ਜੱਥਾ
ਜਥਾ ( ਪੰਜਾਬੀ : ਜਾਥਾ [sg] ; ਜਥੇ [pl] (Gurmukhi) ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। [1] ਇਹ 1699 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ (ਸਿੱਖ ਕੌਮ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। [2] ਜਥੇ ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ।
ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਜਥੇ
ਸੋਧੋਖਾਲਸੇ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 1706 ਵਿਚ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਥੇਦਾਰ (ਨੇਤਾ) ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 83 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦੁਰਾਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਵੱਢ ਕੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਜਥੇ
ਪੰਜਾਬ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਜਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ 'ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਛਾਪੇ ਮਾਰੇ ਗਏ। [3] ਇਹਨਾਂ ਔਖੇ ਸਮਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਥੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦਸਤੇ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਜਥਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕੀਤਾ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਕਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤੇ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੰਡਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਤਲੇਆਮ ਕਰਕੇ ਭੱਜਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੇ ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਮੁਖੀ , ਪਹਿਲੇ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਸਾਈਮਨ, ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫਸਰ ਜੌਹਨ ਸਾਈਮਨ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਿੱਖ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। [3] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਦਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ ਵੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਪਿੱਛੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਹੱਥ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਜਥਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ, 1921 ਵਿਚ ਬਣੀ, ਨੇ ਅਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਛੋਟੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ 1939 ਤੱਕ ਵੱਡੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। [4] ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣਾ ਪਿਆ। [3] ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਲਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿੱਖ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਅੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇਸਲਾਮੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਅੱਧਾ ਹਿੰਦੂ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸੀ। [3] ਇਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਖੂਨ-ਖਰਾਬਾ ਨਾ ਰੁਕਿਆ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਏ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ "ਨਵੇਂ" ਪੰਜਾਬ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਛੱਡ ਗਏ, ਪਰ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਤਲੇਆਮ ਕਾਰਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜਾਨਾਂ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ। [5]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Civil Wars of the World: Major Conflicts Since World War II, Volume 1
- ↑ "Who are Sikhs? What is Sikhism?". Sikhnet.com.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Abel, Ernest. "Sikh history in British India". Archived from the original on 2019-09-07. Retrieved 2022-12-20.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Singha, Guracarana (1993). Babbar Akali Movement: A Historical Survey (2 ed.). Michigan: Aman Publications, 1993. pp. 192–194. ISBN 9788171163007.
- ↑
{{citation}}: Empty citation (help)