ਦੋਮਾਹੀ ਜਾਂ ਦੋਮਾਸੀ ਅਤੇ ਦਮਹੀ ਪੱਛਮੀ ਅਸਾਮ ਦੇ ਕਾਮਰੂਪ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਗੋਲਪਾਰਾ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।[1] [2] ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਢੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਅੰਤ, ਕਾਮਰੂਪੀ ਅਤੇ ਗੋਲਪਾਰੀਆ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ

ਸੋਧੋ

ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਹਨ "ਦੋ" ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ-ਦੋ ਅਤੇ "ਮਾਹ" ਜਾਂ "ਮਾਸ" ਮਤਲਬ ਮਹੀਨਾ। ਦੋਮਾਹੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। [3]

ਕਿਸਮਾਂ

ਸੋਧੋ

ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ "ਮੱਘਰ ਦੋਮਾਹੀ" (ਅੱਧ ਜਨਵਰੀ), "ਬੈਹਾਗਰ ਜਾਂ ਵੈਸ਼ਾਖ ਦੋਮਾਹੀ" (ਅੱਧ ਅਪ੍ਰੈਲ) ਅਤੇ "ਕਤੀਰ ਜਾਂ ਕਾਰਤਿਕਾ ਦੋਮਾਹੀ" (ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ) ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਬਸੰਤ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਤਝੜ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਤੀਜੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦੋਮਾਹੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ।

ਮੱਘਰ ਦੋਮਾਹੀ

ਸੋਧੋ

ਮੱਘਰ ਦੋਮਾਹੀ ਜਾਂ ਦੋਮਾਸੀ ਵਾਢੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਵਤ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਇੱਕ "ਲੋਕ ਭੋਜ" ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.

ਬੈਹਾਗਰ ਦੋਮਾਹੀ

ਸੋਧੋ

ਬੈਹਾਗਰ ਜਾਂ ਵੈਸ਼ਾਖ ਦੋਮਾਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਸੰਤ ਸਮੇਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਮੇਲਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਹਾਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਜਾਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਤੀਜੇ ਹਫ਼ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਕਾਮਰੂਪ ਵਿੱਚ "ਭਥੇਲੀ", ਦੱਖਣੀ ਕਾਮਰੂਪ ਵਿੱਚ "ਸੋਰੀ" ਜਾਂ "ਸੁਨਰੀ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਮਰੂਪ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਸੋਰੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਲੰਬੇ ਬਾਂਸ ਲਗਾ ਕੇ ਸਜਾਵਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਕਾਮਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬਾਂਸ ਅੱਗੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਛੂਹਦੇ ਹਨ।

ਭਥੇਲੀ

ਸੋਧੋ

ਉੱਤਰੀ ਕਾਮਰੂਪ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਭਥੇਲੀ (ਨਲਭਰੀ, ਰੰਗੀਆ ਆਦਿ ਨਾਮ ਵੀ ਹਨ) ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਸ਼ਾਖ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਖੇਤਰ ਝੰਡੇ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੀਮਰਾਂ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਬਾਂਸ ਸਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੋੜਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਲਾੜਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਲਹਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸਦੇ ਦੁਆਲੇ ਚੱਕਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਖੌਲੀ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰਸਮ ਕਰਦੇ ਹੈ।[4] ਇਕ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੋ ਹਰੇ ਬਾਂਸਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਹੈ। ਸਵੇਰ ਦੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਿਤੀ 'ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ੁੱਧ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਦੋ ਬਾਂਸ ਕੱਟ ਕੇ, ਇਸਨੂੰ ਰੰਗੀਨ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵੱਖ ਵੱਖ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੱਧਰ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਦੱਖਣ ਕਾਮਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ "ਸੋਰੀ" ਜਾਂ "ਸੁਨਰੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸੇ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਦੇ ਬਜਾਲੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਮਰੂਪ ਬਾਂਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਨੀ ਰੁੱਖ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ "ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਗੋਸਾਈਂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਾਨੀਕਾਂਤਾ ਕਾਕਤੀ ਨੇ ਭਥੇਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇੰਦਰਧਵਾਜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਚ ਸਮਾਨਤਾ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ।[5] ਇੰਦਰਾਧਵਾਜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਕਾਲਿਕਾ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ "ਸਾਕ੍ਰੋਤਥਨਾ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਝੰਡੇ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਖੰਭੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕਾਲਿਕਾ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭਥੇਲੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੋ ਤਿਉਹਾਰ ਕੁਝ ਮਾਮੂਲੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[6]

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. Bīrendranātha Datta, Nabīnacandra Śarmā, Prabin Chandra Das (1994), A Handbook of Folklore Material of North-East India, P 158
  2. Śarmā Nabīnacandra (1988), Essays on the Folklore of North-eastern India, P 64
  3. Datta, Birendrnath (1995), Folk Culture of the Goalpara Region, p.98
  4. B.C. Allen (1905), Kamrup District Gazetteer,p.111
  5. Banikanta Kakati, Visnuite Myths and Legends, pp.64-65
  6. D. Sarma (1968), Religious Fairs and Festivals of Assam, Journal of Assam research Society, Vol XVIII