ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ

ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ (ਜਨਮ 1937 ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ - 9 ਜਨਵਰੀ 2015) ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ।

ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ
ਜਨਮ	1937
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਭਾਰਤੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਪ੍ਰੈਸੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਸੋਮਰਵਿਲ ਕਾਲਜ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਨਿਊ ਹਾਲ, ਕੈਂਬਰਿਜ

ਜੀਵਨੀ

ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ ਦਾ ਜਨਮ 1937 ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਪ੍ਰੈਸੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ (ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਲਕਾਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੀ ), ਸੋਮਰਵਿਲ ਕਾਲਜ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਅਤੇ ਨਿਊ ਹਾਲ, ਕੈਂਬਰਿਜ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ ਨੇ ਲੇਡੀ ਬ੍ਰਾਬਰਨ ਕਾਲਜ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਖੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1964 ਵਿਚ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਈ ਸੀ।

ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਬਾਗਚੀ ਦੀ ਲੰਬੀ, ਸਫ਼ਲ ਅਤੇ ਸੁਹਿਰਦ ਸਾਂਝ ਸੀ, ਜਿਥੋਂ ਉਹ ਸੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1983 ਤੋਂ ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, 1986-1988 ਤੱਕ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਯੂਜੀਸੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਐਡਵਾਂਸਡ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਜਨੀ ਮੁਖਰਜੀ ਅਤੇ ਸੁਪ੍ਰੀਆ ਚੌਧਰੀ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਲਈ 2002 ਵਿਚ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫੈਸਟ੍ਰਿਕਟ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ: ਲਿਟਰੇਚਰ ਐਂਡ ਜੈਂਡਰ: ਐਸੇ ਫਾਰ ਜਸੋਧਰਾ ਬਗੀਚਾ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਗਚੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਦੋਸਤ, ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਸਹਿਕਰਮੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੀਟਰ ਡ੍ਰੋਨਕੇ, ਕਿੱਟੀ ਸਕੌਲਰ ਦੱਤਾ, ਹਿਮਾਨੀ ਬੈਨਰਜੀ, ਮਾਲਿਨੀ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ, ਸ਼ੀਲਾ ਲਹਿਰੀ ਚੌਧਰੀ, ਸੁਪ੍ਰੀਆ ਚੌਧਰੀ, ਤਨਿਕਾ ਸਰਕਾਰ, ਭਸਵਤੀ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਅਤੇ ਅਦਿਤੀ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਪ੍ਰੋ. ਬਾਗਚੀ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਵਿਚ ਬਾਕਾਇਦਾ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰ ਰਹੀ ਅਤੇ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੀ। ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੀ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਸਮਰਪਣ ਲਈ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਖੋਜ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਮਿਯਾ ਕੁਮਾਰ ਬਾਗਚੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।

1988 ਵਿਚ ਉਹ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਸਕੂਲ ਆਫ ਵੂਮਨ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੀ ਬਾਨੀ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਬਣੀ, ਜਿਸਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ 1997 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤਕ ਕੇਂਦਰ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਐਸ.ਡਬਲਯਉ.ਐਸ. ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ ਫੈਕਲਟੀ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਵੀ ਵੇਖੀ ਗਈ ਜਿਹੜੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਵਜੋਂ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਸਚੇਤਨ ਦੀ ਬਾਨੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੀ ਹੈ।

ਉਸਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ, ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ, 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ, ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੱਖਵਾਦ ਦਾ ਸਵਾਗਤ, ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।

ਉਸ ਨੇ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ ਵੂਮਨ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਬੰਗਾਲੀ ਮਹਿਲਾ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਰੀਪ੍ਰਰਿੰਟ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਜੋਤੀਰਮੋਈ ਦੇਵੀ ਵਰਗੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਸਕਰਣ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਉਹ ਅਕਤੂਬਰ 2001 ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਤੱਕ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਲਈ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵੀ ਰਹੀ। ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ("ਬੰਗਾਲੀ ਵਿਚ" ਬਹੁਪੱਖੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ) ਵਿਚ ਬਾਗਚੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਨੇ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ।

ਉਹ ਐਮਰੀਟਸ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਦੀ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜੋ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਚਾਂਸਲਰ ਕੇਸ਼ਰੀ ਨਾਥ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਅਤੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਹੋਰ “ਕਾਬਲ” ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਕਿਤਾਬ ਮੇਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਾਂਝ ਕਾਰਨ ਪਰਵਾਸੀ ਔਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

ਆਪਣੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕਈ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਰਹੀ।

ਬਾਗਚੀ ਦੀ 9 ਜਨਵਰੀ, 2015 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਪੁੰਨਾਰਨਾਬਾ, ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਗਚੀ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਸਾਲ 2015 ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਗਚੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿਖੇ ਬਾਗਚੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਜਸੋਧਰਾ ਬਾਗਚੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਹਾਰਡਸ਼ਿਪ ਫੰਡ, 2019 ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਕਿਤਾਬਾਂ (ਲੇਖਕ, ਸੰਪਾਦਿਤ ਅਤੇ ਸਹਿ ਸੰਪਾਦਿਤ)

• • Literature, Society, and Ideology in the Victorian Era (edited volume), (1992)
  • Indian Women: Myth and Reality (edited volume), (1995)
  • Loved and Unloved: The Girl Child in the Family (with Jaba Guha and Piyali Sengupta)(1997)
  • Gem-like Flame: Walter Pater and the 19th Century Paradigm of Modernity (1997)
  • Thinking Social Science in India: Essays in Honour of Alice Thorner (co-edited with Krishna Raj and Sujata Patel)(2002)
  • The Trauma and the Triumph: Gender and Partition in Eastern India, 2 volumes (co-edited with Subhoranjan Dasgupta) (vol. 1 in 2003, vol. 2 in 2009)
  • The Changing Status of Women in West Bengal 1970–2000: The Challenges Ahead (edited volume), (2005)
  • Interrogating Motherhood (2016)

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• ਘਾਟੇ ਦੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿਚ ਅਜ਼ਾਦੀ
• "ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਥ੍ਰੂ ਏ ਵੂਮੈਨ ਆਈ", ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਵੰਡ ਬਾਰੇ ਬਾਗੀ ਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਾਰਜ ਬਾਰੇ ਲੇਖ।
• "ਲਿੰਗ ਜਸਟਿਸ", ਕਾਨੂੰਨ ਸੁਧਾਰ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਪਰਿਪੇਖਾਂ 'ਤੇ ਬਾਗਚੀ, ਏਡੀਬੀ ਸਮੀਖਿਆ, 2005
• "ਦ ਵੂਮਨ ਸ਼ੇਪਡ ਮਦਰ", ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਬਾਗਚੀ ਦੀ ਸਹਿ ਸੰਪਾਦਿਤ 'ਤੇ ਲੇਖ
• "ਦੇਵੀ ਪੰਥ ਅਤੇ ਲੜਕੀ ਬੱਚਾ". ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਲੜਕੀ ਬੱਚੇ 'ਤੇ ਬਾਗਚੀ ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਿਤ ਖੰਡ 'ਤੇ ਲੜਕੀ ਦੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲੇਖ