ਸੁੱਲਾ
ਲੂਸ਼ਿਅਸ ਕੁਰਨੇਲਿਉਸ ਸੁੱਲਾ ਫ਼ੇਲਿਕਸ[1] (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Lucius Cornelius Sulla Felix; 138 ਬੀ.ਸੀ. - 78 ਬੀ.ਸੀ.) ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁੱਲਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਇੱਕ ਰੋਮਨ ਜਰਨੈਲ ਅਤੇ ਰਾਜਨੇਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸੁਲਾ ਇਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਜਰਨੈਲ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਦੋਵਾਂ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਸੂਲਾ ਨੁਮੀਡੀਅਨ ਰਾਜਾ ਜੁਗੁਰਥਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਧੋਖੇ ਰਾਹੀਂ ਫੜ ਲਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੇ ਉੱਤਮ ਗੇਅਸ ਮਾਰੀਅਸ ਨੇ ਯੁੱਧ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਤਦ ਉਸਨੇ ਸਿਮਬ੍ਰਿਅਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜਰਮਨਿਕ ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਇਟਾਲਿਕ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਕਮਾਂਡ ਲਈ ਗ੍ਰਾਸ ਕ੍ਰਾਊਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸੁਲਾ ਨੇ ਰੋਮ ਵਿਖੇ ਓਪਟੀਮੈਟਸ ਅਤੇ ਪੌਪੂਲਰਸ ਧੜੇ ਵਿਚਾਲੇ ਲੰਮੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਸਾਬਕਾ ਦਾ ਇਕ ਨੇਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਾਰੀਅਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ, ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੈਨੇਟਰੀ ਸਰਵ ਉੱਚਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਮਿਥ੍ਰਿਡੇਟਸ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਵਿਚ, ਸੈਨੇਟ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਲਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਮਾਰੀਅਸ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਸੁਲਾ ਨੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਕੰਮ ਵਿਚ ਰੋਮ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਾਰੀਅਸ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਹਰਾਇਆ। ਫਿਰ ਵੀ ਪਾਪੂਲਰਸ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਤਾਕਤ ਖੋਹ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਏਸ਼ੀਆ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਹ 82 ਬੀ.ਸੀ. ਵਿਚ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਜੇਤੂ ਵਾਪਸੀ ਵਿਚ ਆਇਆ, ਰੋਮ ਉੱਤੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੋਲਨ ਫਾਟਕ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਪੋਪੂਲਰੇਸ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਟਾਲੀਅਨ ਸਹਿਯੋਗੀ ਨੂੰ ਕੁਚਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਇਕ ਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੂਜੀ ਪੁਨੀਕ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਕਿ ਸੈਨੇਟ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੇ ਟਰਾਇਬਯੂਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। 80 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਕੌਂਸਲਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਸੁਲਾ ਦੀ ਫੌਜੀ ਤਖ਼ਤਾ ਪਲਟ - ਮਾਰੀਅਸ ਦੇ ਫੌਜੀ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਡੰਬਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਰਥਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਗਣਤੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਮ ਨਾਲ ਫੌਜ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਸੀ - ਰੋਮਨ ਸ਼ਕਤੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਸਥਿਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਜੂਲੀਅਸ ਸੀਸਰ ਵਰਗੇ ਆਗੂ ਤਾਕਤ ਜ਼ਰੀਏ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ 'ਤੇ ਚੱਲਣਗੇ. [2]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ L•CORNELIVS•L•F•P•N•SVLLA•FELIX in Latin inscriptions, the meaning in English is "Lucius Cornelius Sulla, son of Lucius, grandson of Publius, the Fortunate." His agnomen Felix — the fortunate — was attained later in life, as the Latin equivalent of the Greek nickname he had acquired during his campaigns, ἐπαφρόδιτος epaphroditos, beloved-of-Aphrodite or (to Romans who read Sulla's Greek title) Venus — due to his skill and luck as a general.
- ↑ "Plutarch • Life of Sulla". penelope.uchicago.edu. Retrieved 2015-12-09.