ਪੰਜਾਬੀ ਬਰੇਲ
ਪੰਜਾਬੀ ਬਰੇਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਬਰੇਲ ਲਿਪੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਬਰੇਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅੱਖਰ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਬਰੇਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹਨ।[1]
| ਪੰਜਾਬੀ ਬਰੇਲ ਗੁਰਮੁਖੀ ਬਰੇਲ | |
|---|---|
| ਲਿਪੀ ਕਿਸਮ | |
ਪ੍ਰਿੰਟ ਤਰੀਕਾ | ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ |
| ਸਬੰਧਤ ਲਿਪੀਆਂ | |
ਮਾਪੇ ਸਿਸਟਮ | ਬਰੇਲ
|
ਵਰਨਮਾਲਾ
ਸੋਧੋਪੰਜਾਬੀ ਬਰੇਲ ਵਰਨਮਾਲਾ ਥੱਲੇ ਦਰਜ ਹੈ।
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਅ | ਆ | ਇ | ਈ | ਉ | ਊ | ਏ | ਐ | ਓ | ਔ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ISO | a | ā | i | ī | u | ū | ē | e | ō | o |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਕ | ਖ | ਗ | ਘ | ਙ |
|---|---|---|---|---|---|
| ISO | k | kh | g | gh | ṅ |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਚ | ਛ | ਜ | ਝ | ਞ |
|---|---|---|---|---|---|
| ISO | c | ch | j | jh | ñ |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਟ | ਠ | ਡ | ਢ | ਣ |
|---|---|---|---|---|---|
| ISO | ṭ | ṭh | ḍ | ḍh | ṇ |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਤ | ਥ | ਦ | ਧ | ਨ |
|---|---|---|---|---|---|
| ISO | t | th | d | dh | n |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਪ | ਫ | ਬ | ਭ | ਮ |
|---|---|---|---|---|---|
| ISO | p | ph | b | bh | m |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਯ | ਰ | ਲ | ਵ |
|---|---|---|---|---|
| ISO | y | r | l | v |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
|
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਸ | ਹ | ੜ |
|---|---|---|---|
| ISO | s | h | ṛ[2] |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
|
ਬਿੰਦੀ ਲਗਾਉਣਾ
ਸੋਧੋਭਾਰਤੀ ਬਰੇਲ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੀ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ⠐, ਇਸ ਨਾਲ ਗ ga /ɡə/ ਵਿਅੰਜਨ ਤੋਂ ਗ਼ ġa /ɣə/ ਵਿਅੰਜਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਬਰੇਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬਿੰਦੀਆਂ ਵਾਲੇ ਅੱਖਰ ਹਨ। ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਬਿੰਦੀਆਂ ਵਾਲੇ ਛੇ ਅੱਖਰ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਖ਼ | ਗ਼ | ਜ਼ | ਫ਼ | ਲ਼ | ਸ਼ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ISO | x | ġ | z | f | ḷ | ś |
| ਬਰੇਲ |  |
 |
 |
 |
 |
|
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ World Braille Usage Archived 2014-09-08 at the Wayback Machine., UNESCO, 2013
- ↑ Unesco (2013) also has ⠐⠻ for ੜ੍ਹ ṛh, but this is an apparent copy error: ੜ੍ਹ is a sequence ṛ-h, not the equivalent of the single letter ṛh in other Indic scripts.