ਰਾਣੀ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ
ਰਾਣੀ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਰਨਾਗੜ ਦੀ ਰਾਣੀ ਸੀ। ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਨੇਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਚੂਆਰ ਵਿਦਰੋਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸ ਨੇ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਪਹਿਲੀ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਦੀ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਬਾਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [1][unreliable source?]
ਰਾਣੀ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1728 |
| ਮੌਤ | 1812 ਮਿਦਨਾਪੁਰ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਚੂਆਰ ਵਿਦਰੋਹ |
| ਖਿਤਾਬ | ਕਰਨਾਗੜ੍ਹ ਦੀ ਰਾਣੀ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਰਾਜਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ |
ਕਰਨਾਗੜ੍ਹ ਰਾਜ
ਸੋਧੋਬਿਨੋਯ ਘੋਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਰਨਾਗੜ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰੀ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਕਰਨਾਗੜ੍ਹ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਦਗੋਪ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਲਕਸ਼ਮਣ ਸਿੰਘ (1568-1661), ਰਾਜਾ ਸ਼ਿਆਮ ਸਿੰਘ (1661-1668), ਰਾਜਾ ਛੋਟੂ ਰਾਏ (1667), ਰਾਜਾ ਰਘੂਨਾਥ ਰਾਏ (1671-1693), ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ (1693-1711), ਰਾਜਾ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ (1711-1749), ਰਾਜਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ (1749) ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ (1756-1812) ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਰਾਜੋਲ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹਾ ਸੰਬੰਧ ਸੀ।[2]
ਕਰਨਾਗੜ ਦੇ ਰਾਜੇ, ਰਾਜਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਾਣੀਆਂ, ਰਾਣੀ ਭਵਾਨੀ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ, ਸਨ। ਰਾਜਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ 1753 ਵਿੱਚ ਬੇਔਲਾਦ ਮਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਉਸ ਦੀ ਦੋ ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ। ਰਾਣੀ ਭਵਾਨੀ ਦੀ ਮੌਤ 1760 ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਨੇ 1800 ਵਿੱਚ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਰਾਜ ਨੂੰ ਆਨੰਦਲਾਲ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[3][4]
ਚੂਆਰ ਬਗਾਵਤ
ਸੋਧੋਚੁਆਰ ਬਗਾਵਤ, ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ (EIC) ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਿਦਨਾਪੁਰ, ਬਾਂਕੁਰਾ ਅਤੇ ਮਾਨਭੂਮ ਦੀਆਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲੀ ਬਸਤੀਆਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੁਆਰਾ 1769 ਅਤੇ 1834 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਸਾਨ ਵਿਦਰੋਹ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ।[5] 1760 ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੰਗਾਲ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਦੀਵਾਨੀ ਜਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨੀ ਟੈਕਸਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣੀ ਪਈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬਾਗੀ EIC ਦੀਆਂ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰੀ ਭੂਮੀ ਮਾਲੀਆ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਵਿੱਚ ਉੱਠੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ।[6] 1799 ਵਿੱਚ, ਰਾਣੀ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ ਨੇ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।[7] ਰਾਣੀ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਜੱਥੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਚੂਆਰ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਕਰਨਾਗੜ੍ਹ ਮੰਦਿਰ ਚੂਆਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਨੂੰ 1812 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਦੇ ਅਬਾਸਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ 13 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਿਜਲੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਇਕਾਂਤ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸ਼ਹੀਦ ਭਵਨ, ਆਈਆਈਟੀ ਖੜਗਪੁਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ 1790 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਚੂਆਰ ਵਿਦਰੋਹ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਕੈਦੀ ਸੀ।[8]
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੇਦਖ਼ਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਭੂਮੀ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਇਲਟੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਢਲਭੂਮ ਦਾ ਜਗਨਨਾਥ ਸਿੰਘ, ਕੁਇਲਾਪਾਲ ਦਾ ਸੁਬਲ ਸਿੰਘ, ਧਾਡਕਾ ਦਾ ਸ਼ਿਆਮ ਗੰਜਮ ਸਿੰਘ, ਰਾਏਪੁਰ ਦਾ ਦੁਰਜਨ ਸਿੰਘ, ਬਾਰਭੂਮ ਦਾ ਲਕਸ਼ਮਣ ਸਿੰਘ, ਧਾਲਭੁਮ ਬੈਦਿਆਨਾਥਮ ਸਿੰਘ, ਪੰਚੇਤ ਦਾ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ, ਬਾਰਭੂਮ ਦਾ ਗੰਗਾ ਨਰਾਇਣ ਸਿੰਘ, ਢਲਭੂਮ ਦਾ ਰਘੂਨਾਥ ਮਹਤੋ, ਮਾਨਭੂਮ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮਧੂ ਸਿੰਘ, ਜੁਰੀਆ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ, ਦੁਲਮਾ ਦਾ ਲਕਸ਼ਮਣ ਸਿੰਘ, ਸੁੰਦਰ ਨਰਾਇਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਸਨਮਾਨ
ਸੋਧੋਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨਦ ਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਦੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾਵੜਾ - ਆਦਰਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਤੇਜ਼ ਯਾਤਰੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Who was queen Shiromani".
- ↑ Sur,Atul,Atharo shotoker Bangla o Bangali, (Bengali ਵਿੱਚ),1957 edition, page 16 ,সাহিত্যলোক,32/7 Bidan Street, Kolkata 6.
- ↑ Chatterjee, Gouripada (1986). Midnapore, the Forerunner of India's Freedom Struggle (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Mittal Publications. p. 118.
- ↑ Murshid, Ghulam (2018-01-25). Bengali Culture Over a Thousand Years (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Niyogi Books. ISBN 978-93-86906-12-0.
- ↑ History of the Bengali-speaking People by Nitish Sengupta, first published 2001, second reprint 2002, UBS Publishers’ Distributors Pvt. Ltd. pages 187–188, ISBN 81-7476-355-4
- ↑ "An early freedom struggle that is not free of the 'Chuar' label". Forward Press. Retrieved 11 September 2020.
- ↑ Panda, Chitta (1996). The Decline of the Bengal Zamindars: Midnapore, 1870-1920 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-563295-8.
- ↑ Srikrishan 'Sarala' (1999-01-01). Indian Revolutionaries 1757-1961 (Vol-1): A Comprehensive Study, 1757-1961: A Comprehensive Study, 1757-1961 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Prabhat Prakashan. ISBN 978-81-87100-16-4.