ਗਿਆਨੀ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦਿਲਬਰ
ਗਿਆਨੀ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦਿਲਬਰ ( 1 ਜੂਨ 1914 - 10 ਨਵੰਬਰ 1998)[1] ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਸੀ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦਿਲਬਰ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਜੂਨ 1914 ਈ. ਨੂੰ ਸ. ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਅਤਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿੰਡ ਲਲਤੋਂ ਕਲਾਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ 1934 ਵਿਚ ਗਿਆਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦਾ ਕਿੱਤਾ ਕਰਦਿਆਂ 1971 ਵਿਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨੇ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ : ਖਾਲਸਾ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਕਟਾਣੀ, ਖਾਲਸਾ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਗਿੱਲ, ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਢੰਡਾਰੀ, ਬੱਦੋਵਾਲ ਅਤੇ ਲਲਤੋਂ ਕਲਾਂ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਉਹਨੇ 1939 ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਸਮਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ਹੀ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਇਆ।
25 ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਬੀਬੀ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਨਾਲ ਸ਼ਾਦੀ ਹੋਣ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹਦੇ ਘਰ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ : ਇਕ ਲੜਕੀ ਪਰਮਦੀਪ ਸੰਧੂ (1941) ਅਤੇ ਇਕ ਲੜਕਾ ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ (1948) | ਦਿਲਬਰ ਨੇ ਲੰਮਾਂ ਸਮਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਲਲਤੋਂ ਕਲਾਂ ਹੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਰੱਖੀ, ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਉਹ ਬਸੀ ਜਲਾਲ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਵਿਖੇ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ।
ਰਚਨਾਵਾਂ
ਸੋਧੋਦਿਲਬਰ ਨੇ ਕਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ, ਨਾਵਲ, ਰੇਖਾ-ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ 31 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਵੇਰਵਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ:[2]
ਕਵਿਤਾ
ਸੋਧੋ- ਸੁਣ ਜਾ ਰਾਹੀਆ (1944)
- ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰਾ ਹੈ (1945
ਨਾਵਲ
ਸੋਧੋ- ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਵਹਿਣ (1959)
- ਬਾਂਹਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਕੜੀਏ (1960)
- ਜ਼ੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨ (1962)
- ਹਲਵਾਰਾ(1967)
- ਜਿਸ ਪਿਆਰੇ ਸਿਉ ਨੇਹੁੰ (1968)
- ਤੈਂ ਕੀ ਦਰਦ ਨਾ ਆਇਆ (1969)
- ਸਾਨੂੰ ਭੁੱਲ ਨਾ ਜਾਣਾ (1971)
- ਹਾਲ ਮੁਰੀਦਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ (1972)
- ਕੂੜ ਫਿਰੈ ਪਰਧਾਨ (1973)
- ਮਹਿਮਾ (1977)
- ਕਰਮੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ (1983)
- ਜੰਗ ਬੱਦੋਵਾਲ ਦੀ (1984)
- ਗੱਭਰੂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ (1988)
ਨਾਟਕ
ਸੋਧੋ- ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖਾਤਰ (1957)
ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
ਸੋਧੋ- ਝੱਖੜ (1949)
- ਮੱਸਿਆ ਦੇ ਦੀਵੇ (1950)
- ਹਲੂਣੇ (1956)[3]
- ਕੱਸੀ ਦਾ ਪਾਣੀ (1956)
- ਯਾਦਾਂ ਲਾਡਲੀਆਂ (1958)
- ਕੂੰਜਾਂ ਉਡ ਚੱਲੀਆਂ, ਧਰਤੀ ਤਰਸਦੀ ਹੈ (1962)
- ਝਨਾਂ ਦਾ ਪੱਤਰ (1962)
- ਅੰਸੂ ਦੀਆਂ ਛਾਵਾਂ (1970)
- ਤਿਤਲੀਆਂ (1972)
- ਛਤਰ ਛਾਂਵੇ (1989)
- ਆਸ ਦੀ ਕਿਰਨ (1990)
- ਉਚਾਣਾਂ ਟੱਪਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ (1996)
ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ
ਸੋਧੋ- ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਪਿੜ ਵਿੱਚ ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ : ਮੇਰੀ ਜੀਵਨ ਕਥਾ (1985)
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ http://www.tribuneindia.com/1998/98nov11/punjab.htm#13
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000008-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ http://www.panjabdigilib.org/webuser/searches/mainpage.jsp?CategoryID=1&Author=1239
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.