ਮਾਣਕਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ

ਮਾਣਕਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੱਤ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਵਿਚਕਾਰ ਲੜੀ ਗਈ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਸੀ।

ਮਾਣਕਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਤੱਤ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ
ਮਿਤੀ 1986 ਥਾਂ/ਟਿਕਾਣਾ ਮਾਣਕਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਨਤੀਜਾ ਤੱਤ ਖਾਲਸਾ
Belligerents
ਤੱਤ ਖਾਲਸਾ	India ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ.
Commanders and leaders
ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ	ਐਸ. ਡੀ. ਪਾਂਡੇ ਜੇ. ਐਫ. ਰਿਬੇਰੋ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਪੀ. ਵੀ. ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ
Strength
50~	20,000
Casualties and losses
ਘੱਟ	2,000+ 3 ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾ ਦਿੱਤਾ

ਲੜਾਈ

ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸਨ ਅਤੇ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪਿੰਡ ਮਾਣਕਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ. ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਕੁੱਲ 20,000 ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ. ਜਵਾਨ ਪੱਟੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਆਏ ਅਤੇ ਮਾਣਕਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੋਣ ਲੱਗੇ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ. ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇੰਨੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਹਵਾ ਵਿਚ ਵਗ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਤੇਜ਼ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਗੋਲੀ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਨੂੰ ਵੱਢ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੱਜੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ਕੱਟ ਗਈ। ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਸੀ। ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਆਪ ਆਪਣੇ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤਾਰ 'ਤੇ ਕਈ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਘੇਰਾ ਤੋੜ ਕੇ ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਉਸ ਰਾਤ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਸਤਾਰ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦੱਸਦੇ। ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨਗੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅੱਜ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਵਾਰ ਬਚ ਨਿਕਲਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਿੱਖ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕੇ।