ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 24 ਅਕਤੂਬਰ 1945 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਾਂਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਨਿਰਪਖਤਾ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਸਰਲ ਹੋ ਪਾਏ। ਇਹ ਸਥਾਪਨਾ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਧਿਕਾਰ-ਪੱਤਰ ਉੱਤੇ 50 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਈ।
Organization of United Nations
| |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
![ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ[lower-alpha 1]](/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:United_Nations_(Member_States_and_Territories).svg) ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ[lower-alpha 1] | |||||||||||
| ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ | ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ (International territory) | ||||||||||
| ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |||||||||||
| ਕਿਸਮ | ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ | ||||||||||
| ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ | 193 ਮੈਂਬਰ 2 ਰਾਖਵੇਂ | ||||||||||
| Leaders | |||||||||||
• ਸਕੱਤਰੇਤ | ਬਾਨ ਕੀ-ਮੂਨ | ||||||||||
• ਉਪ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ | ਜਾਨ ਐਲੀਆਸਨ | ||||||||||
• ਜਨਰਲ ਸਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ | ਪੀਟਰ ਥਾਂਪਸਨ | ||||||||||
• ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ | ਫ਼ਰੈਡਰਿਕ ਮੁਸੀਵਾ ਮਾਕਾਮੁਰ ਸ਼ਾਵਾ | ||||||||||
• ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ | ਵਿਤਾਲੀ ਚਰਕਿਨ | ||||||||||
| Establishment | |||||||||||
• ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਚਾਰਟਰ ਬਣਿਆ | 26 ਜੂਨ 1945 | ||||||||||
• ਚਾਰਟਰ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਇਆ | 24 ਅਕਤੂਬਰ 1945 | ||||||||||
ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਜੇਤੂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਕਦੇ ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੁੱਧ ਨਹੀਂ ਛਿੜ ਪਵੇ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਸ਼ (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ, ਫਰਾਂਸ, ਰੂਸ, ਚੀਨ, ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ) ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅਹਿਮ ਦੇਸ਼ ਸਨ।
2006 ਤੋਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ 192 ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸੰਰਚਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਿਏ ਸਭਾ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ, ਆਰਥਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਪਰਿਸ਼ਦ, ਸਕੱਤਰੇਤ, ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤ ਸਮਿੱਲਤ ਹੈ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਛੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ: ਅਰਬੀ, ਚੀਨੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫਰਾਂਸੀਸੀ, ਸਪੇਨੀ ਅਤੇ ਰੂਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਪਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਬਾਅਦ 1929 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਹੀਨ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਉਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੋਣ ਦਾ ਇਹ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਆਪਣੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਤੈਨਾਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਭਰੇ ਸਨ। ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜੇਤੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸੰਰਚਨ, ਮੈਂਬਰੀ, ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਪਾਏ।
24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1945 ਨੂੰ, ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸਮੇਲਨ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ 40 ਮੌਜੂਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰਿਅ ਸੰਵਿਧਾ ਉੱਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤਾ। ਪੋਲੈਂਡ ਇਸ ਸਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਥਾਂ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੋਲੈਂਡ ਨੇ ਵੀ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੇ ਪੰਜ ਸਥਾਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਅਸਤਿਤਵ ਹੋਈ।
ਸੰਸਥਾ
ਸੋਧੋਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੇ 5 ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਹਨ: ਜਨਰਲ ਅਸੰਬਲੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤ, ਸਕੱਤਰੇਤ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕੌਂਸਲ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਅਮਨ
ਸੋਧੋਯੂਐੱਨਓ ਦੇ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਉੱਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਮੁਢਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ। ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ ਤਿੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜਿਊਣ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤੱਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਅਮਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਨਿਆਂ, ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।[3]
ਚੁਨੌਤੀਆਂ
ਸੋਧੋਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ (ਯੂਐਨਓ) ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਹੈ ਪਰ ਵੀਟੋ ਸ਼ਕਤੀ ਹਾਸਲ ਕਰੀ ਬੈਠੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਹੈਸੀਅਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੌਂਸ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਧਤ ਰਹੇ ਹਨ।[4]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ This map does not represent the view of its members or the UN concerning the legal status of any country,[1] nor does it accurately reflect which areas' governments have UN representation. This map shows partially recognized states such as Kosovo or Taiwan as part of their claiming governments (Serbia and China respectively)
- ↑ "The World Today" (PDF). Retrieved 18 June 2009.
The designations employed and the presentation of material on this map do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of the Secretariat of the United Nations concerning the legal status of any country
- ↑ Official Languages, www.un.org. Retrieved 22 ਮਈ 2015.
- ↑ "ਸੰਸਾਰ ਅਮਨ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੀ ਸਿਆਸਤ - Tribune Punjabi". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-09-20. Retrieved 2018-09-23.[permanent dead link]
- ↑ "ਸੰਸਾਰ ਪੰਚਾਇਤ ਸਾਹਮਣੇ ਵੱਡੀਆਂ ਵੰਗਾਰਾਂ - Tribune Punjabi". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-10-23. Retrieved 2018-10-23.[permanent dead link]