ਸ਼ੇਰ ਗਡ਼੍ਹੀ ਮਹਿਲ
ਸ਼ੇਰ ਗਡ਼੍ਹੀ ਮਹਿਲ ਸ੍ਰੀਨਗਰ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਮਹਿਲ ਹੈ।[1] ਇਹ ਕੰਪਲੈਕਸ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਜੇਹਲਮ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਡੋਗਰਾ ਮਹਾਰਾਜਾਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਸ਼ੇਰ ਗਡ਼੍ਹੀ ਨਾਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਚੀਤੇ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ'।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਇੱਕ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਮਹਿਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 1772 ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨ ਗਵਰਨਰ ਅਮੀਰ ਖ਼ਾਨ ਜਵਾਨਸ਼ੇਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ।[2] ਸਥਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜਪਾਲ ਨੇ ਉਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਜਿੱਥੇ ਲੋਹਾਰਾ ਰਾਜਾ ਅਨੰਤ ਨੇ 1062-63 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਪੱਥਰ "ਪੱਥਰ ਮਸਜਿਦ" ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਅਮੀਰ ਖ਼ਾਨ ਜਵਾਨਸ਼ੇਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ, ਦੋਵੇਂ ਅਫਗਾਨ ਅਤੇ ਡੋਗਰਾ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਤ, ਮਹਿਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ।
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ, ਮਹਿਲ ਦਾ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਹਿਲ ਦੇ ਜੇਹਲਮ ਨਦੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ 1900 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਕੋਰਿਨਥੀਅਨ ਕਾਲਮਾਂ ਨਾਲ ਨਿਓਕਲਾਸੀਕਲ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਕੰਪਲੈਕਸ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਉਦਾਹਰਣ ਸੀ। ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੌਭੁਜੀ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਲੱਕਡ਼ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਛੱਤਾਂ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਹਨ।[3]
ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਹਿਲ ਨੇ "ਪੁਰਾਣਾ ਸਕੱਤਰੇਤ" ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਵਿਭਾਗ ਰੱਖੇ ਗਏ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਅਬਦੁੱਲਾ ਨੇ ਮਹਿਲ ਨੂੰ ਡੋਗਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ, ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਮਹਿਲ ਅੱਗ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। 2015 ਵਿੱਚ, ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੁਫ਼ਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸਈਦ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਅਸਲ ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।[4]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Del Mar, Walter (1906). The romantic East: Burma, Assam, & Kashmir. A. and C. Black. pp. 165.
Sher Garhi Palace.
- ↑ [shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/49825/7/07_chapter%201.pdf]
- ↑ "Hindustan Times article". hindustantimes.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 29 April 2015. Retrieved 2018-07-19.
- ↑ "Hindustan Times article". hindustantimes.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 29 April 2015. Retrieved 2018-07-19.