ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਸੋਣਾ

ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਜਮੀਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਨੀਂਦ ਲੈਣ ਨੂੰ ਸੌਣਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਮੁੱਢਲੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੋਕ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਹੀ ਸੌਂਦੇ ਸਨ। ਜਦ ਕੁਝ ਮਨੁੱਖੀ ਸੂਝ ਵਧੀ, ਮੰਜੇ ਦੀ ਕਾਢ ਨਿਕਲੀ ਤਾਂ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਸੌਖੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਮੰਜੇ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਮੰਜਿਆਂ ਤੇ ਸੌਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਜਿਆਦਾ ਲੋਕ ਫੇਰ ਵੀ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਹੀ ਸੌਂਦੇ ਸਨ। ਪੰਡਤਾਂ, ਸਾਧੂਆਂ, ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਸੌਣ ਨੂੰ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ ਤੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਜਾਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਜਣੇਪੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਜੱਚਾ ਤੇ ਬੱਚਾ ਨੂੰ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਸੌਣ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਉਹ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਰਹਿਣਗੇ। ਕੋਈ ਮਾੜੀ ਰੂਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ।

ਕਈ ਜਾਤੀਆਂ ਵਿਚ ਲਾੜਾ ਲਾੜੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਜਮੀਨ ਤੇ ਸੌਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਜਾਦੂ ਟੂਣੇ ਤੇ ਬਦਰੂਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮ੍ਰਿਤਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਲਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣ ਤੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਸੌਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਸੀ। ਜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲੇ ਮੰਜੀਆਂ ਤੇ ਸੌਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣੇ ਸੁਪਨੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਅਜੇਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸਨ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਪਿੱਛੇ ਇਕ ਤਾਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਮੰਜਿਆਂ ਦਾ ਨਾ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਹਰ ਘਰ ਮੰਜੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਜਾਗਰਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਪਰੋਕਤ ਜਮੀਨ ਉੱਪਰ ਸੌਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੁਣ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਕੋਈ ਵੀ ਰਸਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।