ਮੈਰੀ ਵਾਕਰ

ਮੈਰੀ ਐਡਵਰਡਸ ਵਾਕਰ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਾ. ਮੈਰੀ ਵਾਕਰ ਵਜੋਂ ਹੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਕਾਰਕੁੰਨ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਵਲ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸਦਕਾ 'ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ' (1865) ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਉਹ ਇੱਕਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।

ਮੈਰੀ ਐਡਵਰਡਸ ਵਾਕਰ
ਵਾਕਰ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਨਾਲ
ਜਨਮ	(1832-11-26)ਨਵੰਬਰ 26, 1832 ਓਸਵੇਗੋ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਯੂ.ਐਸ.
ਮੌਤ	ਫਰਵਰੀ 21, 1919(1919-02-21) (ਉਮਰ 86) ਓਸਵੇਗੋ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਯੂ.ਐਸ.
ਪੇਸ਼ਾ	ਸਰਜਨ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਅਲਬਰਟ ਮਿਲਰ

1855 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੇ ਸਾਈਰਾਕੁਜ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਵਲ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਯੂਨੀਅਨ ਆਰਮੀ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਇਛਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ. ਦੇ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਜਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਪਰਦਾਈ ਡਾਕਟਰ ਯੂਨੀਅਨ ਆਰਮੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਬੋਰਡ ਲਈ ਅਯੋਗ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਜ਼ਖਮੀ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਸ਼ਮਣ ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਸੂਸ ਵਜੋਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਕੈਦੀ ਵਜੋਂ ਰਿਚਮੰਡ, ਵਰਜੀਨੀਆ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਜਦ ਤੱਕ ਇੱਕ ਕੈਦੀ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਵਲ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪੁਰਸਕਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਐਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਇਕੋ ਇੱਕ ਸੈਨਿਕ ਸਜਾਵਟ ਸੀ। ਵਾਕਰ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਉਹ ਇਕਲੌਤੀ ਔਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ 1917 ਵਿੱਚ (900 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਮਰਦ ਐਮ.ਓ.ਐਚ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ) ਆਰਮੀ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਰੋਲ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਨੂੰ 1977 ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਲੈਕਚਰਾਰ ਸੀ ਜੋ 1919 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਸੀ।

ਜੀਵਨ

ਮੈਰੀ ਵਾਕਰ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਨਵੰਬਰ 1832 ਨੂੰ ਓਸਵੇਗੋ, ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਇਰਾਕਿਉਜ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਸੱਤ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੀ: ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਰਾ ਸੀ। ਅਲਵਾ ਅਤੇ ਵੇਸਟਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗ਼ੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਨੇ ਮਰੀਅਮ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਈਸਾਈ ਮਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਸਨ, ਵਾਕਰ "ਸੁਤੰਤਰ ਚਿੰਤਕ" ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਭਾਰਿਆ। ਵਾਕਰ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫਾਰਮ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਵੰਡ ਦੇ ਕੰਮ ਸੰਬੰਧੀ ਗੈਰ ਰਵਾਇਤੀ ਲਿੰਗਕ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ: ਵੇਸਟਾ ਅਕਸਰ ਭਾਰੀ ਕਿਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਲਵਾ ਨੇ ਆਮ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਵਾਕਰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਖੇਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੌਰਾਨ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਹਿਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੀਮਤ ਮੰਨਦੀ ਸੀ।

ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਵਿਲ ਯੁੱਧ

ਵਾਕਰ ਨੇ ਇੱਕ ਸਰਜਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਫੌਜ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਔਰਤ (ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਅਭਿਆਸ ਰੱਖਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ) ਹੋਣਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਰਸ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਵਜੋਂ ਯੂਨੀਅਨ ਆਰਮੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰਜਨ ਦੇ ਰੁਪ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਇੱਛੁਕ ਹੋਣ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਔਰਤ ਸਰਜਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਰਸ ਵਜੋਂ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸ ਨੇ 21 ਜੁਲਾਈ 1861 ਨੂੰ, ਬੁੱਲ ਰਨ (ਮਾਨਸਾਸ) ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ, ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ. ਦੇ ਪੇਟੈਂਟ ਆਫਿਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਨੇ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਅਦਾਇਗੀ ਫੀਲਡ ਸਰਜਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਰੈਡਰਿਕਸਬਰਗ ਅਤੇ ਚਟਕਮੌਗਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੱਟਾਨੂਗਾ ਲੜਾਈ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖ ਖੁਸ਼ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਅਤੇ ਛੱਤਨੋਗਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਵਾਰਡ 2 ਵਿੱਚ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਹੁੱਕ ਦੇ ਕੇਸ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ, ਯੂਨੀਅਨ ਫੌਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਮਰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੇਸ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ। ਵਾਕਰ ਯੂਨੀਅਨ ਫੌਜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸਰਜਨ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਦੌਰਾਨ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਅਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕੇਗੀ।

ਸਤੰਬਰ 1862 ਵਿੱਚ, ਵਾਕਰ ਨੇ ਜੰਗ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਜਾਸੂਸ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਤੰਬਰ 1863 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੰਬਰਲੈਂਡ ਦੀ ਸੈਨਾ ਦੁਆਰਾ "ਕੰਟਰੈਕਟ ਐਕਟਿੰਗ ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਸਰਜਨ (ਸਿਵਲੀਅਨ)" ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਆਰਮੀ ਸਰਜਨ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸਰਜਨ ਬਣ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਾਕਰ ਨੂੰ 52ਵੀਂ ਓਹੀਓ ਇਨਫੈਂਟਰੀ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਸਰਜਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਅਕਸਰ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।

10 ਅਪ੍ਰੈਲ 1864 ਨੂੰ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਨਫੈਡਰੇਟ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਾਸੂਸ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਕਨਫੈਡਰੇਟ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਜੀਨੀਆ ਦੇ ਰਿਚਮੰਡ ਵਿੱਚ ਕੈਸਲ ਥੰਡਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ 12 ਅਗਸਤ, 1864 ਤੱਕ ਉਥੇ ਰਹੀ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦੀ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਕਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਵਾਕਰ ਦਾ ਬਦਲਾ 12 ਅਗਸਤ 1864 ਨੂੰ ਟੈਨੇਸੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਨਫੈਡਰੇਟ ਸਰਜਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਹ ਲੂਈਸਵਿਲ, ਕੈਂਟਕੀ ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਅਤੇ ਟੈਨਸੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਰਹੀ।

ਕਾਰਜ

• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Reissued in paperback with a new introduction in 2003.
• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c.

ਉਸ ਬਾਰੇ ਕੰਮ

• Negley, Keith. Mary Wears What She Wants, January 15, 2019
• DiMeo, Nate. Mary Walker Would Wear What She Wanted The Memory Palace Podcast Episode 76 Archived 2017-09-20 at the Wayback Machine., October 19, 2015. (Podcast detailing Mary Walker, her early life and accomplishments.)
• Gall-Clayton, Nancy. I'm Wearing My Own Clothes! (Full-length play commissioned and produced by Looking for Lilith Theatre Company, July 2017. I’m Wearing My Own Clothes!)
• Lambil, Willy & Cauvin, Raoul. Miss Walker , Dupuis 2010, is a Belgian comic book in the "Bluecoats"-series (Les Tuniques Bleues). The comic album portrays Mary Walker in a caricatural way as a combative feminist during the civil war.

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ

• Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. 2016. ISBN 978-1580465717 OCLC 945359277
• Bloch, Raphael S. Healers and Achievers: Physicians Who Excelled in Other Fields and the Times in Which They Lived. [Bloomington, IN]: Xlibris Corp, 2012. ISBN 1-4691-9247-0 OCLC 819323018
• Conner, Jane Hollenbeck. Sinners, Saints, and Soldiers in Civil War Stafford. Stafford, VA: Parker Pub., 2009. ISBN 0-9708370-1-1 OCLC 430058519
• Eggleston, Larry G. Women in the Civil War: Extraordinary Stories of Soldiers, Spies, Nurses, Doctors, Crusaders, and Others. Jefferson, North Carolina: McFarland and Company, Inc., Publishers, 2003. ISBN 0-7864-1493-6
• Fitzgerald, Stephanie. Mary Walker: Civil War Surgeon and Feminist. Minneapolis, MN: Compass Point Books, 2009. ISBN 0-7565-4083-6 OCLC 244293210
• Frank, Lisa Tendrich. Women in the American Civil War. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 2008. ISBN 1-85109-600-0 OCLC 152580687
• Goldsmith, Bonnie Zucker. Dr. Mary Edwards Walker: Civil War Surgeon & Medal of Honor Recipient. Edina, MN: ABDO Pub, 2010. ISBN 1-60453-966-6 OCLC 430736535
• Graf, Mercedes, and Mary Edwards Walker. A Woman of Honor: Dr. Mary E. Walker and the Civil War. Gettysburg, PA: Thomas Publications, 2001. ISBN 1-57747-071-0 OCLC 48851708
• Hall, Richard C. Women on the Civil War Battlefront. Lawrence: University Press of Kansas, 2006. ISBN 978-0-7006-1437-0
• Hall, Marjory. Quite Contrary: Dr. Mary Edwards Walker. New York: Funk & Wagnalls, 1970. OCLC 69716
• Harper, Judith E. Women During the Civil War: An Encyclopedia. New York: Routledge, 2004. ISBN 0-415-93723-X OCLC 51942662
• Joinson, Carla. Civil War Doctor: The Story of Mary Edwards Walker. Greensboro, NC: Morgan Reynolds Pub., 2006. ISBN 1-59935-028-9 OCLC 71241973
• LeClair, Mary K., Justin D. White, and Susan Keeter. Three 19th-Century Women Doctors: Elizabeth Blackwell, Mary Walker, Sarah Loguen Fraser. Syracuse, NY: Hofmann, 2007. ISBN 0-9700519-3-X OCLC 156809843
• Massey, Mary Elizabeth. Women in the Civil War. Lincoln: University of Nebraska Press, 1994. ISBN 0-8032-8213-3
• Mendoza, Patrick M. Extraordinary People in Extraordinary Times: Heroes, Sheroes and Villains. Englewood, CO: Libraries Unlimited, 1999. ISBN 1-56308-611-5 OCLC 632890705
• Mikaelian, Allen, and Mike Wallace. Medal of Honor: Profiles of America's Military Heroes from the Civil War to the Present. New York: Hyperion, 2002. ISBN 0-7868-6662-4 OCLC 49698595
• Nash, J.V. Famous Eccentric Americans. Girard, KS: Haldeman-Julius Publications, 1930. OCLC 10836948
• Obama, Michelle. "Address at the Women in Military Service for America Memorial Center". American Rhetoric Online Speech Bank. Retrieved March 22, 2019.
• Schroeder-Lein, Glenna R. The Encyclopedia of Civil War Medicine. Armonk, NY: M.E. Sharpe, Inc, 2008. ISBN 0-7656-1171-6 OCLC 122291324
• Snyder, Charles McCool. Dr. Mary Walker: The Little Lady in Pants. New York: Arno Press, 1974. ISBN 0-405-06122-6 OCLC 914744
• Tsui, Bonnie. She Went to the Field: Women Soldiers of the Civil War. Guilford, CN: TwoDot, 2006. ISBN 0-7627-4384-0
• United States, Mary Edwards Walker, Edward T. Taylor, and Jane Addams. Woman Suffrage, No. 1: Hearings Before the Committee on the Judiciary, House of Representatives, Sixty-Second Congress, Second Session, Statement of Dr. Mary E. Walker. February 14, 1912. Washington: Govt. Print. Off, 1912. OCLC 2766859
• Walker, Dale L. Mary Edwards Walker: Above and Beyond. New York: Forge, 2005. ISBN 0-7653-1065-1 OCLC 57349050
• Walker, Mary Edwards. Hit: Essays on Women's Rights. Amherst, NY: Humanity Books, 2003. ISBN 1-59102-098-0 OCLC 52165894

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Works by ਮੈਰੀ ਵਾਕਰ at LibriVox (public domain audiobooks)
• ਫਰਮਾ:Hall of Valor
• National Library of Medicine, Dr Mary Edwards Walker Biography
• Town of Oswego Historical Society
• St. Lawrence County, New York Branch of the American Association of University Women Archived 2010-05-01 at the Wayback Machine.

1. REDIRECTਫਰਮਾ:FAG