ਗੁੱਜਰ
ਗੁੱਜਰ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜਾਤੀ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜਿ਼ਆਦਾਤਰ ਜੰਮੂ ਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਕੇ ਮੁਸਲਿਮ ਹਨ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਰਾਜਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਨ,ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਯੂਪੀ,ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਹਨ ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਗੁੱਜਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਡੰਗਰ ਚਾਰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਗੁੱਜਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵੀ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਹੈ।
ਕਿੱਤਾ
ਸੋਧੋਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਡੰਗਰ ਚਾਰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਗੁੱਜਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦੇ ਗੁੱਜਰ ਵਪਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਅਤੇ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ
ਸੋਧੋਇਹ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰ ਡੇਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਵੀ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਹਰ ਮੁਸਲਿਮ ਨੂੰ ਗੁੱਜਰ ਹੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਪਰ ਹਰ ਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਸੁਚੇਤ ਹੋਏ ਹਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਵਿਆਹ ਤੇ ਮੌਤ ਸੰਬੰਧੀ ਰਸਮਾਂ
ਸੋਧੋਗੁੱਜਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਮੌਤ ਰਸਮਾਂ ਜਿ਼ਆਦਾਤਰ ਉਹ ਹਨ ਜਿਸ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸੇ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਵੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਆਲੇ ਹਨ। ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਗੁੱਜਰ ਹਨ। ਗੁੱਜਰ ਸਿੱਖ, ਬੋਧ, ਈਸਾਈ ਆਦਿ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।