ਜ਼ਰੀ ਸਰਫਰਾਜ
ਬੇਗਮ ਜ਼ਰੀ ਸਰਫ਼ਰਾਜ਼ (28 ਜੁਲਾਈ 1923-27 ਅਪ੍ਰੈਲ 2008) ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ (ਹੁਣ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਵਚਨਬੱਧ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਕਰ ਸੀ।[1]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ
ਸੋਧੋਜ਼ਰੀ ਸਰਫ਼ਰਾਜ਼ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਜੁਲਾਈ 1923 ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦੀ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਹੁਣ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ) ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਪਸ਼ਤੂਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2][3] ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸਰਫ਼ਰਾਜ਼ ਖਾਨ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਸੀ।[4] ਉਹ 3 ਬਚੇ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਵਰਗੀ ਮੀਰ ਅਫਜ਼ਲ ਖਾਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ, ਜੋ ਕਿ ਐਨਡਬਲਯੂਪੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨੇਟਰ ਸੀ।[5] ਉਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਭਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਸਰਫ਼ਰਜ਼ ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਪਾਰੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸਕੂਲ, ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੰਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਉੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਮਰਦਾਨ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ। ਉਹ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਡਾਕਟਰ ਬਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜਾਇਦਾਦ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਕੈਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਲਗਭਗ 1943 ਤੋਂ 1944 ਤੱਕ, ਬੇਗਮ ਜ਼ਰੀ ਸਰਫ਼ਰਾਜ਼ ਨੇ ਮਰਦਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਜ਼ ਅਤੇ ਡਿਸਟਿਲਰੀ ਕੰਪਨੀ ਲਿਮਟਿਡ ਸਮੇਤ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੋਰ ਉੱਦਮੀ ਉੱਦਮ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ, ਉਹ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਲੱਗੀ। ਉਹ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ 1945 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।[6]
1947 ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਰਕਰ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੀ ਨੇਤਾ ਬਣੀ ਰਹੀ ਅਤੇ 1962 ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੀ ਗਈ।[7]
ਬਾਅਦ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ 1985 ਵਿੱਚ 15 ਮੈਂਬਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਆਨ ਦ ਸਟੇਟਸ ਆਫ਼ ਵੂਮੈਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਤਕਰੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਮਹਿਲਾ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸੰਘੀ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[8] ਉਸ ਨੇ ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੁਮੈਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਏ. ਪੀ. ਡਬਲਿਊ. ਏ.) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰੈੱਡ ਕ੍ਰਿਸੈਂਟ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਲੇਡੀ ਵਿਕਰ ਉਨ ਨਿਸਾ ਨੂਨ, ਡਾ. ਅੱਤਿਆ ਇਨਾਇਤੁੱਲਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੀਨੀਅਰ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੀ।[9]
ਜ਼ਰੀ ਸਰਫ਼ਰਾਜ਼ ਦੀ ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਵਿੱਚ 83 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਉੱਤੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "No regular captain to steer ETPB". www.thenews.com.pk (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-03-05.
- ↑ "Begum Zari Sarfaraz: public service was her identity". The News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2018-07-06.
- ↑ "Role of Pakhtun Women in Politics A Case Study of Begum Zari Sarfaraz".
- ↑ Settlement Report Peshawar by Hasting, 1840
- ↑ Biographical Note, Senate of Pakistan http://www.senate.gov.pk/ShowMemberDetail.asp?Membership=4628&CatCode=08&CatName= [permanent dead link]
- ↑ Pashtun Foundation accessed 10 October 2011 Archived 25 April 2012 at the Wayback Machine.
- ↑ List of Women Members of the 1962 West Pakistan Assembly "Women Parliament History::Second Phase". Archived from the original on 25 April 2012. Retrieved 27 April 2012.
- ↑ "Zari Sarfaraz (Pakistan) | WikiPeaceWomen – English".
- ↑ "Zari Sarfaraz appointed NWFP Apwa chairperson - Newspaper - DAWN.COM". 25 October 2002.