ਜ਼ਕੀਆ ਜ਼ਾਕੀ
ਜ਼ਕੀਆ ਜ਼ਾਕੀ (ਸੀ. 1972 – 4 ਜੂਨ, 2007) ਕਾਬੁਲ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗਾਨ ਰੇਡੀਓ ਪੀਸ (ਸਦਾ-ਏ-ਸੁਲਹ) ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅਫ਼ਗਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। ਜ਼ਾਕੀ ਪਹਿਲੀ ਅਫ਼ਗਾਨੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ (2001–ਮੌਜੂਦਾ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਬੋਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਨੂੰ ਉੱਚ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਅਫ਼ਗਾਨ ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[1]
Zakia Zaki | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Zakia Zaki.jpg | |
| ਜਨਮ | ca. 1972 Afghanistan |
| ਮੌਤ | June 4, 2007 Jabal Saraj, Jabal Saraj District, Parwan, Afghanistan |
| ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ | Shot and murdered in her home while sleeping. Two of children were present in the room while the murder took place. |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | Afghan |
| ਪੇਸ਼ਾ | Journalist |
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 8 years |
| ਮਾਲਕ | Afghan Radio Peace |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | First female journalist to speak out against the Taliban in Afghanistan. |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | Abdul Ahad Ranjabr |
| ਬੱਚੇ | Zaki and her husband Abdul had six children together. |
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਜ਼ਕੀਆ ਜ਼ਾਕੀ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਾਰਕੁਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਫ਼ਗਾਨ ਪੀਸ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ, 35 ਸਾਲਾ ਔਰਤ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹੈੱਡਮਿਸਟ੍ਰੈਸ ਵੀ ਸੀ।[2] ਉਸ ਦੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਅਬਦੁਲ ਅਹਦ ਰੰਜਬਰ ਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ - ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਸਨ- ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਉਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ 40 ਮੀਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪਰਵਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।[1][3]
ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਜ਼ਾਕੀ ਜਬਲ ਸਰਾਜ, ਜਬਲ ਸਰਾਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਪਰਵਾਨ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗਾਨ ਪੀਸ ਰੇਡੀਓ (ਸਦਾ-ਏ-ਸੁਲਹ) ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਯੂ.ਐੱਸ. ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਮੁੱਦਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਬਗਾਵਤ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ ਨੇ ਗੁਪਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ 6 ਘੰਟੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਨ ਲਈ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ। ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਅਤੇ ਜ਼ਾਕੀ ਲਈ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਰੇਡੀਓ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ। [3] ਅਫ਼ਗਾਨ ਰੇਡੀਓ ਪੀਸ ਅਕਤੂਬਰ 2001 ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3][4] ਸਥਾਨਕ ਵਾਰਲਾਰਡ ਅਤੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਜ਼ਾਕੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ।[5][6] ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜ਼ਾਕੀ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਸੀ ਅਤੇ 2005 ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਲਈ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ।[7]
ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
ਸੋਧੋਯੂਨੈਸਕੋ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ-ਜਨਰਲ ਕੋਚੀਰੋ ਮਾਤਸੂਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।"[5][8]
ਉਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਲੌਰਾ ਬੁਸ਼ ਨੇ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।[9]
ਰਿਪੋਰਟਰਜ਼ ਵਿਦਾਊਟ ਬਾਰਡਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, "ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਵਹਿਸ਼ੀ ਕਾਰਾ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਤਲ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਲਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।"[5]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ (2001-ਮੌਜੂਦਾ)
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 "Husband reveals threats to Afghan journalist". BBC News. June 14, 2007. Retrieved September 12, 2016. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "bbc1" defined multiple times with different content - ↑ "Afghanistan: Another journalist killed in Afghanistan". AsiaNews.it. June 7, 2007.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Sienkiewicz, Matt (2016). The Other Air Force: U.S. Efforts to Reshape Middle Eastern Media Since 9/11. Rutgers University Press. pp. 118–119. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "book" defined multiple times with different content - ↑ "Afghan woman radio head shot dead". June 6, 2007 – via bbc.co.uk.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 "Female Afghan journalist shot dead". Al Jazeera. June 5, 2007. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "aljazeera" defined multiple times with different content - ↑ John-Paul Ford Rojas (February 22, 2012). "Marie Colvin killed in Syria: other female journalists killed". The Telegraph (UK).
- ↑ Walsh, Declan (6 June 2007). "Second female Afghan journalist killed in five days" – via The Guardian.
- ↑ "If I Stand Up, part - 1: Zakia Zaki". UNESCO & Aina.
- ↑ CNN: Laura Bush condemns killing of Afghan journalist (June 10, 2007) Archived July 16, 2007, at the Wayback Machine.