ਦੇਵੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ
ਦੇਵੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਦੀ ਲੜਕੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਦੇਵੀ ਹੋਈ। ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਲਾ ਭਦਰਾ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਲਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਸਕਤੀ" (ਦੁਰਗਾ ਜਾਂ ਪਾਰਵਤੀ) "ਦੇਵੀ" ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਗਵਤੀ ਮੰਦਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਕੇਪ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਵਿਚ, ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ 'ਤੇ, ਉਥੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ, ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਸੰਗਮ' ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਉਹ ਕਈ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਨਿਆ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਭਦਰਕਾਲੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ੀ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਨੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਉਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਕਠੋਰਤਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਹੰਝੂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।[1]
| ਦੇਵੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ | |
|---|---|
| ਤਾਮਿਲ ਲਿਪੀ | தேவி கன்யா குமாரி |
| English translation | ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਦੀ ਦੇਵੀ |
| ਮਾਨਤਾ | ਦੁਰਗਾ, ਪਾਰਵਤੀ |
| ਨਿਵਾਸ | ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸਾ |
| ਮੰਤਰ | kātyayanāya vidmahe kanyakumāri dhīmahi tanno durgiḥ pracodayāt |
| ਹਥਿਆਰ | Rosary |
| ਵਾਹਨ | ਦਵੋਨ (ਚਿੱਤਾ ਜਾਂ ਸ਼ੇਰ) |
ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਮੰਦਰ 52 ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਥਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤੀ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਦਾ ਸੱਜਾ ਮੋਢਾ ਅਤੇ (ਪਿਛਲਾ) ਰੀੜ੍ਹ ਖੇਤਰ ਇੱਥੇ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਕੁੰਡਾਲਿਨੀ ਸਕਤੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਤਿੰਨ ਸਮੁੰਦਰਾਂ/ਮਹਾਂਸਾਗਰਾਂ ਦੇ ਸੰਗਮ 'ਤੇ ਪੁੱਕਾ ਘਾਟ ਨੇੜੇ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਭਦਰ ਕਾਲੀ ਮੰਦਰ ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਥੇ ਦੇਵੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੁਮਾਰੀ ਕੰਦਮ ਦੀ ਹੈ। ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਕੁਆਰੀ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਦਿਨ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਇਆ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਭੂਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵੱਲ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ, ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਲਗਾਤਾਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਦੇਵੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਰਾਮਾਇਣ, ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਸੰਗਮ ਕ੍ਰਮ ਯਜੁਰ ਵੇਦ ਦੀ ਤੈਤੀਰੀਆ ਸੰਹਿਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੈਸ਼ਨਵ ਉਪਨਿਸ਼ਦ, ਮਨੀਮੇਕਲਾਈ, ਪੁਰਾਣਾਨੂਰੂ ਅਤੇ ਨਰਾਇਣ (ਮਹਾਂਨਾਰਯਨਾ) ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੇਰੀਪਲਸ ਆਫ਼ ਦਿ ਏਰੀਥਰੀਅਨ ਸੀ (60-80 ਈ.) ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਤਿ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਾ ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ; "ਕੋਮੋਰੀ ਅਤੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਉਹ ਪੁਰਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀਪਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ; ਕਿਉਂਕਿ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਦੇਵੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ।" ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਚੇਰਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤ੍ਰਾਵਨਕੋਰ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ 1947 ਤੱਕ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰਾਜ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਤ੍ਰਾਵਣਕੋਰ 1947 ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੀ ਵੰਡ ਵਿੱਚ, ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ।
ਆਦਿ ਪਾਰਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨਾਰੀ ਪਹਿਲੂਆਂ (ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਨਾ-ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ) ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪੁਰਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੱਖ ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਆਦਿ-ਪਰਸ਼ਕਤੀ, ਭਾਦਰਾ, ਸ਼ਕਤੀ, ਦੇਵੀ, ਭਾਗਵਤੀ, ਅੱਮਾਨ, ਰਾਜਰਾਜੇਸ਼ਵਰੀ, ਸ਼ੋਦਾਸ਼ੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਔਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਜਾਂ ਮਾਂ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਹੈ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨਾਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪ੍ਰਬ੍ਰਹਮ ਦਾ ਪੁਰਸ਼ ਪੱਖ (ਪੁਰਸ਼) ਹੈ।
ਤੰਤਰ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ: ਦੱਖਣੀਚਾਰਾ (ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦਾ ਰਸਤਾ) (ਸਾਤਵਿਕ ਸੰਸਕਾਰ), ਵਾਮਾਚਰਾ (ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਮਾਰਗ) (ਰਾਜਸ ਸੰਸਕਾਰ) ਅਤੇ ਮੱਧਮਾ (ਮਿਸ਼ਰਤ) (ਤਮਸਾ ਸੰਸਕਾਰ) ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਤਵਿਕ ਜਾਂ ਦੱਖਣੀ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਦਾ ਨਾਮ 'ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਗਵਤੀ' ਅਤੇ ਵਾਮ (ਖੱਬੀ ਵਿਧੀ) ਦੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਂ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਸਮਾਨ 'ਮਹਾ ਦੇਵੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਰ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ
ਸੋਧੋ- ਚਿਤ੍ਰਾ ਪੁਰਨੀਮਾ ਤਿਉਹਾਰ: ਮਈ ਦੇ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ
- ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ: (ਸਤੰਬਰ - ਅਕਤੂਬਰ) 9 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ। ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮੰਡਪਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਲਾਤਮਕ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
- ਵੈਸਾਖਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ: ਮਈ – ਜੂਨ ਵਿੱਚ 10-ਰੋਜ਼ਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਈ-ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਥੋਨੀ ਈਜ਼ੁਨੇਲਾਥੂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ।[2]
- ਕਲਾਭਮ ਤਿਉਹਾਰ: ਜੁਲਾਈ–ਅਗਸਤ ਵਿਚ, ਕਾਰਕੀਦਾਕ ਜਾਂ ਆਦੀ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਸੈਂਡਲ ਪੇਸਟ ਵਿੱਚ ਸੁਗੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3]
ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕਾਰਜ
ਸੋਧੋਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸਵੇਰੇ 6.00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 11.00 ਵਜੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ 8.00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[4]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਕੌਮਰੀ
- ਕੁਮਾਰੀ (ਦੇਵੀ)
- ਕੰਵਾਰੀ
- ਮਾਤ੍ਰਿਕਾ
- ਸੁਚਿੰਦ੍ਰਮ ਮੰਦਰ, ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ
- ਨਾਗਾਰਾਜ ਮੰਦਰ, ਨੇਗੇਰਕੋਇਲ, ਨਗਰਕੁਇਲ
- ਸ਼੍ਰੀ ਪਦਮਨਾਭਾ ਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ, ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ
- ਅਟੁਕਲ ਮੰਦਰ, ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Legends of Kanya Kumari". Amritapuri. 8 February 2000. Retrieved 2013-07-24.
- ↑ "Kanyakumari Temples of Tamilnadu". templenet. 2013. Retrieved 2013-07-25.
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2019-11-01. Retrieved 2019-11-01.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Siri kanyakumari Amman temple". Dinamalar. 2013. Retrieved 2013-07-25.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੋਧੋ- (Translator), Ralph T.H. Griffith (June 8, 2006). The Hymns Of The Rigveda V1. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 1428630775.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - Durga Puja Beginner, Swami Satyananda Saraswati, Devi Mandir, 2001. ( ISBN 1-887472-89-4)
- (Translator), Ralph T.H. Griffith (January 18, 2008). The Rig Veda: Complete. Forgotten Books. ISBN 1605065803.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - (Translator), Maurice Bloomfield (September 10, 2010). The Hymns Of The Atharva Veda. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 1162667109.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - (Translator), Arthur Berriedale Keith (April 29, 2009). The Yajur Veda (Taittiriya Sanhita). BiblioBazaar. ISBN 055913777X.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - Dallapiccola, Anna L (2002). Dictionary of Hindu Lore and Legend. Thames & Hudson. ISBN 0500510881.
- (Translator), F. Max Muller (June 1, 2004). The Upanishads, Vol I. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 1419186418.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - (Translator), F. Max Muller (July 26, 2004). The Upanishads Part II: The Sacred Books of the East Part Fifteen. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 1417930160.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - (Translator), H.H Wilson (November 4, 2008). The Vishnu Purana - Vol I. Hesperides Press. ISBN 1443722634.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - (Translator), H.H Wilson (January 31, 2003). Select Works Of Sri Sankaracharya: Sanskrit Text And English Translation. Cosmo Publishing. ISBN 8177557459.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - Aurobindo, Sri. "The Mother". ISBN 0-941524-79-5.
- Kinsley, David. Hindu Goddesses: Vision of the Divine Feminine in the Hindu Religious Traditions. Motilal Banarsidass, New Delhi, India. ISBN 81-208-0379-5.
- Pattanaik, Devdutt. The Mother Goddess: An Introduction[ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ]. ISBN 81-87111-45-3.
- Pintchman, Tracy (1994). The Rise of the Goddess in the Hindu Tradition. SUNY Press, New York, USA. ISBN 0-7914-2112-0.
- Sen, Ramprasad (1720–1781). Grace and Mercy in Her Wild Hair: Selected Poems to the Mother Goddess. ISBN 0-934252-94-7.
- Wangu, Madhu Bazaz (2003). Images of Indian Goddesses: Myths, Meanings, and Models. Abhinav Publications, New Delhi, India. ISBN 81-7017-416-3.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- Durga ਕਰਲੀ ਉੱਤੇ
- Durga Puja at NetGlimse.com
- 108 names of Durga Archived 2021-05-12 at the Wayback Machine. from the Durgāsaptaśatī
- Route Guide for reaching Temple