧ | Monoclinic 2/m – Prismatic |
| ਜੌੜੇ ਬਣਾਉਂਣਾ | Very common on {110} |
| ਤਰੇੜ | Perfect on {010}, distinct on {100} |
| ਟੋਟੇ | Conchoidal on {100}, splintery parallel to [001] |
| ਤਪ | Flexible, inelastic. |
| ਮੋਹਸ ਸਕੇਲ ਤੇ ਕਠੋਰਤਾ | 1.5–2 (defining mineral for 2) |
| ਚਮਕ | Vitreous to silky, pearly, or waxy |
| ਲਕੀਰ | White |
| Diaphaneity | ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਤੋਂ ਅੱਧ-ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ |
| ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਗਰੂਤਾ | 2.31–2.33 |
| ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੀ ਲੱਛਣ | Biaxial (+) |
| ਅਪਵਰਤਿਤ ਅੰਕ | nα = 1.519–1.521 nβ = 1.522–1.523 nγ = 1.529–1.530 |
| Birefringence | δ = 0.010 |
| Pleochroism | None |
| 2V angle | 58° |
| Fusibility | 5 |
| ਘੁਲਣਸ਼ੀਲਤਾ | ਤੱਤਾ, ਪਾਣੀਦਾਰ ਲੂਣ ਦਾ ਤਿਜ਼ਾਬ |
| ਹਵਾਲੇ | [1][2][3] |
| ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ | |
| Satin spar | Pearly, fibrous masses |
| Selenite | Transparent and bladed crystals |
| Alabaster | Fine-grained, slightly colored |
ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ ਸੋਧੋ
ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਖੜੀਆ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W. and Nichols, Monte C., ed. (2003). "Gypsum". Handbook of Mineralogy (PDF). Vol. V (Borates, Carbonates, Sulfates). Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209708.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (link) - ↑ Gypsum. Mindat
- ↑ 3.0 3.1 Cornelis Klein and Cornelius S. Hurlbut, Jr. (1985) Manual of Mineralogy, John Wiley, 20th ed., pp. 352–353,।SBN 0-471-80580-7
 | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |