ਸਈਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੋ
ਸਈਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੂ ( ਬੰਗਾਲੀ: সৈয়দা শাহার বানু ; 1914–1983) ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸਿਲਹਟ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਮੋਢੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1947 ਦੇ ਸਿਲਹਟ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਸਿਲਹਟ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।[1]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸੋਧੋ
ਸੈਯਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੂ ਚੌਧਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 1914 ਵਿੱਚ, ਜਗਨਨਾਥਪੁਰ, ਸੁਨਾਮਗੰਜ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਯਦਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਈਅਦ ਦੇ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਈਅਦ ਅਬੁਲ ਬਸ਼ਰ ਚੌਧਰੀ, ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਕਵੀ ਸਈਦ ਅਸ਼ਹਰ ਅਲੀ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਂਦਾਰ ਦੀਵਾਨ ਸਈਦ ਅਜਮਲ ਅਲੀ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਪੋਤੇ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰਵਜ ਦੀਵਾਨ ਸਈਦ ਵਸਿਲ ਅਲੀ ਚੌਧਰੀ ਤੋਂ ਖ਼ਿਤਾਬ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵਾਬੀ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਦਰ-ਏ-ਆਲਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1]
ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਸਰਗਰਮੀ ਸੋਧੋ
ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੋ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਅਬੂ ਅਹਿਮਦ ਅਬਦੁਲ ਹਾਫਿਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਵਕੀਲ ਸੀ।[2] ਉਸਨੇ ਸਿਲਹਟ ਵੂਮੈਨ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ, ਆਲ-ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ, ਅਤੇ 1945 ਤੋਂ 1948 ਤੱਕ ਇਸਦੀ ਸਹਿ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਿਲਹਟ ਵੂਮੈਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੀ।
ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੋ ਅਸਾਮ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। 1947 ਦੇ ਸਿਲਹਟ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜੋਖਮ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਸਿਲਹਟ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ।[3] ਜਦੋਂ 1950 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਬੰਦ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਇਸਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪਾਸ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਇਆ।
ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਸੋਧੋ
1947 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੋ ਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਬੰਗਾਲੀ ਨੂੰ ਰਾਜ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਿਲਹਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਖਵਾਜਾ ਨਜ਼ੀਮੁਦੀਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ। ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੋ ਚੌਧਰੀ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੈਮੋਰੰਡਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਹਸਤਾਖਰਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[4] ਉਹ ਸਿਲਹਟ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਸਾਰੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਜ਼ੋਬੇਦਾ ਖਾਨੋਮ ਚੌਧਰੀ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾ ਕਾਰਕੁਨ, ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਨਾਮੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਲੰਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।[5]
ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਸੋਧੋ
ਸਈਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਨੋ ਦੀ ਮੌਤ 21 ਅਕਤੂਬਰ 1983 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਅਬੂ ਅਹਿਮਦ ਅਬਦੁਲ ਹਾਫਿਜ਼ ਨਾਲ ਕਈ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਬੂ ਅਹਿਮਦ ਅਬਦੁਲ ਮੁਹਸੀ, ਅਬੁਲ ਮਾਲ ਅਬਦੁਲ ਮੁਹਿਤ (ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ), ਏ ਕੇ ਅਬਦੁਲ ਮੁਬੀਨ, ਏ ਕੇ ਅਬਦੁਲ ਮੋਮਨ (ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ) ਅਤੇ ਡਾ ਸ਼ਹਲਾ ਖਾਤੂਨ
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ 1.0 1.1 Kamal, Syed Shah, ed. (July 2000). আবু আহমদ আবদুল হাফিজ জন্মশতবার্ষিকী স্মারক [Abu Ahmad Abdul Hafeez Birth Centenary Commemoration] (in Bengali). p. 31.
- ↑ Abul Maal Abdul Muhith. "About AMA Muhith". Archived from the original on 10 March 2014.
- ↑ "সিলেট সরকারি মহিলা কলেজ —– ৭৫ বছরের আলোকবর্তিকা". Dainik Jalalabad (in Bengali). Archived from the original on 4 March 2016.
- ↑ "সৈয়দা শাহার বানু চৌধুরী" [Syeda Shahar Banu Choudhuri]. Daily Janakantha (in Bengali). Archived from the original on 4 March 2016.
- ↑ "ভাষা আন্দোলনে সিলেটের নারী সমাজের ভূমিকা" [Sylhet women society's involvement in language movement]. Sylhet Express (in Bengali). Archived from the original on 4 March 2016.