ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ

ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਵੇਖੋ: ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ।

ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ
ਜ਼ਿੰਕ
ਵਿਸ਼ਸਤਾendocrinology

ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Zinc deficiency) ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਜ਼ਿੰਕ ਜਾਂ ਸਧਾਰਨ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਜ਼ਿੰਕ ਸੀਰਮ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੀਰਮ ਦੀ ਤਵੱਜੋ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਸਿਰਫ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਗੰਭੀਰ ਨਿਘਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਖੋਜਣਯੋਗ ਹੈ, ਸੀਰਮ ਜ਼ਿੰਕ, ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਬਾਇਓਮਾਰਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।[1] ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦਸਤ ਦੀ ਵੱਧੀਆਂ ਦਰਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਗੈਸਟਰ੍ਇੰਸਟੇਸਟਾਈਨਲ ਟ੍ਰੈਕਟ; ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਇਮਿਊਨ, ਪਿੰਜਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ, ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟਾਉਣ, ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਈ, ਵੱਧ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ। ਯੂ.ਐਸ. ਦੇ, ਸਿਫਾਰਸ਼ੀ ਡਾਈਟਰੀ ਅਲਾਉਂਸ (ਆਰਡੀਏ) ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਔਰਤਾਂ ਲਈ 8 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ / ਦਿਨ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਲਈ 11 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ / ਦਿਨ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[2]

ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਸਿੱਪੀ, ਮੀਟ, ਬੀਨਜ਼ ਅਤੇ ਗਿਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰੋਕਥਾਮ ਉਪਾਅ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 2 ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।[3]

ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ

ਸੋਧੋ

ਚਮੜੀ, ਨਹੁੰ ਅਤੇ ਵਾਲ

ਸੋਧੋ

ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਫਿਣਸੀ,[4] ਐਕਜੇਮਾ, ਜ਼ੇਰੋਸਿਸ (ਖੁਸ਼ਕ, ਸਕੇਲਿੰਗ ਚਮੜੀ), ਸੀਬੋਰੇਕ ਡਰਮੇਟਾਇਟਸ,[5] ਜਾਂ ਐਲੋਪਸੀਆ (ਪਤਲੇ ਅਤੇ ਸਪਾਰ ਵਾਲ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[6] ਇਹ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਜਾਂ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ਤੇ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮੂੰਹ

ਸੋਧੋ

ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਗੈਰ-ਖਾਸ ਮੌਖਿਕ ਫੋੜੇ, ਸਟੋਮੈਟਾਈਟਸ ਜਾਂ ਚਿੱਟੀ ਜੀਭ ਦੇ ਪਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[5] ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਇਹ ਐਂਗੁਲਰ ਚੀਲਾਈਟਸ (ਮੂੰਹ ਦੇ ਕੋਨਿਆਂ 'ਤੇ ਜ਼ਖਮ) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।[7]

ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਗੰਧ ਅਤੇ ਸੁਆਦ

ਸੋਧੋ

ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ, ਗੰਧ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਸੁਆਦ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।[6][8][9][10][11][12][13] ਰਾਤ ਦਾ ਅੰਨ੍ਹਾਪਣ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਦੇ ਅੰਨ੍ਹੇਪਨ ਅਤੇ ਅਸਧਾਰਨ ਹਨੇਰਾ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹੋਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਘਾਟ (ਜਿਵੇਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।[14]

ਦਸਤ

ਸੋਧੋ

ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਦਸਤ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਘਟਨਾ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।[15][16]

ਵਾਧਾ

ਸੋਧੋ

ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ[5] ਅਤੇ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।[17]

ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ

ਸੋਧੋ

ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੂਖਮ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਮਾੜੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[18] ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇਸ਼ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹਨ।[19] ਚੀਨ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਖੇਤੀ ਦੇ ਲਗਭਗ ਅੱਧ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਚਾਵਲ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਅਕਸਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁਢਲਾ ਗਿਆਨ, ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਲੋੜ ਤੇ ਲੈਣ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਪ੍ਰਤੀ ਹੁੰਗਾਰੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਟਿਕਾਊ ਹੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਹਨ।[20]

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ "Use of serum zinc concentration as an indicator of population zinc status". Food and Nutrition Bulletin. 28 (3 Suppl): S403–29. September 2007. doi:10.1177/15648265070283S303. PMID 17988005.
  2. ↑ "Zinc" Archived September 19, 2017, at the Wayback Machine., pp. 442–501 in Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc. National Academy Press. 2001.
  3. ↑ "Discovery of human zinc deficiency: 50 years later". Journal of Trace Elements in Medicine and Biology. 26 (2–3): 66–69. 2012. doi:10.1016/j.jtemb.2012.04.004. PMID 22664333.
  4. ↑ "Diet and acne". Nutrition Reviews. 39 (2): 104–106. 1981. doi:10.1111/j.1753-4887.1981.tb06740.x. PMID 6451820.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001F-QINU`"'</ref>" does not exist.
  6. ↑ 6.0 6.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000020-QINU`"'</ref>" does not exist.
  7. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.
  8. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000022-QINU`"'</ref>" does not exist.
  9. ↑ "Causative factors of taste disorders in the elderly, and therapeutic effects of zinc". The Journal of Laryngology and Otology. 122 (2): 155–160. 2008. doi:10.1017/S0022215107008833. PMID 17592661.
  10. ↑ "Taste acuity in response to zinc supplementation in older Europeans". The British Journal of Nutrition. 99 (1): 129–136. 2008. doi:10.1017/S0007114507781485. PMID 17651517.
  11. ↑ "Zinc status and taste acuity in older Europeans: the ZENITH study". European Journal of Clinical Nutrition. 59 Suppl 2: S31–536. 2005. doi:10.1038/sj.ejcn.1602295. PMID 16254578.
  12. ↑ "Dietary zinc intake and sex differences in taste acuity in healthy young adults". Journal of Human Nutrition and Dietetics. 20 (2): 103–110. 2007. doi:10.1111/j.1365-277X.2007.00756.x. PMID 17374022.
  13. ↑ "[Treatment outcome in patients with taste disturbance]". Nihon Jibiinkoka Gakkai Kaiho (in Japanese). 109 (5): 440–446. 2006. doi:10.3950/jibiinkoka.109.440. PMID 16768159.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  14. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000028-QINU`"'</ref>" does not exist.
  15. ↑ Penny M. Zinc Protects: The Role of Zinc in Child Health. 2004. Archived 13 May 2008 at the Wayback Machine.
  16. ↑ "Zinc supplementation for the prevention of pneumonia in children aged 2 months to 59 months". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 12 (12): CD005978. 2016. doi:10.1002/14651858.CD005978.pub3. PMC 6463931. PMID 27915460.
  17. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002A-QINU`"'</ref>" does not exist.
  18. ↑ Effect of zinc fertilization on rice plants and on the population of the rice-root nematodeHirschmanniella oryzae Jzincournal of Pest Science[permanent dead link]
  19. ↑ "Archived copy". Archived from the original on 19 December 2008. Retrieved 23 April 2009. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link)
  20. ↑ Alloway, Brian J. (2008). "Zinc in Soils and Crop Nutrition, International Fertilizer Industry Association, and International Zinc Association". Archived from the original on 19 February 2013. Retrieved 15 December 2012.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਜ਼ਿੰਕ_ਦੀ_ਘਾਟ&oldid=764240" ਤੋਂ ਲਿਆ