ਸਰਾਫ਼ਾ ਬਾਜ਼ਾਰ
ਸ਼ੇਅਰ ਬਜ਼ਾਰ (ਹੋਰ ਨਾਂ ਹੁੰਡੀ ਬਜ਼ਾਰ, ਸ਼ੇਅਰ ਮਾਰਕਿਟ/ਬਜ਼ਾਰ ਜਾਂ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ) ਹੁੰਡੀਆਂ ਭਾਵ ਸਟਾਕ (ਸ਼ੇਅਰ) ਖ਼ਰੀਦਣ ਅਤੇ ਵੇਚਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ (ਮਾਲੀ ਵਟਾਂਦਰਿਆਂ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਜਾਲ, ਨਾ ਕਿ ਕੋਈ ਇਮਾਰਤੀ ਸਹੂਲਤ ਜਾਂ ਵੱਖਰੀ ਇਕਾਈ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਸਭ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਜ਼ਾਮਨੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਨਿੱਜੀ ਵਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਜੋ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੁਇਟੀ ਕਰਾਊਡਫੰਡਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਿਵੇਸ਼ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹੋਵੇ ਉਸਦੇ ਸਟਾਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਨੇਸਲੇ ਅਤੇ ਨੋਵਾਰਟਿਸ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ SIX ਸਵਿਸ ਐਕਸਚੇਂਜ 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਟਾਕਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਐਕਸਚੇਂਜਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਅਮਰੀਕੀ ਸਟਾਕ ਬਜ਼ਾਰਾਂ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟਰੀ ਰਿਸੀਟਜ਼ (ADRs) ਵਜੋਂ।
ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ
ਸੋਧੋਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰਕ ਜ਼ਾਮਨੀਆਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪੂੰਜੀਕਰਣ 1980 ਵਿੱਚ US $2.5 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2020 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ US$93.7 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਹੋ ਗਿਆ।[1]
2016 ਤੱਕ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ 60 ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜਾਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, $1 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਮਾਰਕੀਟ ਪੂੰਜੀਕਰਣ ਵਾਲੀਆਂ 16 ਐਕਸਚੇਂਜਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਗਲੋਬਲ ਮਾਰਕੀਟ ਪੂੰਜੀਕਰਣ ਦਾ 87% ਹਨ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਸਕਿਓਰਿਟੀਜ਼ ਐਕਸਚੇਂਜ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ 16 ਐਕਸਚੇਂਜ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਰਪ ਜਾਂ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਹਨ।[2]
ਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਨਵਰੀ 2021 ਤੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਟਾਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ (ਲਗਭਗ 55.9%) ਵਿੱਚ ਹਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਪਾਨ (ਲਗਭਗ 7.4%) ਅਤੇ ਚੀਨ (ਲਗਭਗ 5.4%) ਆਉਂਦੇ ਹਨ।[3]
ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ
ਸੋਧੋਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਇੱਕ ਐਕਸਚੇਂਜ (ਜਾਂ ਬੋਰਸ) ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਟਾਕ ਬ੍ਰੋਕਰ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀ ਸ਼ੇਅਰ (ਇਕਵਿਟੀ ਸਟਾਕ), ਬਾਂਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਾਮਨੀਆਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਵੇਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸਟਾਕ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ਼ ਸਟਾਕ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਖਰੀਦੋ-ਫਰੋਖਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਇਹ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਕਸਚੇਂਜ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਦੇ ਗਾਰੰਟਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਟਾਕਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ "ਓਵਰ ਦਾ ਕਾਊਂਟਰ" (OTC) ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਕੀ ਇੱਕ ਡੀਲਰ ਰਾਹੀਂ। ਕੁਝ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਪਣੇ ਸਟਾਕ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਕਸਚੇਂਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।[4]
ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਵਿਚ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਜ਼ਾਮਨੀਆਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਸ਼ਚਿਤ-ਵਿਆਜ ਜ਼ਾਮਨੀਆਂ (ਬਾਂਡ) ਜਾਂ (ਘੱਟ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾ) ਡੈਰੀਵੇਟਿਵਜ਼, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ OTC ਵਪਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਟਾਕ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿਸੇ ਸਟਾਕ ਜਾਂ ਜ਼ਾਮਨੀ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਖਰੀਦਦਾਰ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ (ਪੈਸੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ) ਕਰਨਾ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਕੁਇਟੀਜ਼ (ਸਟਾਕ ਜਾਂ ਸ਼ੇਅਰ) ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਮਾਲਕੀ ਹਿੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Market capitalization of listed domestic companies (current US$)". The World Bank.
- ↑ "All of the World's Stock Exchanges by Size". 2016-02-16. Retrieved 2016-09-29.
- ↑ "countries with largest stock markets". statista.
- ↑ "IBM Investor relations - FAQ | On what stock exchanges is IBM listed ?". IBM.