ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ
ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Brain tumor; ਅਰਥਾਤ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਕੈਂਸਰ) ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਸਧਾਰਨ ਸੈੱਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਟਿਊਮਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਖਤਰਨਾਕ ਜਾਂ ਕੈਂਸਰੈਸੁਅਲ ਟਿਊਮਰ ਅਤੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੇ ਟਿਊਮਰ।[1] ਕੈਂਸਰੈਸੁਅਲ ਦੇ ਟਿਊਮਰ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੇ ਟਿਊਮਰ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਟਿਊਮਰ ਜੋ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਫੈਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਦਿਮਾਗ ਮੈਟਾਸੇਟੈਸਿਸ ਟਿਊਮਰਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਟਿਊਮਰ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਦਰਦ, ਦੌਰੇ, ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਵਿਗਾੜ , ਉਲਟੀਆਂ, ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[2][3] ਸਿਰ ਦਰਦ ਸਵੇਰ ਦੇ ਵਿਚ ਕਲਾਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਮਾੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਲਟੀ ਆਉਣ ਨਾਲ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਖਾਸ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਰਨ, ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਸਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਬੀਮਾਰੀ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬਹੁਤੀਆਂ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਟਿਊਮਰਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਣਜਾਣ ਹੈ। ਅਸਧਾਰਨ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਰਾਸਤੀ ਨਿਊਰੋਫਿ੍ਰਬ੍ਰੋਟੋਟੋਟਿਸ, ਵਿਨਾਇਲ ਕਲੋਰਾਈਡ, ਐਪੀਸਟਾਈਨ-ਬੈਰ ਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਆਈਨੀਜਿੰਗ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਲਈ ਸਬੂਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਬਾਲਗ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਟਿਊਮਰ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਮੇਨੀਂਜੀਓਮਾਸ (ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਹਲਕੇ) ਹਨ, ਅਤੇ ਗਲੋਬਲਾਸਟੋਮਾ ਵਰਗੀਆਂ ਐਸਟ੍ਰੋਸਾਈਟੋਮਾ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਮਧੁੱਲੋਬਲਾਸਟੋਮਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਜਾਂਚ ਨਾਲ ਗਣਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟੋਮੋਗ੍ਰਾਫੀ ਜਾਂ ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਰੈਜ਼ੋਨੈਂਸ ਇਮੇਜਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਅਕਸਰ ਬਾਇਓਪਸੀ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ, ਟਿਊਮਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗ੍ਰੇਡ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਲਾਜ ਵਿਚ ਸਰਜਰੀ, ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਥੈਰੇਪੀ, ਅਤੇ ਕੀਮੋਥੇਰੇਪੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਸੁਮੇਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਦੌਰੇ ਪੈਣ ਤਾਂ ਐਂਟੀਕਐਂਸਲੈਂਡਰ ਦਵਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਡੀਐਕਸਐਮਥਾਸੋਨ ਅਤੇ ਫਿਊਰੋਮਸਾਈਡ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਟਿਊਮਰ ਦੁਆਲੇ ਸੋਜ਼ਸ਼ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਟਿਊਮਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵਧਦੇ ਹਨ, ਸਿਰਫ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਦਖਲ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਇਲਾਜ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟਿਊਮਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਦਾਨ ਵਿਚ ਕਿੰਨਾ ਫੈਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਨਤੀਜਾ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਲੋਬਲਾਸਟੋਮਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਗਰੀਬ ਨਤੀਜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੈਨਿਨਜਾਈਆਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿਚ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪੰਜ-ਸਾਲਾਨਾ ਦਰ 33% ਹੈ।[4]
ਸੈਕੰਡਰੀ ਜਾਂ ਮੈਟਾਸਟੈਟਿਕ ਬੁਰਾਈ ਟਿਊਮਰ ਪੇਂਡੂ ਬੁਰਮ ਦੇ ਟਿਊਮਰ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹਨ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅੱਧੇ ਮੈਟਾਟਾਸਟਜ਼ ਨਾਲ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਦਿਮਾਗੀ ਟਿਊਮਰ ਹਰ ਸਾਲ ਕਰੀਬ 2,50,000 ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੈਂਸਰ ਦੇ 2% ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[5] 15 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਟਿਊਮਰ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਰੂਪ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੀਬਰ ਲੇਸਫੋਬਲਾਸਟਿਕ ਲੇਊਕੀਮੀਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੇ ਹਨ।[6] ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਕੇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਆਰਥਿਕ ਲਾਗਤ $ 1.9 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ।[7]
ਸਰਜਰੀ
ਸੋਧੋਡਾਕਟਰੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋੜੀਂਦੀ ਲੜੀ ਕੈਨਟੋਮੀਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸਰਜੀਕਲ ਹਟਾਉਣ (ਰੀਸੈਕਸ਼ਨ) ਹੈ। ਨਿਊਓਰਸੁਰਜੀਕਲ ਓਨਕੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਨਵੈਸੇਵ ਤਕਨੀਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੁਝਾਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਜਰੀ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਟਿਊਮਰ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟਿਊਲਰ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਹੈ, ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜਾ ਅਤੇ ਸਾਇਟਰੇਲੇਕਸ਼ਨ ("ਨਿੰਦਿਆ")। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਟਿਊਮਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਜਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ।[8]
ਖੋਪੜੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਸਥਿਤ ਕੁਝ ਟਿਊਮਰਾਂ ਦੇ ਅਪਵਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਮੈਨਿਸੰਯਾਮਾ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਟਿਊਟਰੀ ਐਡੇਨੋਮਾ ਨੂੰ ਸਰਜਰੀ ਤੋਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਕਸਰ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਖੋਖਲੀ ਅਤੇ ਖੋਪੜੀ ਦਾ ਅਧਾਰ (ਟ੍ਰਾਂਸਸ-ਨੱਕਲ, ਟ੍ਰਾਂਸ-ਸਪਿਨਓਡਿਅਲ ਪਹੁੰਚ) ਰਾਹੀਂ ਘਟੀਆ ਹਮਲਾਵਰ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਪੈਟਿਊਟਰੀ ਐਡੇਨੋਮਾਜ਼ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਘਟੀਆ (ਖੋਲੀ ਦੇ ਖੁੱਲਣ) ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰੇਡੀਓਥੈਰੇਪੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਟੀਰੀਓਟੈਕਟੀਕ ਪਹੁੰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਗੈਰਜ਼ਰੂਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਰਾਖਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕਈ ਮੌਜੂਦਾ ਖੋਜ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿਚ 5-ਐਮੀਨੋਵਲੀਨਿਕ ਐਸਿਡ ਨਾਲ ਟਿਊਮਰ ਸੈੱਲ ਲੇਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਟਿਊਮਰ ਨੂੰ ਸਰਜੀਕਲ ਹਟਾਉਣ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫਲੋਰੈਂਸ ਲੈਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।[9] ਪੋਸਟ ਆਪਰੇਟਿਵ ਰੇਡੀਓਥੈਰੇਪੀ ਅਤੇ ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ, ਖਤਰਨਾਕ ਟਿਊਮਰ ਲਈ ਇਲਾਜ ਵਿਧੀ ਦੇ ਅਟੁੱਟ ਅੰਗ ਹਨ। ਰੇਡੀਓਥੈਰੇਪੀ "ਘੱਟ-ਦਰਜਾ" ਗਲੋਇਮਾ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟਿਊਮਰ ਬੋਝ ਦੀ ਕਮੀ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ।
ਬਹੁਤੇ ਮੈਟਾਸਟੈਟਿਕ ਟਿਊਮਰਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰੇਡੀਓਥੈਰੇਪੀ ਅਤੇ ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਟਿਊਮਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉਹ ਗਰੀਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "General Information About Adult Brain Tumors". NCI. 2014-04-14. Archived from the original on 5 July 2014. Retrieved 8 June 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Adult Brain Tumors Treatment". NCI. 2014-02-28. Archived from the original on 5 July 2014. Retrieved 8 June 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Longo, Dan L (2012). "369 Seizures and Epilepsy". Harrison's principles of internal medicine (18th ed.). McGraw-Hill. p. 3258. ISBN 978-0-07-174887-2.
- ↑ "SEER Stat Fact Sheets: Brain and Other Nervous System Cance". NCI. Archived from the original on 6 July 2014. Retrieved 18 June 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Chapter 5.16". World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. ISBN 9283204298. Archived from the original on 19 ਸਤੰਬਰ 2016.
{{cite book}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 1.3. ISBN 9283204298.
- ↑ "Brain Tumour Facts 2011" (PDF). Brain Tumour Alliance Australia. Archived from the original (PDF) on 25 January 2014. Retrieved 9 June 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "The quiet revolution: Retractorless surgery for complex vascular and skull base lesions". Journal of Neurosurgery. 116 (2): 291–300. 2012. doi:10.3171/2011.8.JNS101896. PMID 21981642.
- ↑ Paul Brennan (4 August 2008). "Introduction to brain cancer". cliniclog.com. Archived from the original on 17 February 2012. Retrieved 19 December 2011.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)