ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਰਾਜ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਰਾਜ (ਜਾਂ ਕੰਪਨੀ ਰਾਜ[6]) ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ 'ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਇਹ ਪਲਾਸੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1757 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨਵਾਬ ਸਿਰਾਜ-ਉਦ-ਦੌਲਾ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੀਰ ਜਾਫ਼ਰ, ਜਿਸਨੂੰ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ, ਨੇ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ;[7] ਜਾਂ 1765 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਨੀ, ਜਾਂ ਮਾਲੀਆ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ;[8] ਜਾਂ 1773 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਸ਼ਾਸਨ (ਨਿਜ਼ਾਮਤ) ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ, ਵਾਰਨ ਹੇਸਟਿੰਗਜ਼ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।[9] ਕੰਪਨੀ ਨੇ 1858 ਤੱਕ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ, 1857 ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ 1858 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇੰਡੀਆ ਦਫਤਰ ਨੇ ਨਵੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਰਾਜ | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1757/1765/1773–1858 | |||||||||||||||||
 ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਿਯਮ ਅਧੀਨ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਖੇਤਰ (a) 1774-1804 ਅਤੇ (b) 1805-1858 ਗੁਲਾਬੀ ਦੇ ਦੋ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਨ। | |||||||||||||||||
| ਸਥਿਤੀ | ਕਲੋਨੀ | ||||||||||||||||
| ਰਾਜਧਾਨੀ | ਕਲਕੱਤਾ (1773–1858) | ||||||||||||||||
| ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | ਅਧਿਕਾਰਤ: 1773–1858: ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ; 1773–1836: ਫ਼ਾਰਸੀ[1][2] 1837–1858: ਮੁੱਖ ਉਰਦੂ[1][2][3][4] ਅਤੇ ਹੋਰ: ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ। | ||||||||||||||||
| ਸਰਕਾਰ | ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਰਾਊਨ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਅਰਧ-ਪ੍ਰਭੁਸੱਤਾ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਹੈ। | ||||||||||||||||
| ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ | |||||||||||||||||
• 1774–1785 (ਪਹਿਲਾ) | ਵਾਰਨ ਹੇਸਟਿੰਗਜ਼ | ||||||||||||||||
• 1857–1858 (ਆਖਰੀ) | ਚਾਰਲਸ ਕੈਨਿੰਗ | ||||||||||||||||
| Historical era | ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਆਧੁਨਿਕ | ||||||||||||||||
| 23 ਜੂਨ 1757 | |||||||||||||||||
| 16 ਅਗਸਤ 1765 | |||||||||||||||||
| 1772–1818 | |||||||||||||||||
| 1845–1846, 1848–1849 | |||||||||||||||||
| 2 ਅਗਸਤ 1858 | |||||||||||||||||
• ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਧਾਰਨਾ | 2 ਅਗਸਤ 1858 | ||||||||||||||||
| ਖੇਤਰ | |||||||||||||||||
| 1858[5] | 1,940,000 km2 (750,000 sq mi) | ||||||||||||||||
| ਮੁਦਰਾ | ਰੁਪਏ | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 Garcia, Humberto (2020), England Re-Oriented: How Central and South Asian Travelers Imagined the West, 1750–1857, Cambridge University Press, p. 128, ISBN 978-1-108-49564-6,
"Hindoostanee" was instrumental for Company rule in that Gilchrist's grammar books, dictionaries, and translations helped to standardize Urdu as an official language for lower level judicial courts and revenue administration in 1837, replacing Persian.
- ↑ 2.0 2.1 Schiffman, Harold (2011), Language Policy and Language Conflict in Afghanistan and Its Neighbors: The Changing Politics of Language Choice, BRILL, p. 11, ISBN 978-90-04-20145-3,
In 1837 Urdu was formally adopted by the British, in place of Perisan, as the language of interaction between the Government (which from then on conducted its affairs in English) and the local population.
- ↑ Everaert, Christine (2009), Tracing the Boundaries between Hindi and Urdu: Lost and Added in Translation between 20th Century Short Stories, BRILL, pp. 253–, ISBN 978-90-04-18223-3,
It was only in 1837 that Persian lost its position as official language of India to Urdu and to English in the higher levels of administration.
- ↑ Bayly, Christopher Alan (1999), Empire and Information: Intelligence Gathering and Social Communication in India, 1780–1870, Cambridge University Press, p. 286, ISBN 978-0-521-66360-1,
Paradoxically, many British also clung to Persian. Indeed, the so-called Urdu that replaced Persian as the court language after 1837 was recognisably Persian as far as its nouns were concerned. The courtly heritage of Persian was also to exercise a constraint on the British cultivation of Hindustani/Urdu.
- ↑ John Barnhill (14 May 2014). R. W. McColl (ed.). Encyclopedia of World Geography. Infobase Publishing. p. 115. ISBN 978-0-8160-7229-3.
- ↑ Robb 2002, pp. 116–147 "Chapter 5: Early Modern India II: Company Raj", Metcalf & Metcalf 2006, pp. 56–91 "Chapter 3: The East India Company Raj, 1857–1850," Bose & Jalal 2004, pp. 53–59 "Chapter 7: The First Century of British Rule, 1757 to 1857: State and Economy."
- ↑ Bose & Jalal 2004, pp. 47, 53
- ↑ Brown 1994, p. 46, Peers 2006, p. 30
- ↑ Metcalf & Metcalf 2006, p. 56
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ
This article incorporates text from this source, which is in the public domain. "Country Studies". Country Studies. Federal Research Division. https://www.loc.gov/collections/country-studies/about-this-collection/.- India from Congress
- Pakistan from Congress
 | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |