ਸੁਰੱਈਆ
ਸੁਰੱਈਆਜਮਾਲ ਸ਼ੇਖ (15 ਜੂਨ 1929 – 31 ਜੂਨ 2004) 40ਵਿਆਂ ਅਤੇ 50ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੁਤਾਨੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੋਹਰਲੇ ਨਾਮ ਸੁਰੱਈਆ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ।[1][2][3] 1941 ਵਿੱਚ ਸੁਰੇਈਆ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮ 'ਤਾਜ ਮਹਿਲ' ਵਿੱਚ ਚਾਈਲਡ ਸਟਾਰ ਵਜੋਂ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਫ਼ੌਰਨ ਬਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।'ਸੋਚਾ ਥਾ ਕਿਆ, ਕਿਆ ਹੋ ਗਿਆ'...'ਦਿਲ ਨਾਦਾਂ ਤੁਝੇ ਹੂਆ ਕਿਆ ਹੈ' ਔਰ 'ਯੇ ਅਜੀਬ ਦਾਸਤਾਂ' ਵਰਗੇ ਗਾਣਿਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਮੁਲਕ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਹਰਤ ਦਿੱਤੀ। ਬਤੌਰ ਅਦਾਕਾਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਾਮਯਾਬ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ 'ਅਨਮੋਲ ਘੜੀ'...' ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ' ਔਰ 'ਰੁਸਤਮ ਓ ਸੁਹਰਾਬ' ਖ਼ਾਸ ਸਨ। ਸੁਰੇਈਆ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾਣ ਵਾਲੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਰਹੀ। 1963 ਵਿੱਚ 'ਰੁਸਤਮ ਓ ਸੁਹਰਾਬ' ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਚੌਂਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਰੀਟਾਇਰਮੈਂਟ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਈ ਸੀ।
ਸੁਰੱਈਆ ثریا | |
|---|---|
 | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ ਦਾ ਨਾਮ | ਸੁਰੱਈਆ ਜਮਾਲ ਸ਼ੇਖ (Urdu: ثریا جمال شیخ) |
| ਉਰਫ਼ | Queen of Melody (Urdu: ملکہ ترنم) |
| ਜਨਮ | 15 ਜੂਨ 1929 ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 31 ਜਨਵਰੀ 2004 (ਉਮਰ 74) ਮੁੰਬਈ, ਭਾਰਤ |
ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਬੜੇ ਸਾਰੇ ਫ਼ਲੈਟ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਔਲਾਦ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਦੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਆਖ਼ਰੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ਼ ਉਸਦੇ ਪੜੌਸੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹੀ ਫ਼ਲੈਟ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਇੰਤਕਾਲ ਹੋਇਆ।
ਨਿਜੀ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋ
ਸੁਰੱਈਆ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਜੂਨ, 1929 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਜਮਾਲ ਸ਼ੇਖ ਅਤੇ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਰੀਨ ਡਰਾਈਵ ਦੇ 'ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮਹਿਲ' ਵਿਖੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮੁੰਬਈ (ਫਿਰ ਬੰਬੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ) ਚਲੇ ਗਏ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮਾ, ਐਮ. ਜ਼ਹੂਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ, ਜੋ 1930ਵਿਆਂ ਦੇ ਬੰਬੇ ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਖਲਨਾਇਕ ਬਣ ਗਏ। ਉਸਨੇ ਨਿਊ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਜੋ ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ, ਜੇ.ਬੀ. ਪੈਟਿਟ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗਰਲਜ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਸੁਰੱਈਆ ਦੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਂਦੀ ਸੀ।
ਸਨਮਾਨ
ਸੋਧੋ1946 ਵਿੱਚ, ਨੂਰਜਹਾਂ ਅਤੇ ਸੁਰੇਂਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸੁਰੱਈਆ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ "ਅਨਮੋਲ ਘੜੀ" ਨੇ ਬੰਬੇ (ਹੁਣ 'ਮੁੰਬਈ') ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 'ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ' (ਇੱਕ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 25 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਦੌੜ) ਮਨਾਈ।
1951 ਵਿੱਚ, ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਖ਼ਬਰ-ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਕਵਰ ਉੱਤੇ ਸੁਰੱਈਆ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਲੱਗੀ।[4]
1954 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡਾਂ ਦੌਰਾਨ 1954 ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ("ਤੁਮਨੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਕੀ ਰੂਹ ਕੋ ਜਿੰਦਾ ਕਰ ਦੀਆ")। ਸੁਰੱਈਆ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਆਸਕਰ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਯੋਗ ਸਮਝੀ।[5]
ਨਵੰਬਰ 1956 ਵਿੱਚ, ਸੁਰੱਈਆ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਡੈਲੀਗੇਟ ਦੇ ਵਜੋਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕਪੂਰ, ਨਰਗਿਸ, ਕਾਮਿਨੀ ਕੌਸ਼ਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[6]
1996 ਵਿੱਚ, ਸੁਰੱਈਆ ਨੂੰ ਸਕ੍ਰੀਨ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਦਸੰਬਰ 1998 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੁਆਰਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੋ-ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮਾਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[7]
30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 ਨੂੰ, ਸੁਰੱਈਆ ਨੂੰ ਦਾਦਾ ਫਾਲਕੇ ਦੀ 134ਵੀਂ ਜਯੰਤੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ ਸਾਹਬ ਫਾਲਕੇ ਅਕਾਦਮੀ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਵਰਲਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਯਾਦਗਾਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[8]
3 ਮਈ, 2013 ਨੂੰ, ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ, ਜਿਸ ਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਸੀ, ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਪੋਸਟ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ 100 ਸਾਲਾ' ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।[9]
2013 ਵਿੱਚ, ਸੁਰੱਈਆ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ 100 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣ 'ਤੇ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਸਰਬੋਤਮ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਸਲੀ ਦਿੱਖ ਦੇ ਨਾਲ 'ਬੈਸਟ ਆਨ ਸਕ੍ਰੀਨ ਬਿਊਟੀ' ਵਜੋਂ ਵੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।[10]
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫ਼ਿਲਮਾਂ
ਸੋਧੋ| ਸਾਲ | ਫ਼ਿਲਮ | ਪਾਤਰ | ਟਿੱਪਣੀ |
|---|---|---|---|
| 1961 | ਸ਼ਮ੍ਹਾ | ||
| 1954 | ਮਿਰਜ਼ਾ ਗਾਲਿਬ | ||
| 1951 | ਦੋ ਸਿਤਾਰੇ | ||
| 1951 | ਰਾਜਪੂਤ | ||
| 1951 | ਸਨਮ | ||
| 1950 | ਨੀਲੀ | ||
| 1950 | ਦਾਸਤਾਨ | ਇੰਦਰਾ | |
| 1950 | ਅਫ਼ਸਰ | ||
| 1950 | ਖਿਲਾੜੀ | ||
| 1950 | ਕਮਲ ਕੇ ਫੂਲ | ||
| 1949 | ਸ਼ਾਇਰ | ਰਾਨੀ | |
| 1949 | ਚਾਰ ਦਿਨ | ||
| 1949 | ਨਾਚ | ||
| 1949 | ਸ਼ਾਯਰ | ||
| 1949 | ਜੀਤ | ||
| 1949 | ਸਿੰਗਾਰ | ||
| 1948 | ਵਿਦਿਆ | ਵਿਦਿਆ | |
| 1946 | ਅਨਮੋਲ ਘੜੀ | ਬਸੰਤੀ | |
| 1943 | ਹਮਾਰੀ ਬਾਤ |
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Came like a Meteor Archived 2013-08-28 at the Wayback Machine. The Hindu, 6 February 2004.
- ↑ Tribute:Suraiya Screen (magazine), 13 February 2004.
- ↑ Tribute:Suraiya Outlook (magazine), 31 January 2004.
- ↑ Anniversary Special. The Indian Express (3 October 2014). Retrieved 2018-11-08.
- ↑ Kaur, Devinder Bir (8 February 2004). "SURAIYA A Tribute O door jaane wale..." The Sunday Tribune.
- ↑ Raj Kapoor in Baku (Azerbaijan, November, 1956). YouTube (28 October 2015). Retrieved 2018-11-08.
- ↑ "She transported one to a bygone, beautiful era". The Hindu. 1 February 2004. Retrieved 27 January 2017.
- ↑ Suraiya, Ramanand Sagar honoured. The Times of India (30 April 2003). Retrieved 2018-11-08.
- ↑ Choudhury, Soumyadip (18 July 2013). "100 Years of Indian Cinema: India Post's 50 commemorative stamps". Retrieved 3 September 2016.
- ↑ Suraiya's ethnic look voted best. indiatvnews.com. 24 February 2013.
ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ
ਸੋਧੋ
- "Singer: Suraiya: Lyrics and video of Hindi Film Songs – Page 1 of 36". hindigeetmala.net. Retrieved 27 January 2017.
- Legends – Suraiya: Her profile, Interview, complete list of her songs and reviews of her films
- Suraiya, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ 'ਤੇ
- "Suraiya: the reluctant goddess" The Indian Express.