ਨਾਟਕਪਰੀਆ

 

ਨਾਟਕਪ੍ਰਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਥੀਏਟਰ (ਨਾਟਕ) ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ, ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ 72 ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮੂਲ ਸਕੇਲ ਵਿੱਚ 10ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਮ ਹੈ। ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 10ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਨੂੰ ਨਟਾਨਭਰਨਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ

ਸੀ 'ਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਟਕਪ੍ਰਿਆ ਸਕੇਲ

ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ-ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਚੱਕਰ ਨੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੌਥਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਯਾਦਗਾਰੀ ਨਾਮ ਨੇਤਰ-ਭੂ ਹੈ। ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਹਨ-ਸਾ ਰਾ ਗੀ ਮਾ ਪਾ ਧੀ ਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):

• ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ1 ਗ2 ਮ1 ਪ ਧ2 ਨੀ2 ਸੰ [a]
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ2 ਧ 2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ1 ਸ [b]

ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸਧਾਰਨ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕੈਸੀਕੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਹਨ। ਨਾਟਕਪ੍ਰਿਆ ਸ਼ਦਵਿਦਮਾਰਗਿਨੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਮਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 46ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ।

ਅਸਮਪੂਰਨਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ

ਨਟਾਭਰਨਮ ਵੈਂਕਟਮਾਖਿਨ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਮੂਲ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 10ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ।ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ,ਪਰ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਵਕਰਾ (ਜ਼ਿਗ-ਜ਼ੈਗ) ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ 6 ਸੁਰ,ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ(ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ 7 ਸੁਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

• ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਗ2 ਮ1 ਪ ਨੀ 2 ਧ2 ਨੀ2 ਸੰ [c]
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ2 ਧ2 ਨੀ 2 ਪ ਨੀ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਗ2 ਰੇ1 ਰੇ1 ਸ

ਜਨਿਆ ਰਾਗਮ

ਸਿੰਧੂ ਭੈਰਵੀ ਇਸ ਰਾਗ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈਂ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਜਨਯਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ

ਹੇਠਾਂ ਇਸ ਰਾਗ ਲਈ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਕਿਸਮ	ਰਚਨਾ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਤਲਮ
ਕ੍ਰਿਤੀ	ਮਾਰਾ ਜਨਨੀਮ ਆਸ਼ਰੇ	ਨੱਲਨ ਚੱਕਰਵਰਤੁਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮਾਚਾਰੀਲੂ	ਆਦਿ
ਕ੍ਰਿਤੀ	ਐਂਡੁਕਿੰਟਾ ਕੋਪਾਮੂ	ਤਿਰੂਵੋਟਰਿਉਰ ਤਿਆਗਯਾਰ	ਆਦਿ?
ਕ੍ਰਿਤੀ	ਈਦੀ ਸਮਯਾਮੂ	ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰ	ਰੂਪਕਾ
ਕ੍ਰਿਤੀ	ਗੀਤਾ ਵਾਦਿਆ ਨਟਾਨਾ	ਤੰਜਾਵੁਰ ਸ਼ੰਕਰਾ ਅਈਅਰ	ਆਦਿ
ਕ੍ਰਿਤੀ	ਪਰਿੱਪਲਯਾ ਮੈਮ	ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ	ਰੂਪਕਾ
ਕ੍ਰਿਤੀ	ਪਾਥੁਵੇਦਮ ਪੁੰਡਾ ਨਟਾਕਪ੍ਰੀਨੇ	ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ	ਆਦਿ

ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ

ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਮਿਲ

ਗੀਤ.	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਚਿਨਾਨਜੀਰੂ ਕਿਲੀਏ	ਮੁੰਡਨਾਈ ਮੁਡੀਚੂ	ਇਲੈਅਰਾਜਾ	ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਨੇਜੇ ਗੁਰੂਨਾਥਰੀਨ	ਮੋਗਾਮੁਲ		ਅਰੁਣਮੋਝੀ, ਐਮ. ਜੀ. ਸ਼੍ਰੀਕੁਮਾਰ

ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ

ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਾਟਕਪ੍ਰਿਆ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ 3 ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਮ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੰਵੇਂ ਕਿ ਵਾਚਾਸਪਤੀ, ਚਾਰੁਕੇਸੀ ਅਤੇ ਗੌਰੀਮਨੋਹਰੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਵਾਚਾਸਪਤੀ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।