ਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ
ਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਹੈ, ਜੋ ਜ਼ਮੀਨ ਐਕਵਾਇਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕੀਲ, ਜੋ ਹੁਣ 29 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਪੀਪਲਜ਼ ਯੂਨੀਅਨ ਫਾਰ ਸਿਵਲ ਲਿਬਰਟੀਜ਼ (ਪੀ.ਯੂ.ਸੀ.ਐਲ.) ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਨਹਿਤ (ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਸਮੂਹਿਕ) ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸ਼ੰਕਰ ਗੁਹਾ ਨਿਯੋਗੀ ਦੇ ਛੱਤੀਸਗੜ ਮੁਕਤੀ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।[2] ਸੁਧਾ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕਨ ਨਾਗਰਿਕ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਰੰਗਨਾਥ ਭਾਰਦਵਾਜ ਸੀ, ਜੋ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨਾਜ਼ੁਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਦਵਾਜ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਈ, ਉਸਨੇ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ 1984 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਗਣਿਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (ਆਈਆਈਟੀ), ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।[3]
ਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ | |
|---|---|
 | |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਇੰਡੀਆ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਟ੍ਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ, ਐਕਟੀਵਿਸਟ, ਵਕੀਲ |
| ਮਾਤਾ | Krishna Bharadwaj[1] |
1986 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਤੌਹੀਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਨੇ ਨਿਯੋਗੀ ਦੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਮੁਕਤੀ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਧਾ ਨੇ ਰਾਏਪੁਰ ਵਿਚ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀਸ਼ੰਕਰ ਸ਼ੁਕਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਲਜ ਤੋਂ 2000 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਮੁਕਤ ਮੋਰਚਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਦਵਾਜ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਫ਼ਸਰਸ਼ਾਹਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਭਲਾਈ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਖਾਣਾਂ ਅਤੇ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਹ ਦਲਿਤ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਹੱਕ, ਸਿਹਤ ਲਈ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਦਿ। ਸੁਧਾ ਨੇ ਬਿਨਾਇਕ ਸੇਨ ਦੀ ਨਿਆਂਇਕ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਆਲੋਚਨਾ ਲਿਖੀ।[4]
ਭਾਰਦਵਾਜ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਉਸਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।[5] ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਗਸਤ 2018 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਦਖ਼ਲ ਦੇਣ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਰੱਖਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਗਲਤ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ।[6] ਮੁੜ 27ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[7]
ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਸੋਧੋਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ ਮਰਹੂਮ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਭਾਰਦਵਾਜ ਦੀ ਧੀ ਹੈ ਜੋ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ‘ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਇਕੋਨੋਮਿਕ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਐਂਡ ਪਲੈਨਿੰਗ’ ਦੇ ਮੋਢੀ ਸਨ। ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਭਾਰਦਵਾਜ ਆਰਥਿਕ ਚਿੰਤਨ ਬਾਰੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਥਿਊਰੀ ਬਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਚਿੰਤਕ ਪੀਏਰੋ ਸਰੈਫਾ ਨਾਲ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।ਸਕੂਲ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਬਤ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਤਿੱਖੇ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਨ। ਇਹ ਲਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸੁਧਾ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਬਣੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਕਹਾਉਂਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਲਾਉਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਰਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਛਤੀਸਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਰਮਭੂਮੀ ਬਣਾਇਆ ਜਿਹੜਾ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥਾਂ, ਜੰਗਲਾਤ ਤੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਵਰਗੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਮਾਲਾ-ਮਾਲ ਸੀ। ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਛੜੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[8]
ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੰਮ
ਸੋਧੋਛੱਤੀਸਗੜ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ
ਸੋਧੋ1986 ਤੱਕ, ਸੁਧਾ ਨੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ ਮਿਲੀ। ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਣਿਜ-ਅਮੀਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਖਣਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਅਤੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ, ਇਹ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਠੇਕਾ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਵਿੱਚ, ਡੱਲੀ-ਰਾਜਹਰਾ ਵਿਖੇ ਭਲਾਈ ਸਟੀਲ ਪਲਾਂਟ ਲਈ ਬੰਦੀ ਬਣਾਏ ਕੋਇਲਾ ਖਾਣਾਂ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਕਾਮੇ ਕੇਂਦਰੀ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਨਾਲ ਪੱਖਪਾਤੀ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬੇਚੈਨ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਰਬੋਤਮ ਸ਼ੰਕਰ ਗੁਹਾ ਨਿਯੋਗੀ ਨੂੰ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ, ਛੱਤੀਸਗੜ ਮਾਈਨਜ਼ ਸ਼ੋਰਮਿਕ ਸੰਘ (ਸੀ.ਐੱਮ.ਐੱਸ.) ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਅਹਿੰਸਕ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਪੱਟੀ ਦੇ ਪਾਰੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮੱਧ ਵਰਗ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਸੁਧਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਸੀਐਮਐਸਐਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਛੱਤੀਸਗੜ ਮੁਕਤੀ ਮੋਰਚਾ (ਸੀ.ਐੱਮ.ਐੱਮ.) ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਜਨਤਕ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਜਿਹੜੀ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਹਾਲਤਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਹੀਂ: ਇਸ ਨੇ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ (ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਨਾ ਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਨ!), ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ, ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਬਚਤ, ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ-ਮਨਾਹੀ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਵਰਗੇ ਸਮਾਜਕ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਗਤ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੁਧਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਅੱਸੀਵਿਆਂ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ, ਸੀਐਮਐਮ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਲਾਈ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੇ ਠੇਕਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਸੀ, ਸਤੰਬਰ 1991 ਵਿੱਚ, ਸ਼ੰਕਰ ਗੁਹਾ ਨਿਯਯੋਗੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਯੋਗੀ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਲਹਿਰ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੀ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਖਿੰਡ ਗਈ। ਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਦੁੱਗ-ਭਿਲਾਈ-ਰਾਏਪੁਰ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਸੀ.ਐੱਮ.ਐੱਮ. ਦੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸਦੀ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਮੁਕਤੀ ਮੋਰਚਾ (ਮਜ਼ਦੂਰ ਕਾਰਜਕਾਰਤਾ ਕਮੇਟੀ) ਵਿੱਚ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਸੁਧਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਸਤੀ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ "ਚੌਵੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਯੂਨੀਅਨ" ਪ੍ਰਤੀ ਨਿਰੰਤਰ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਉਲਟ, ਨਿਯੋਗੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸੀ ਐਮ ਐਮ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ ਵਧੀਆ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਹਾਲਤਾਂ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਮੰਗਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ. ਇਹ ਟ੍ਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ. ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਬਣ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੀ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ. ਸੁਧਾ ਨੇ ਇਸ ਦਰਸ਼ਣ ਵੱਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ. ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਧੀ ਗੋਦ ਲਈ। ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਲਹਿਰ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। 1992 ਵਿਚ ਭਿਲਈ ਵਿਚ ਇਕ ਪੁਲਿਸ ਫਾਇਰਿੰਗ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ 17 ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿਚ ਸਨ, ਨੇਯੋਗੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਲਈ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਬਿਹਤਰ ਹਾਲਤਾਂ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ। ਸੈਂਕੜੇ ਵਰਕਰ ਅਤੇ ਵਰਕਰ-ਲੀਡਰ ਜੇਲ੍ਹ ਗਏ। ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁ privਲੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਠੇਕੇਦਾਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ. ਕੰਮ ਨੂੰ ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਸੀਮਤ ਰੱਖਣ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਮੰਗਾਂ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਜਰਤ, ਤਨਖਾਹ ਸਲਿੱਪਾਂ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਕਾਰਡਾਂ, ਆਦਿ, ਹੁਣ ਮਾਲਕਾਂ ਲਈ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਮੰਗਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜਨੀਆਂ, ਇਕੋ ਸਮੇਂ, ਹੋਰ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬਣ ਗਈਆਂ. ਮਜ਼ਦੂਰ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਨ ਨੇ ਸੁਧਾ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਣ. 1997 ਵਿਚ ਦੁਰਗ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ, 2000 ਦੁਆਰਾ ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਵਕੀਲ ਬਣ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ 2015 ਵਿਚ ਹੀ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Row in JNU after Dean replaces speaker invited by centre for economic studies". The Indian Express. 7 March 2018. Retrieved 28 August 2018.
- ↑ Masoodi, Ashwaq (7 November 2015). "This land is your land". LiveMint.
- ↑ "The Telegraph - Calcutta (Kolkata) | Opinion | Enemies of the State". The Telegraph (India).
- ↑ "Critiquing The Binayak Sen Judgement". Outlook India.
- ↑ "ਪੰਜ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਰਾਹਤ - Tribune Punjabi". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-08-29. Retrieved 2018-08-30.[permanent dead link]
- ↑ "ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ 'ਤੇ ਬੇਲੋੜੀ ਸਖ਼ਤੀ - Tribune Punjabi". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-08-29. Retrieved 2018-08-30.[permanent dead link]
- ↑ "ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਸੁਧਾ ਭਾਰਦਵਾਜ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ - Tribune Punjabi". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-10-27. Retrieved 2018-10-28.[permanent dead link]
- ↑ "ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਦਾ ਘਾਣ - Tribune Punjabi". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-08-29. Retrieved 2018-08-30.[permanent dead link]