ਜਤਿੰਦਰ ਊਧਮਪੁਰੀ
ਜਤਿੰਦਰ ਊਧਮਪੁਰ ਡੋਗਰੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 1981 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।[1] ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 2010 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।[2]
ਜੀਵਨੀ
ਸੋਧੋਜਤਿੰਦਰ ਊਧਮਪੁਰੀ ਦਾ ਜਨਮ ਜਗਨ ਨਾਥ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜ (ਹੁਣ ਸੰਘੀ ਖੇਤਰ) ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜੰਮੂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਊਧਮਪੁਰ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ 9 ਨਵੰਬਰ 1944 ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਵਿੱਤੀ ਵਸੀਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[3] ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਊਧਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਚਲੇ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਗਾਂਧੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।ਪਰ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਊਧਮਪੁਰ ਵਾਪਸ ਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਜਿਤੇਂਦਰ ਊਧਮਪੁਰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰੰਤੂ ਉਥੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਅਤੇ ਡੋਗਰੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਕੀਤੀ। ਨੌਕਰੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਉਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਵਿਚ ਬਰਾਂਡਕਾਸਟਰ[4] ਤੌਰ ਤੇ ਚਲੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤਕ ਉਥੇ ਹੀ ਰਿਹਾ।
ਜਿਤੇਂਦਰ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1962 ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਉਰਦੂ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 30 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4] ਜੀਤੋ, ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਗਜ਼ਲ, ਦੁੱਗਰ ਨਾਮਾ, ਗੀਤ ਗੰਗਾ, ਥੇਹਰਾ ਹੁਆ ਕੋਥਰਾ, ਚੰਨ-ਨੀ, ਦੇ ਦੋ ਏਕ ਬਸੰਤ (ਹਿੰਦੀ), ਏਕ ਸ਼ੇਹਰ ਯਦੀਨ ਦਾ, ਬਨਜਾਰਾ, ਕਿਸ਼ ਕਲਿਆਣ ਤੇਰੇ ਨਾ, ਜੁਦਾਈਆਂ, ਪਿੰਡੇ ਦੀ ਬਰਾਤ, ਬਸਤੀ- ਬਸਤੀ, ਦਿਲ ਦਰਿਆ ਖਾਲੀ-ਖਾਲੀ, ਫੂਲ ਉਦਾਸ ਹੈਂ (ਹਿੰਦੀ), ਵੋਹ ਏਕ ਦਿਨ (ਹਿੰਦੀ), ਅਤੇ ਦਿਲ ਹੋਆ ਦਰਵੇਸ਼ (ਪੰਜਾਬੀ) ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ।[3] ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ, ਉਰਦੂ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ, ਨੇਪਾਲੀ ਅਤੇ ਚੈੱਕ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਵਾਰਤਕ ਦੀਆਂ ਵੀ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਡੋਗਰੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਡੋਗਰਾ ਕਲਚਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ।
ਉਹ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਟੇਟ ਰੈਡ ਕਰਾਸ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ 2010 ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[4]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
ਸੋਧੋਜਤਿੰਦਰ ਊਧਮਪੁਰੀ ਨੂੰ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਆਰਟ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਚਾਰ ਵਾਰ (1985, 86, 95 ਅਤੇ 2004) ਮਿਲਿਆ,[4] 2000 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇਵੀ ਸਹਿਸਰਬਦੀ ਸਨਮਾਨ, ਸੁਭੱਦਰ ਕੁਮਾਰੀ ਚੌਹਾਨ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਨਮਾਨ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਰੀ ਪੰਡਿਤ ਸ਼ੋਹਣ ਲਾਲ ਦੇਵੇਦੀ ਸਨਮਾਨ, 2004 ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਡੋਗਰਾ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਿਆ ਸਨਮਾਨ।[3]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Jammu Times". Jammu Times. 2014. Archived from the original on 1 December 2014. Retrieved 16 November 2014.
- ↑ "Padma Shri" (PDF). Padma Shri. 2014. Archived from the original (PDF) on 15 November 2014. Retrieved 11 November 2014.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Scribd". Scribd. 2014. Retrieved 16 November 2014.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "Scoop News". Scoop News. 28 August 2011. Retrieved 16 November 2014.