ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ (ਅੰ. 1523 – 7 ਫਰਵਰੀ 1603) ਇੱਕ ਮੁਗਲ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਾਬਰ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[1]

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ
ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ
ਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ
ਜਨਮਅੰ. 1523
ਕਾਬੁਲ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ
ਮੌਤ7 ਫਰਵਰੀ 1603(1603-02-07) (ਉਮਰ 79–80)
ਆਗਰਾ, ਭਾਰਤ
ਦਫ਼ਨ
ਬਾਬਰ ਦੇ ਬਾਗ, ਕਾਬੁਲ
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ
ਖਿਜ਼ਰ ਖਾਨ
​
​
(ਵਿ. 1540)​
ਔਲਾਦਸਆਦਤ ਯਾਰ ਖਾਨ
ਘਰਾਣਾਤਿਮੂਰਿਦ
ਰਾਜਵੰਸ਼ਤਿਮੂਰਿਦ
ਪਿਤਾਬਾਬਰ
ਮਾਤਾਦਿਲਦਾਰ
ਧਰਮਸੁੰਨੀ ਇਸਲਾਮ

ਉਹ ਹੁਮਾਯੂੰ-ਨਾਮਾ ਦੇ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਸਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ, ਸਮਰਾਟ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ, ਸਮਰਾਟ ਅਕਬਰ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।[2] ਗੁਲਬਦਨ ਦੀ ਬਾਬਰ ਦੀ ਯਾਦ ਸੰਖੇਪ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ, ਕਾਮਰਾਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਟਕਰਾਅ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੋਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਰੇ-ਭਰੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ 1530 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਵੱਡੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਚਗਤਾਈ ਰਈਸ, ਉਸਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਖਿਜ਼ਰ ਖਵਾਜਾ ਖਾਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪੂਰਬੀ ਮੁਗਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲਕ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਆਇਮਾਨ ਖਵਾਜਾ ਸੁਲਤਾਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।[3][4]

ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ। 1557 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਭਤੀਜੇ, ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਕਬਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ, ਹਮੀਦਾ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਬੂਲ ਫਜ਼ਲ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਪੂਰੇ ਅਕਬਰਨਾਮੇ ("ਅਕਬਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ") ਵਿੱਚ ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਜੀਵਨੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵੇ ਕੰਮ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹਨ।

ਕਈ ਹੋਰ ਸ਼ਾਹੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੇ ਮੱਕਾ ਦੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 1582 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਈ। 1603 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਨਾਮ ਸੋਧੋ

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਅਰਥ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ "ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਰਗਾ ਸਰੀਰ" ਜਾਂ "ਗੁਲਾਬ ਸਰੀਰ" ਹੈ।[5]

ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ

ਜਦੋਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਲਬਦਨ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਲਦਾਰ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਅੰ.1523 ਈ. ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਬਾਬਰ, 19 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਸੁਆਮੀ ਰਹੇ ਸਨ; ਉਹ ਕੁੰਦੁਜ਼ ਅਤੇ ਬਦਖਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਾਸਟਰ ਸੀ, ਉਸਨੇ 1519 ਤੋਂ ਬਜੌਰ ਅਤੇ ਸਵਾਤ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਕੰਧਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ 19 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੂੰ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸੁਤੰਤਰ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ, ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਸਟਾਈਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਬਾਬਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਸਿੰਧ ਦੇ ਪਾਰ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਮੁਹਿੰਮ 'ਤੇ ਨਿਕਲਿਆ। ਗੁਲਬਦਨ ਦੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਹਿੰਦਲ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਅਤੇ ਦੋ ਹੋਰ ਭੈਣਾਂ, ਗੁਲਰੰਗ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਗੁਲਚੇਹਰਾ ਬੇਗਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਅਲਵਰ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਗੁਲਬਦਨ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਹਿੰਦਲ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਸੀ।[6]

ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਗੁਲਬਦਨ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਚਗਤਾਈ ਰਈਸ, ਉਸਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਖਿਜ਼ਰ ਖਵਾਜਾ ਖਾਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੁਗਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲਕ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਆਇਮਾਨ ਖਵਾਜਾ ਸੁਲਤਾਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।[7]

1540 ਵਿੱਚ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਉਸ ਰਾਜ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਸ਼ਤੂਨ ਸਿਪਾਹੀ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਤੋਂ। ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਗਰਭਵਤੀ ਪਤਨੀ ਹਮੀਦਾ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ, ਇੱਕ ਔਰਤ ਸੇਵਾਦਾਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਹੌਰ ਭੱਜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ। ਉਹ ਅਗਲੇ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਰਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਫਿਰ ਕਾਬੁਲ ਰਹਿਣ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ, ਹਰਮ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਮੁਗਲ ਔਰਤਾਂ ਵਾਂਗ, ਤਿੰਨ ਮੁਗਲ ਰਾਜਿਆਂ - ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਰ, ਭਰਾ ਹੁਮਾਯੂੰ ਅਤੇ ਭਤੀਜੇ ਅਕਬਰ ਨਾਲ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਮੁੜ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਹਰਮ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਮੁਗਲ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਗਰਾ ਵਾਪਸ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਹੁਮਾਯੂੰ ਨਾਮਾ ਦੀ ਲਿਖਤ ਸੋਧੋ

ਅਕਬਰ ਨੇ ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਮੁਗਲਾਂ ਲਈ ਇਹ ਫੈਸ਼ਨਯੋਗ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ (ਅਕਬਰ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਅਕਬਰਨਾਮਾ, ਮਸ਼ਹੂਰ ਫਾਰਸੀ ਵਿਦਵਾਨ ਅਬੁਲ ਫਜ਼ਲ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ)। ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਉਹ ਲਿਖਣ। ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੇ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਅਹਵਾਲ ਹੁਮਾਯੂੰ ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਜਮਾਹ ਕਰਦਮ ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਬਿਨਤ ਬਾਬਰ ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਅੰਮਾ ਅਕਬਰ ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਹੁਮਾਯੂੰ-ਨਾਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।[8]

ਗੁਲਬਦਨ ਨੇ ਬਿਹਤਰ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਗਈ ਵਿਦਿਅਕ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਸਧਾਰਨ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਰ ਨੇ ਇਸੇ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਬਾਬਰ-ਨਾਮਾ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤੋਂ ਲਿਖਿਆ। ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸਮਕਾਲੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਗੁਲਬਦਨ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤੱਥਾਂ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਲਿਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਜੋ ਕੁਝ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਾਨੂੰ ਮੁਗਲ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਝਲਕ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੁਗ਼ਲ ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਬਚੀ ਹੋਈ ਲਿਖਤ ਹੈ।

ਇਹ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਗੁਲਬਦਨ ਨੇ ਹੁਮਾਯੂੰ-ਨਾਮਾ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਅੱਜ ਉਪਲਬਧ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ।[9]

ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:

ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, 'ਫਿਰਦੌਸ-ਮਕਾਨੀ (ਬਾਬਰ) ਅਤੇ ਜੰਨਤ-ਅਸ਼ਿਆਨੀ (ਹੁਮਾਯੂੰ) ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ, ਲਿਖੋ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਜ ਫਿਰਦੌਸ-ਮਕਾਨੀ ਇਸ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਸਦੀਵੀ ਘਰ ਨੂੰ ਚਲੇ ਗਏ, ਮੈਂ, ਇਹ ਨੀਚ, ਅੱਠ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤਾ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ਾਹੀ ਹੁਕਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਮੈਂ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਅਤੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖਿਆ ਹੈ.

ਉਸਦੇ ਖਾਤੇ ਤੋਂ, ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਲਬਦਨ ਦਾ ਵਿਆਹ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਖਿਜ਼ਰ ਖਵਾਜਾ, ਇੱਕ ਚਗਤਾਈ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਆਇਮਨ ਖਵਾਜਾ ਸੁਲਤਾਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਹ 1528 ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਆ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਹੁਕਮ 'ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1540 ਵਿੱਚ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਕਾਬੁਲ ਚਲੀ ਗਈ। ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਵਾਪਸ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਗਰਾ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰਤੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਵਾਪਸ ਆਗਰਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ, 1556 ਵਿੱਚ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ। ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੀਕਰੀ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਹੀ, ਪਰ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲਾਹੌਰ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਅਦਾਲਤ, ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਮੱਕਾ ਦੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਮੁਗਲ ਦਰਬਾਰ ਕਦੇ ਵੀ ਸੀਮਤ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਡੇਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਗੁਲਬਦਨ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਗਲ ਔਰਤਾਂ ਵਾਂਗ, ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ, ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਜਹਾਨਰਾ ਬੇਗਮ ਦੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੰਦ ਘਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸੜਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

ਉਹ ਰਾਇਲਟੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪੜ੍ਹੀ-ਲਿਖੀ, ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਔਰਤ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਅਤੇ ਭਤੀਜੇ, ਅਕਬਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਤੋਂ ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਚਤੁਰ ਦਰਸ਼ਕ ਸੀ, ਯੁੱਧ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸੌਦੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੂ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਰ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਕਿੱਸੇ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਸਨੇ ਮਹਲ (ਹਰਮ) ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਤੋਂ ਸੁਣੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਪਿਛਲਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਮੁਗਲ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।

ਉਸਨੇ ਬਾਬਰ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਦਰਜ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਕਰਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰੀ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਦਰਬਾਰੀ ਜੈਸਟਰ ਆਸਸ ਉੱਤੇ ਅਮਲੀ ਮਜ਼ਾਕ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਬੁਲ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਸਾ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ 'ਤੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹਣੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਕਾ ਉਸ ਦੇ ਗਲੇ ਵਿਚ ਟੰਗਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਆਸਸ ਆਪਣੀ ਗਰਦਨ ਦੁਆਲੇ ਭਾਰੀ ਭਾਰ ਬਾਰੇ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਚਿੰਤਤ ਸੀ, ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਇਹ ਕੀ ਸੀ. ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਆਸਾ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਉਛਲਿਆ ਅਤੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਰਿਹਾ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ।

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਸਦਾ ਭਰਾ 22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰ ਅਤੇ ਮਰਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਉਦਾਸ ਸੀ। ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ ਦੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕੀਤੀ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸਦੀਵੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਮਤਕਾਰ ਦੁਆਰਾ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਬੇਟਾ ਠੀਕ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ 47 ਸਾਲਾ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਆਪਣੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਹਮੀਦਾ ਬਾਨੋ ਨਾਮ ਦੀ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਹਰਮ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਮਰਾਟ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 1542 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਅਕਬਰ ਸੀ, ਜੋ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਸੀ। ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਅਤੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਅਤੇ ਹਮੀਦਾ ਬਾਨੋ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਖਰੜੇ ਵਿਚ ਸ਼ਰਾਰਤ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਗੁਲਬਦਨ ਨੇ ਮੁਗਲ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਛੋਟੇ ਦਿਨ ਕਾਬੁਲ, ਆਗਰਾ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਟਕਦੇ ਹੋਏ ਮੁਗਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖਾਸ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਸਨ। ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਜਲਾਵਤਨੀ ਦੌਰਾਨ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਕ ਮਤਰੇਏ ਭਰਾ ਨਾਲ ਕਾਬੁਲ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ, ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਹਾਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਉਸਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਕਬਰ ਮੁੱਖ ਚਤੁਰਭੁਜ ਦੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜੇ ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਹ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਖਰੜਾ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਚਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਨ 1552 ਵਿਚ ਅਚਾਨਕ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਮਰਾਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅੱਧ-ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਹ ਮੰਨਣਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਉਪਲਬਧ ਖਰੜੇ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਤ ਦਾ ਅਧੂਰਾ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਯਾਦਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਜੋ ਅਬੁਲ ਫਜ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕੇ।

ਯਾਦਾਂ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਜੋ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਨਿਆਂ ਦੇ ਗੁੰਮ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾੜੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਅਧੂਰਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਅਧਿਆਏ ਗੁੰਮ ਹਨ। ਖਰੜੇ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕਾਪੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਉਹ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਜਿਸਦੀ ਇਹ ਹੱਕਦਾਰ ਸੀ।

ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਦੀ ਇੱਕ ਖੰਡਿਤ ਕਾਪੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼, ਕਰਨਲ ਜੀ ਡਬਲਯੂ ਹੈਮਿਲਟਨ ਦੁਆਰਾ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ। ਇਸਨੂੰ 1868 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਵਿਧਵਾ ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਹੋਂਦ 1901 ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਐਨੇਟ ਐਸ. ਬੇਵਰਿਜ ਨੇ ਇਸਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ (ਬੇਵਰਿਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ 'ਪ੍ਰਿੰਸੇਸ ਰੋਜ਼ਬਾਡੀ' ਕਿਹਾ ਸੀ)।[10][11]

ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਡਾ. ਰੀਯੂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਲ ਹੈਮਿਲਟਨ (ਜਿਸ ਨੇ 1,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ) ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਾਲ ਦੀਆਂ ਖਰੜਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਿਹਾ। ਬੇਵਰਿਜ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਪੇਪਰਬੈਕ ਐਡੀਸ਼ਨ 2001 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ ਨੇ 2006 ਵਿੱਚ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨਾਮਾ ਦਾ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚਿਰਯਤਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।[12]

ਮੱਕਾ ਦੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਸੋਧੋ

ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਨੇ ਸਲੀਮਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਦੇ ਨਾਲ 3,000 ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ, ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਪਹਾੜਾਂ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਰੇਗਿਸਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮੱਕਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਸ਼ਾਹੀ ਜਨਮ ਦੇ ਸਨ, ਹਰਮ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸਖ਼ਤ ਸਨ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਗੂੜ੍ਹੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਸਾਲ ਮੱਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਅਤੇ ਵਾਪਸੀ ਦੌਰਾਨ ਅਦਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਆਗਰਾ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਅੰਤ ਵਿੱਚ 1582 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ, ਸੱਤ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਹੱਜ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਲੰਘਣ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨੇਕ ਨੂੰ ਐਸਕਾਰਟ ਵਜੋਂ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਉਸ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜੋ ਦਾਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਮੱਕਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਹਲਚਲ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਮਾਈਨਰ ਤੱਕ ਦੇ ਲੋਕ ਇਨਾਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮੱਕਾ ਵੱਲ ਆਏ।

ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੋਧੋ

ਜਦੋਂ ਉਹ 70 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਮੁਹੰਮਦ-ਯਾਰ, ਉਸਦੀ ਧੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਬੇਇੱਜ਼ਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹਮੀਦਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਤੋਹਫ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।

ਉਸਦੇ ਦਾਨ ਵੱਡੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਜੋੜਿਆ, ਅਤੇ ਇਹ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਕੇ।

ਜਦੋਂ ਉਹ 80 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਫਰਵਰੀ 1603 ਵਿਚ, ਉਸ ਦੇ ਜਾਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬੁਖਾਰ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਮੀਦਾ ਅੰਤ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਘੰਟੇ ਦੇਖਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੰਦ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਲੇਟ ਗਈ, ਹਮੀਦਾ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਰਤੇ ਗਏ ਨਾਮ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, "ਜੀਉ!" (ਜੀਓ ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ ਜੀਓ) ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਫਿਰ "ਗੁਲ-ਬਦਨ!" ਮਰਨ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ, ਆਇਤ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ, "ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂ - ਤੁਸੀਂ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹੋ!" ਅਤੇ ਮਰ ਗਿਆ.

ਅਕਬਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਬੀਅਰ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ। ਉਹ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੀ ਆਤਮਾ ਲਈ ਚੁੱਪ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏਗਾ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ, ਇੱਕ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵਜੋਂ, ਇਮਾਮ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇਗਾ: "ਇਹ ਰੱਬ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ। ."

ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਅਕਬਰ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਫਸੋਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਨਪਸੰਦ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਦੀ 1605 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਗੁਲਬਦਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਵੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਹ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ ਬਚੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫ਼ਰ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਦੋ ਆਇਤਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਸੀਦਾ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਕੁਝ ਹਵਾਲੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸ਼ਾਹੀ ਮੁਗ਼ਲ ਪੁਰਾਲੇਖ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਭੰਡਾਰ ਜੋ ਲਖਨਊ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਫਰੰਗੀਆਂ ਨੇ ਨੱਬੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਾਜ ਦੇ ਮਿੱਥ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ, ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਦਾ ਖਰੜਾ ਅਸਪਸ਼ਟ ਰਿਹਾ। ਹੋਰ ਮੁਗਲ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਦਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਬਿਰਤਾਂਤ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਿੰਡੋ ਮੁਗਲ ਹਰਮ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸੋਧੋ

  • ਗੁਲਬਦਨ ਬੇਗਮ ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ ਦੇ ਨਾਵਲ ਦ ਐਨਚੈਂਟਰੇਸ ਆਫ਼ ਫਲੋਰੈਂਸ (2008) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਹੈ।[13]

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. ↑ Aftab, Tahera (2008). Inscribing South Asian Muslim women : an annotated bibliography & research guide ([Online-Ausg.]. ed.). Leiden: Brill. p. 8. ISBN 9789004158498.
  2. ↑ Faruqui, Munis D. (2012). Princes of the Mughal Empire, 1504-1719. Cambridge: Cambridge University Press. p. 251. ISBN 9781107022171.
  3. ↑ Ruggles, D. Fairchild (ed.) (2000). Women, patronage, and self-representation in Islamic societies. Albany, N.Y.: State University of New York Press. p. 121. ISBN 9780791444696. {{cite book}}: |first1= has generic name (help)
  4. ↑ Balabanlilar, Lisa (2015). Imperial Identity in the Mughal Empire: Memory and Dynastic Politics in Early Modern South and Central Asia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). I.B.Tauris. p. 8. ISBN 9780857732460.
  5. ↑ Ruggles, D. Fairchild (ed.) (2000). Women, patronage, and self-representation in Islamic societies. Albany, N.Y.: State University of New York Press. p. 121. ISBN 9780791444696. {{cite book}}: |first1= has generic name (help)
  6. ↑ Schimmel, Annemarie (2004). The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture. Reaktion Books. p. 144.
  7. ↑ Balabanlilar, Lisa (2015). Imperial Identity in the Mughal Empire: Memory and Dynastic Politics in Early Modern South and Central Asia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). I.B.Tauris. p. 8. ISBN 9780857732460.
  8. ↑ The Humayun Namah, by Gulbadan Begam, a study site by Deanna Ramsay
  9. ↑ "2. The Culture and Politics of Persian in Precolonial Hindustan", Literary Cultures in History, University of California Press, pp. 131–198, 2019-12-31, doi:10.1525/9780520926738-007, ISBN 978-0-520-92673-8, S2CID 226770775, retrieved 2021-06-11
  10. ↑ Beveridge, Annette Susannah (1898). Life and writings of Gulbadan Begam (Lady Rosebody). Calcutta. Retrieved 14 December 2017.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  11. ↑ Begam, Gulbaden (1902). Beveridge, Annette Susannah (ed.). The history of Humāyūn (Humāyūn-nāma). London: Royal Asiatic Society. Retrieved 14 December 2017.
  12. ↑ ISBN 81-85696-66-7
  13. ↑ Rushdie, Salman (2008). Enchantress of Florence, The. London: Random House. ISBN 978-1407016498.

Bibliography ਸੋਧੋ

  • Begum, Gulbadan; (tr. by Annette S. Beveridge) (1902). Humayun-nama :The history of Humayun. Royal Asiatic Society.
  • Begam Gulbadam; Annette S. Beveridge (1902). The history of Humayun = Humayun-nama. Begam Gulbadam. pp. 249–. GGKEY:NDSD0TGDPA1.
  • Humayun-Nama : The History of Humayun by Gul-Badan Begam. Translated by Annette S. Beveridge. New Delhi, Goodword, 2001, ISBN 81-87570-99-7.
  • Rebecca Ruth Gould "How Gulbadan Remembered: The Book of Humāyūn as an Act of Representation," Early Modern Women: An Interdisciplinary Journal, Vol. 6, pp. 121–127, 2011
  • Three Memoirs of Homayun. Volume One: Humáyunnáma and Tadhkiratu’l-wáqíát; Volume Two: Táríkh-i Humáyún, translated from the Persian by Wheeler Thackston. Bibliotheca Iranica/Intellectual Traditions Series, Hossein Ziai, Editor-in-Chief. Bilingual Edition, No. 11 (15 March 2009)

External links ਸੋਧੋ


"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਗੁਲਬਦਨ_ਬੇਗਮ&oldid=674888" ਤੋਂ ਲਿਆ