ਦੀਪਾ ਮਹਿਤਾ
ਦੀਪਾ ਮਹਿਤਾ (ਜਨਮ 1 ਜਨਵਰੀ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ-ਕਨੇਡੀਅਨ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਲੇਖਕ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਫਾਇਰ (1996 ਫ਼ਿਲਮ), ਅਰਥ (1998 ਫ਼ਿਲਮ) ਅਤੇ ਵਾਟਰ (2005 ਫ਼ਿਲਮ) ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।
ਦੀਪਾ ਮਹਿਤਾ | |
|---|---|
.jpg) | |
| ਜਨਮ | ਜਨਵਰੀ 1, 1950 ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਕਨੇਡੀਅਨ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਸਕ੍ਰੀਨਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ |
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1976 – ਹੁਣ ਤੱਕ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਤੱਤ ਤ੍ਰੈਲੜੀ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਪੌਲ ਸਾਲਟਜ਼ਮੈਨ (1973–1983)[1] ਡੇਵਿਡ ਹੈਮਿਲਟਨ (– ਮੌਜੂਦਾ) |
| ਬੱਚੇ | ਦੇਵਯਾਨੀ ਸਾਲਟਜ਼ਮੈਨ (ਕੁੜੀ) |
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | ਦਿਲੀਪ ਮਹਿਤਾ (ਭਾਈ) |
'ਅਰਥ' ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਸਰਬੋਤਮ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਐਂਟਰੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਵਾਟਰ ਸਰਬੋਤਮ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਐਂਟਰੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਉਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿਰਫ਼ ਤੀਜੀ ਗੈਰ-ਫ੍ਰੈਂਚ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਅਟਿਲਾ ਬਰਟਾਲਨ ਦੀ 1990 ਦੀ ਕਾਢ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਏ ਬੁਲੇਟ ਟੂ ਦ ਹੈਡ ਅਤੇ ਜ਼ੈਕਰਿਆਸ ਕੁਨੁਕ ਦੀ 2001 ਦੀ ਇਨੁਕਟੀਟੂਟ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਅਤਾਨਾਰਜੁਆਟ: ਦ ਫਾਸਟ ਰਨਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀ।
ਉਸ ਨੇ 1996 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ, ਨਿਰਮਾਤਾ ਡੇਵਿਡ ਹੈਮਿਲਟਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈਮਿਲਟਨ-ਮਹਿਤਾ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ/ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਪਟਕਥਾ ਲਈ 2003 ਵਿੱਚ ਜਿਨੀ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮਈ 2012 ਵਿੱਚ, ਮਹਿਤਾ ਨੂੰ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਆਰਟਿਸਟਿਕ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਲਈ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਦਾ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਨਮਾਨ ਹੈ।
ਆਰੰਭਕ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਮਹਿਤਾ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ[2] ਦੀ ਮਿਲਟਰੀਕ੍ਰਿਤ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਤੋਂ ਜੰਗ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਣ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ, "ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਹਫਤੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਜਾਂਦੇ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।[3] ਭਿਆਨਕ ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਯੁੱਧਾਂ ਬਾਰੇ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ।"[3]
ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਛੋਟੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਤਰਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਤਲਹਟੀ 'ਤੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਵੈਲਹਮ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।[4] ਉਸ ਨੇ ਲੇਡੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਫਿਲਾਸਫੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।
ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਬਦਲਿਆ ਅਤੇ ਬਦਲ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੱਡੀ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਖੁਦ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ:
"ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗਈ ਸੀ, ਮੈਂ [ਭਾਰਤੀ] ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇਖਦੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਭਾਰਤੀ ਵਪਾਰਕ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਤਰਕ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ। ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵਪਾਰਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇਖਿਆ। ਪਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗਿਆ, ਜਾਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੇਰੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲ, ਮੈਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸੱਤਿਆਜੀਤ ਰੇ ਅਤੇ ਰਿਤਵਿਕ ਘਟਕ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਿਨੇਮਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਟਰੂਫੌਟ ਅਤੇ ਗੋਡਾਰਡ ਵਰਗੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਜਾਪਾਨੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨਾਲ ਵੀ ਗਹਿਰਾ ਸੰਪਰਕ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਓਜ਼ੂ, ਮਿਜ਼ੋਗੁਚੀ।"[5]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਪਾਲ ਸਾਲਟਜ਼ਮੈਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ 1983 ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਹੈ, ਦੇਵਯਾਨੀ ਸਾਲਟਜ਼ਮੈਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ, ਕਿਊਰੇਟਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਲੋਚਕ ਹੈ।
ਮਹਿਤਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਨਿਰਮਾਤਾ ਡੇਵਿਡ ਹੈਮਿਲਟਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਹੈ।[6] ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ, ਦਿਲੀਪ ਮਹਿਤਾ, ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਜਰਨਲਿਸਟ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਟੈਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਕਿੰਗ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਦੀਪਾ ਨਾਲ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਹੈ।[7]
ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਨਸਲਵਾਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਚੈਰਿਟੀ ਆਰਟਿਸਟਸ ਲਈ ਇੱਕ ਟੀਵੀ PSA ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।
ਵਿਰਾਸਤ
ਸੋਧੋਮਹਿਤਾ ਨੂੰ "ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਸਿਆਸੀ ਚੇਤਨਾ ਨਾਲ ਭਰਨ" ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਉਸਦੇ ਫੈਸਲੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਮਲਿੰਗੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ, ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਦਨਾਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਜੋਂ ਬ੍ਰਾਂਡ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Deepa MehtaBiography Notable Biographies
- ↑ "The Canadian Encyclopedia bio". Archived from the original on 4 December 2008.
- ↑ 3.0 3.1 Qureshi, Bilal (2017-06-01). "ElsewhereThe Discomforting Legacy of Deepa Mehta's Earth". Film Quarterly (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 70 (4): 80. doi:10.1525/fq.2017.70.4.77. ISSN 0015-1386.
- ↑ "Welham Girls' School". doonschools.com. Archived from the original on 15 ਅਕਤੂਬਰ 2006. Retrieved 1 ਅਕਤੂਬਰ 2007.
- ↑ Khorana, Sukhmani (2009-01-01). "Maps and movies: talking with Deepa Mehta". Senior Deputy Vice-Chancellor and Deputy Vice-Chancellor (Education) - Papers: 5.
- ↑ "Deepa Mehta is rightly being celebrated". Rediff.com. 23 February 2007. Retrieved 4 January 2010.
- ↑ Beard. p 270