ਪਿੱਤਰ

ਪਿਤਰ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ : पितृ, ਪੂਰਵਜ , ਪਿਤਾ) ਹਿੰਦੂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਛੜੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਹਰ ਸਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜਠੇਰੇ ਜਾਂ ਢੋਕ, ਜੇਸ਼ਠ (ਵੱਡੇ) ਅਤੇ ਦਹਕ (ਦਹਕ ਪਵਿੱਤਰ ਅਗਨੀ) ਤੋਂ ਬਣੀ ਸਮਾਧੀ (ਮੰਦਰ) ਹਨ ਜੋ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ।

ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਦੈਵੀ ਪਿਤਰੀਆਂ

ਪਿਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਪੂਰਨ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਾਯੂ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਅਮਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰ ਸੰਖੇਪ ਬਿਰਤਾਂਤ ਮਤਸਯ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਪਦਮ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੂਲ, ਰੂਪ, ਗ੍ਰੇਡ ਅਤੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਦੇਵ ਪਿਤਰਾਸ (ਦੈਵੀ ਪਿਤਰਾਸ) ਅਤੇ ਮਾਨੂਯਯਸ ਪਿਤਰਾਸ (ਪਿਤਰਾਂ ਦੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖਾਂ) ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਅੰਤਰ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਕੁਝ ਪਿਤਰ ਸਵਰਗੀ ਨਿਵਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨੇਤਰ ਸੰਸਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿਟੀਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਉਹ ਹਰ ਹਜ਼ਾਰ ਮਹਾਯੁਗਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। [ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ] ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੇ ਸਾਰੇ ਮਾਨਸ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਤਾਨਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਦੈਵੀ ਪਿਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ

ਦੇਵ ਪਿਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਅਮੁਰਤਯਾਹ (ਨਿਰਾਕਾਰ) ਹਨ ਜਦਕਿ ਬਾਕੀ ਚਾਰ ਸਮੁਰਤਯਹ (ਸਰੀਰਕ) ਹਨ। ਪਿਤਰਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਨਿਰਾਕਾਰ ਹੁਕਮ ਹਨ ਵੈਰਾਜ, ਅਗਨੀਸ਼ਵੱਟ ਅਤੇ ਬਰਸ਼ੀਸ਼ਾਦ। ਪਿਤਰਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਸਰੀਰਕ ਆਦੇਸ਼ ਹਨ ਸੋਮਾਪਾਸ, ਹਵਿਸ਼ਮਾਨਸ, ਅਜੈਪਸ ਅਤੇ ਸੁਕਲਿਨ (ਜਾਂ ਮਨਸਾਸ)।

ਨੋਟਸ

  Pargiter, F.E (1922, reprint 1972). Ancient Indian Historical Tradition, Delhi: Motilal Banarsidass, pp. 46-7

Pargiter, F.E (1922, reprint 1972). Ancient Indian Historical Tradition, Delhi: Motilal Banarsidass, p.69

ਹਵਾਲੇ

Dallapiccola, Anna: Dictionary of Hindu Lore and Legend (ISBN 0-500-51088-1).