ਵਿਉਂਤਬੱਧ ਵਿਆਹ ਜਾਂ ਅਰੇਂਜਡ ਮੈਰਿਜ (ਹੋਰ ਨਾਂ ਇੰਤਜ਼ਾਮੀ/ਵਿਚੋਲਵਾਂ/ਤਰਕੀਬੀ ਵਿਆਹ ਹਨ) ਅਜਿਹਾ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾੜੇ ਅਤੇ ਲਾੜੀ ਦੀ ਚੋਣ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕਿਸੇ ਤੀਜੀ ਧਿਰ (ਵਿਚੋਲਾ) ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1] ਇਹ ਰੀਤ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਸੀ[1] ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ,[2][3] ਮੱਧ ਪੂਰਬ,[4][5] ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ,[3][6] ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ[7] ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੈ;[8][9] ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਕੁਝ ਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨਾਂ,[10] ਜਪਾਨ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ,[11] ਪਰਵਾਸੀ ਅਤੇ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਨਸਲੀ ਜੁੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[12]ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਵਿਚੋਲਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਲਾੜਾ ਅਤੇ ਲਾੜੀ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਬੰਧਨ ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਾਂਝ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਅੱਜ-ਕੱਲ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਵਿਉਂਤਬੱਧ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ।

ਬੇਮੇਲ ਵਿਆਹ, ਰੂਸੀ ਕਲਾਕਾਰ ਪੁਕੀਰੇਵ ਵੱਲੋਂ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਨ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਮੁਟਿਆਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ਼ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਚਾਹੇ ਜਾਂ ਨਾ।

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. 1.0 1.1 Jodi O'Brien (2008), Encyclopedia of Gender and Society, Volume 1, SAGE Publications, page 40-42, ISBN 978-1412909167
  2. WIEN, A. F. I. The Other Face of Female Genital Mutilation (FGM): MORAL AND SOCIAL ELEMENTS Archived 2014-03-09 at the Wayback Machine.; AFRICAN WOMEN’S ORGANIZATION (OCTOBER 2003), Vienna, Austria; page 15-16
  3. 3.0 3.1 Voluntarism and Marriage; UNFPA, United Nations Population Fund (2011); see Child Marriage section
  4. Alan H. Bittles, Hanan A. Hamamy (2010), Genetic Disorders Among Arab Populations, in Endogamy and Consanguineous Marriage in Arab Populations (Editor: Ahmad Teebi), ISBN 978-3-642-05079-4, pages 85-108
  5. Somervill, Barbara (2007). Teens in Egypt. Capstone; ISBN 978-0756532949; page 41-43, 57
  6. Sloan, Kathryn (2011). Women's Roles in Latin America and the Caribbean, ABC-CLIO, ISBN 978-0313381089
  7. Hatfield, E., Rapson, R. L., & Martel, L. D. (2007), Passionate love and sexual desire, Handbook of cultural psychology, S. Kitayama & D. Cohen (Eds.), New York: Guilford Press; pages 760-779
  8. Batabyal, A. A. (2001). On the likelihood of finding the right partner in an arranged marriage. Journal of Socio-Economics, 30(3), pages 273-280
  9. Adams, B. N. (2004). Families and family study in international perspective. Journal of Marriage and Family, 66(5), pages 1076-1088
  10. Margaret Evans, The Diana Phenomenon: Reaction in the East Midlands, Folklore, Volume 109, Issue 1-2, 1998, pages 101-103; Quote: "Diana Spencer was of the ancient British royal bloodline. Her arranged marriage to Charles had been engineered to re-introduce this ancient bloodline and legitimise the House of Windsor."
  11. Arnett & Taber (1994), Adolescence terminable and interminable: When does adolescence end?, Journal of Youth and Adolescence, 23(5), pp 517-537; Quote - "In Japan, for example, even in modern times close to half of marriages are reported to be arranged (known as miai marriages)"
  12. (a) Ralph Grillo (2011), Marriages, arranged and forced: the UK debate; in Gender, Generations and the Family in International Migration, (Editors: Albert Kraler, Eleonore Kofman, Martin Kohli, Camille Schmoll), ISBN 978-9089642851, pp 77-78; Quote - "Arranged and forced marriages among immigrant and minority ethnic groups has been widely debated across Europe"; (b) Christian Joppke (2004), The retreat of multiculturalism in the liberal state: theory and policy, The British Journal of Sociology, 55(2), pp 237-257

ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ

ਸੋਧੋ