ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਭੂਮੀ-ਅਧਾਰਤ ਸ਼ਾਖਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕਮਾਂਡਰ ਹਨ,[1] ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਮੁਖੀ ਆਰਮੀ ਸਟਾਫ਼ (ਸੀਓਏਐਸ) ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਚਾਰ-ਸਿਤਾਰਾ ਜਨਰਲ ਹੈ। ਦੋ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਦੇ ਰੈਂਕ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਪੰਜ ਸਿਤਾਰਾ ਰੈਂਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰਸਮੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ 1895 ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਵੀ 1903 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਸਨ, ਜੋ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਅਤੇ ਰੈਜੀਮੈਂਟਾਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।[2]
| ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ | |
|---|---|
 ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ਝੰਡਾ | |
| ਸਥਾਪਨਾ | 26 ਜਨਵਰੀ 1950 (ਮੌਜੂਦਾ ਸੇਵਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ)
1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1895 (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ) |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਕਿਸਮ | ਫੌਜ |
| ਭੂਮਿਕਾ | ਭੂਮੀ |
| ਆਕਾਰ | 1,237,117 ਸਰਗਰਮ ਕਰਮਚਾਰੀ 960,000 ਰਿਜ਼ਰਵ ਕਰਮਚਾਰੀ 296 ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ |
| ਦਾ ਅੰਗ | ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ |
| ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ | ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ |
| ਮਾਟੋ | "Service Before Self" "ਸਵੈ ਅੱਗੇ ਸੇਵਾ" |
| ਰੰਗ | ਸੁਨਹਿਰੀ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਕਾਲਾ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | ਵੈੱਬਸਾਈਟ |
| ਕਮਾਂਡਰ | |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਮਾਂਡਰ | ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕਰਿਅੱਪਾ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਸੈਮ ਮਾਨੇਕਸ਼ਾਅ |
| ਅਧਿਕਾਰਤ ਚਿੰਨ੍ਹ | |
| ਝੰਡਾ |  |
| ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ | |
| ਲੜਾਕੂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ | ਐੱਚ. ਏ. ਐੱਲ. ਰੁਦਰ, ਐੱਚ. ਏ. ਐੱਲ. ਪ੍ਰਚੰਡ |
| Utility helicopter | ਐੱਚ. ਏ. ਐੱਲ. ਧਰੁਵ, ਐੱਚ. ਏ. ਐੱਲ. ਚੀਤਾ, ਐੱਚ. ਏ. ਐੱਲ. ਚੇਤਕ |
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਮਿਸ਼ਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ, ਬਾਹਰੀ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੜਬੜੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਸੂਰਿਆ ਹੋਪ, ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖਤਰਿਆਂ ਨਾਲ ਸਿੱਝਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮੰਗ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।[3] ਫੌਜ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਚਾਰ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਇਕ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ, ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੇਘਦੂਤ, ਅਤੇ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਕੈਕਟਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਫੌਜ ਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬ੍ਰਾਸਟੈਕਸ ਅਤੇ ਐਕਸਰਸਾਈਜ਼ ਸ਼ੂਰਵੀਰ ਵਰਗੀਆਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਈਪ੍ਰਸ, ਲੇਬਨਾਨ, ਕਾਂਗੋ, ਅੰਗੋਲਾ, ਕੰਬੋਡੀਆ, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਨਾਮੀਬੀਆ, ਅਲ ਸਲਵਾਡੋਰ, ਲਾਇਬੇਰੀਆ, ਮੋਜ਼ਾਮਬੀਕ, ਦੱਖਣੀ ਸੂਡਾਨ ਅਤੇ ਸੋਮਾਲੀਆ।
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਤ ਕਮਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਗਠਨ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਹੈ। ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਪੱਧਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸਥਾਈ ਰੈਜੀਮੈਂਟਾਂ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਭਰਤੀ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਫੌਜ ਇੱਕ ਆਲ-ਵਲੰਟੀਅਰ ਫੋਰਸ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ 80% ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਗਰਮ ਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 1,237,117[4][5] ਸਰਗਰਮ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ 960,000 ਰਿਜ਼ਰਵ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖੜੀ ਫੌਜ ਹੈ,[6] ।[7][8] ਫੌਜ ਨੇ ਇੱਕ ਇਨਫੈਂਟਰੀ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਫਿਊਚਰਿਸਟਿਕ ਇਨਫੈਂਟਰੀ ਸੋਲਜਰ ਐਜ਼ ਏ ਸਿਸਟਮ (F-INSAS) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਬਖਤਰਬੰਦ, ਤੋਪਖਾਨੇ ਅਤੇ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਲਈ ਨਵੀਂ ਸੰਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।[9][10][11]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "About – The President of India". Archived from the original on 5 April 2016. Retrieved 4 April 2016.
- ↑ Singh, Sarbans (1993). Battle Honours of the Indian Army 1757–1971. New Delhi: Vision Books. ISBN 978-8170941156.
- ↑ "Indian Army Doctrine". Headquarters Army Training Command. October 2004. Archived from the original on 1 December 2007. Retrieved 1 December 2007.
- ↑ "20% Sailor Shortage in Navy, 15% Officer Posts Vacant In Army, Nirmala Sitharaman Tells Parliament". News18. Archived from the original on 27 December 2017. Retrieved 28 December 2017.
- ↑ "Armed forces facing shortage of nearly 60,000 personnel: Government". The Economic Times. 27 December 2017. Archived from the original on 28 December 2017. Retrieved 28 December 2017.
- ↑ "Indian Army now world's largest ground force as China halves strength on modernisation push". ThePrint (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 17 March 2020. Retrieved 16 January 2022.
- ↑ International Institute for Strategic Studies (3 February 2014). The Military Balance 2014. London: Routledge. pp. 241–246. ISBN 978-1-85743-722-5.
- ↑ The Military Balance 2017 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Routledge, Chapman & Hall, Incorporated. 14 February 2017. ISBN 978-1-85743-900-7.
- ↑ The Military Balance 2010. Oxfordshire: Routledge. 2010. pp. 351, 359–364. ISBN 978-1-85743-557-3.
- ↑ "Indian Army Modernisation Needs a Major Push". India Strategic. February 2010. Archived from the original on 6 September 2013. Retrieved 10 July 2013.
- ↑ "India's Military Modernisation Up To 2027 Gets Approval". Defence Now. 2 April 2012. Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 10 July 2013.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ