ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ

ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ (German: Seidenstraße) ਜਾਂ ਸਿਲਕ ਰੂਟ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਪਦ ਹੈ ਹੋ ਅਫ਼ਰੀਕੀ-ਯੂਰੇਸ਼ੀਆਈ ਭੋਂਆਂ ਉਤਲੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਬੀ, ਦੱਖਣੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਭੂ-ਮੱਧ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਜਗਤ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਜੋੜਦੇ ਸਨ। ਇਸ 4,000 ਮੀਲ (6,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਲੰਮੇ ਮਾਰਗ ਦਾ ਨਾਂ ਇਸ ਰਾਹ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੇ ਨਫ਼ੇਦਾਰ ਚੀਨੀ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਵਪਾਰ ਸਦਕਾ ਆਇਆ ਹੈ ਜੋ ਹਾਨ ਰਾਜਕੁਲ (206 ਈਸਾ ਪੂਰਵ- 220 ਈਸਵੀ) ਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਵਾਧਾ 114 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਹਾਨ ਰਾਜਕੁਲ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਜਾਂਗ ਛਿਆਨ ਵੱਲੋਂ; ਪਰ ਇਹਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਉੱਤੇ ਵਪਾਰ ਮਾਰਗ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਸਨ।ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨਕਾਲ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਿਕ, ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤੀਕ ਮਾਰਗਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਏਸ਼ਿਆ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ ਉੱਤਰੀ ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜੋ ਚੀਨ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਲੰਘ ਕੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਵੱਲ ਪਹਿਲਾਂ ਏਸ਼ਿਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਲ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤਾ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਿੱਸਾ 6, 500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਚੀਨ ਦੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਪਿਆ ਜਿਸਦਾ ਵਪਾਰ ਇਸ ਰਸਤੇ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀ ਏਸ਼ਿਆ ਵਿਚਕਾਰ, ਯੂਰੋਪ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਾਲ ਦਾ ਪਹੁੰਚਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤੇ ਦਾ ਚੀਨ, ਭਾਰਤ, ਮਿਸਰ, ਈਰਾਨ, ਅਰਬ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰੋਮ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸੱਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਉੱਤੇ ਗਹਿਰਾ ਅਸਰ ਪਿਆ। ਇਸ ਰਸਤੇ ਦੇ ਦੁਆਰੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਆਲਾਵਾ ਗਿਆਨ, ਧਰਮ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ, ਭਿਕਸ਼ੂ, ਤੀਰਥਯਾਤਰੀ, ਫੌਜੀ, ਘੂਮੰਤੂ ਜਾਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਫੈਲੀਆਂ। ਵਪਾਰਕ ਨਜਰੀਏ ਨਾਲ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਚੀਨ ਰੇਸ਼ਮ, ਚਾਹ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਭੇਜਦਾ ਸੀ, ਭਾਰਤ ਮਸਾਲੇ, ਹਾਥੀ-ਦੰਦ, ਕੱਪੜੇ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਪੱਥਰ ਭੇਜਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰੋਮ ਵਲੋਂ ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀਆਂ ਵਸਤੁਵਾਂ, ਸ਼ਰਾਬ, ਕਾਲੀਨ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤੇ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹੀ ਰਸਤਾ ਸੀ ਪਰ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਇਸਦੇ ਪੂਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਉੱਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿਆਦਾਤਰ ਵਪਾਰੀ ਇਸਦੇ ਹਿੱਸੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਦੂੱਜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਾਮਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਹੋਰ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਮਾਨ ਇੱਕ ਹੱਥ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਬਦਲ-ਬਦਲਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੀਲ ਦੂਰ ਤੱਕ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਵਪਾਰੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਬੈਕਟਰਿਆਈ ਸਨ, ਫਿਰ ਸੋਗਦਾਈ ਹੋਏ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਰਬ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਨ। ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ, ਮਸਲਨ ਤਾਰਿਮ ਦਰੋਣੀ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟਰਿਆਈ, ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਸੋਗਦਾਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੇ ਸੁਰਾਗ ਮਿਲੇ ਹਨ।

ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ ਜੋ ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਿਸਰ, ਸੋਮਾਲੀਆ, ਅਰਬ ਪਰਾਇਦੀਪ, ਇਰਾਨ, ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ, ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਜਾਵਾ-ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੋਂ ਉਤਲੇ ਰਾਹ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ

ਚੀਨੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ ਜੋ ਛੇਂਗ ਹੇ ਦੇ ਸਫ਼ਰਾਂ ਸਦਕਾ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ

ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ
ਮੁੱਖ ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ ਰਾਹਾਂ
Route information
Time period	ਲਗਪਗ 120 BCE – 1450s CE
UNESCO World Heritage Site
ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਾਮ	Silk Roads: the Routes Network of Chang'an-Tianshan Corridor
ਕਿਸਮ	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ
ਮਾਪਦੰਡ	ii, iii, iv, vi
ਅਹੁਦਾ	2014 (38th ਸੈਸ਼ਨ)
ਹਵਾਲਾ ਨੰ.	1442
ਖੇਤਰ	ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟਿਕਾਣਾ

ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ
"Silk Road" in Traditional (top) and Simplified (bottom) Chinese characters
ਚੀਨੀ ਨਾਮ
ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ	絲綢之路
ਸਰਲ ਚੀਨੀ	丝绸之路
ਪ੍ਰਤੀਲਿੱਪੀਆਂ Standard Mandarin Hanyu Pinyin Sīchóu zhī lù IPA [sɨ́.tʂʰǒʊ tʂɨ́ lû] Wu Suzhounese Sy-zǿy tsyu lôu Yue: Cantonese Yale Romanization Sī-chàuh jī louh Jyutping Si1-cau4 zi1 lou6 Southern Min Tâi-lô Si-tiû tsi lōo
Arabic name
Arabic	[tariq al-h̩arir طريق الحرير] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)
Armenian name
Armenian	[Մետաքսի ճանապարհ (Metaksi chanaparh)] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)
Greek name
Greek	[Δρόμος του μεταξιού (Drómos tou metaxioú)] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)