ਵਾਂਚੋ ਨਾਗਾ
ਵਾਂਚੋ ਨਾਗਾ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਲੋਂਗਡਿੰਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਟਕਾਈ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਾ, ਉਹ ਨਸਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੋਕੇਟ ਅਤੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਦੇ ਕੋਨਯਕ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ, ਵਾਂਚੋ ਅਤੇ ਕੋਨਯਕ ਅੱਜ ਵੀ ਸਮਾਨ ਨਾਮ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕੋਨਯਕ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਬੀਲਾ ਹੈ। ਵਾਂਚੋ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਜੂਦਾ ਨਾਗਾਲੈਂਡ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਵਿੱਚ ਵਾਂਚੋ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਹਨ ਅਤੇ ਮੋਨ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕੋਨਿਆਕ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਲੋਂਗਕੇਈ ਪਿੰਡ। ਵਾਂਚੋ ਭਾਸ਼ਾ ਉੱਤਰੀ ਨਾਗਾ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਧੀਨ ਤਿੱਬਤੀ-ਬਰਮਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।
ਧਰਮ
ਸੋਧੋਦੂਜੇ ਨਾਗਾ ਦੇ ਉਲਟ, ਵਾਂਚੋ, ਨੋਕਟੇ ਅਤੇ ਕੋਨਯਕ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਜੇ ਵੀ ਅਨੀਮਵਾਦ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਐਨੀਮਿਸਟ ਵਾਂਚੋ ਦੋ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਵਤਿਆਂ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਬੌਰੰਗ ਦੀ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੇ ਵਾਂਚੋ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਨੁਯਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਪਟਿਸਟ ਜਾਂ ਕੈਥੋਲਿਕ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਦੇ ਨਾਗਾਂ ਦੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੈੱਡ-ਹੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਰਮ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧ ਹੈ।[1]
2001 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ, ਵਾਂਚੋ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 10% ਹਿੰਦੂ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ 16% ਐਨੀਮਿਸਟ ਸਨ (2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ 2.55% ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ 0.55% ਐਨੀਮਿਸਟ)।
ਸੱਭਿਆਚਾਰ
ਸੋਧੋਵਾਂਚੋ ਕਬੀਲੇ ਵਿੱਚ ਟੈਟੂ ਬਣਾਉਣਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਚਾਰ ਅੰਗਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੂਰੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਟੈਟੂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਚੂੜੀਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਝ ਹਲਕੇ ਟੈਟੂ ਵੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਾਂਚੋ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਓਰੀਆ ਹੈ, ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ, ਛੇ ਤੋਂ ਬਾਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ, ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਨਾਚਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਜੋਂ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਬੀਅਰ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਟਿਊਬਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸੂਰ ਦਾ ਮਾਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਝੂਮ ਝੋਨਾ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੂਰਾਂ, ਮੱਝਾਂ ਅਤੇ ਗਾਇਲਾਂ ਦੀ ਬਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਮੁਰੰਗ (ਡੌਰਮੈਟਰੀ) ਵਿੱਚ ਦਾਵਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ, ਰਸਮੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਪਹਿਨ ਕੇ, ਓਰੀਆ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਨੱਚਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ "ਜੰਗਬਾਨ" ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨੱਚਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਰਸਮੀ ਖੰਭੇ ਜੋ ਓਰੀਆ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[2] 16 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਵਾਂਚੋ ਓਰੀਆ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3]
ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ
ਸੋਧੋਵਾਂਚੋ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਭਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਾਂਘਮ ਜਾਂ ਵਾਂਗਸਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4]
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੁਆਂਢੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਾਂਗ, ਵਾਂਚੋ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਬਾਂਸ ਦੇ ਬਣੇ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਡਾਰਮਿਟਰੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਰੁੰਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਢਾਂਚਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪੁਰਸ਼ ਬਣਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕੁੜੀਆਂ ਕੋਲ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਾਂਗ ਡੌਰਮੈਟਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਹ ਇੱਕ ਵੱਡੇ, ਇੱਕਲੇ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਸੌਂਦੀਆਂ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
1991 ਤੱਕ, ਨਾਗਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਸਿਰ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੇ ਅਭਿਆਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Tanka Bahadur Subba, Sujit Som, K. C. Baral, North Eastern Hill University Dept. of Anthropology (2005). Between Ethnography and Fiction: Verrier Elwin and the Tribal Question in India. Orient Longman. pp. 6, 173–8. ISBN 8125028129.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Govt. of Arunachal Pradesh (1980). Arunachal Pradesh District Gazetteers. Govt. of Arunachal Pradesh. pp. 83–5.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 19 February 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Verrier Elwin (1965). Democracy in NEFA. North-East Frontier Agency. p. 177.