ਸੱਤਿਆ ਰਾਣੀ ਚੱਢਾ
ਸੱਤਿਆ ਰਾਣੀ ਚੱਢਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Satya Rani Chadha; 1929 ca. - 1 ਜੁਲਾਈ 2014) ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਥੀ ਕਾਰਕੁਨ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਆਪਾ ਦੇ ਨਾਲ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਹੇਜ ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਔਰਤਾਂ ਉਹ ਮਾਵਾਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦਾਜ ਦੇ ਝਗੜਿਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਾਰੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਸੀ।[1][2] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਸ਼ਕਤੀ ਸ਼ਾਲਿਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਦਿੱਲੀ-ਅਧਾਰਤ ਸ਼ਰਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਦਾਜ-ਸਬੰਧਤ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਅਧਾਰਤ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ।[3] ਚੱਢਾ ਨੀਰਜਾ ਭਨੋਟ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ।[4][5][6][7][8]
ਸ਼ਸ਼ੀ ਬਾਲਾ ਦਾ ਕਤਲ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਸੋਧੋ1979 ਵਿੱਚ, ਸੱਤਿਆ ਰਾਣੀ ਚੱਢਾ ਦੀ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਧੀ, ਸ਼ਸ਼ੀ ਬਾਲਾ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੰਚਨਬਾਲਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਘਰ ਵਿੱਚ, ਲਾੜੀ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੜ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਮਰ ਗਈ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਹ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਗਰਭਵਤੀ ਸੀ।[9] ਚੱਢਾ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਾਜ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮੰਗ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਕੂਟਰ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਫਰਿੱਜ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਚੱਢਾ ਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵੱਲ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਫਰਿੱਜ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਚੱਢਾ ਦੇ ਜਵਾਈ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਜ (ਸਕੂਟਰ) ਦੀ ਬਾਕੀ ਮੰਗ ਪੂਰੀ ਨਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਨਤੀਜੇ ਭੁਗਤਣ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮੌਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸ਼ੱਕ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਸਦੀ ਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਪੂਰੀ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈ, ਚੱਢਾ ਨੇ ਮੌਤ ਨੂੰ ਕਤਲ ਦੱਸਿਆ।[10][11]
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਚੰਦਰ 'ਤੇ ਕਤਲ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਦਾਜ ਰੋਕੂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 1980 ਵਿੱਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਚੰਦਰਾ ਦੀ ਸਕੂਟਰ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਦਸ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਆਈ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਮੌਤ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਚੱਢਾ ਨੇ ਕਤਲ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕਰਨੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ, ਪਰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਹੋਣ ਵਿੱਚ 2000 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਚੰਦਰਾ ਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ 2000 ਵਿੱਚ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਲਈ ਉਕਸਾਉਣ ਦੇ ਘੱਟ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਪੀਲ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ 2013 ਵਿਚ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੁਣਾਈ।[12]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Remembering Satya Rani Chadha: The Face Of India's Anti-Dowry Movement - ANOKHI MEDIA". ANOKHI MEDIA (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2014-07-14. Archived from the original on 2018-08-28. Retrieved 2018-05-25.
- ↑ "Satya Rani Chadha: The face of India's anti-dowry movement". Namita Bhandare. Livemint. 2 July 2014. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ "Celebrating Women Who Fought The Much Needed Fight Against Dowry". sheroes.com. Archived from the original on 2023-03-09. Retrieved 2018-05-25.
- ↑ "Battle won for daughter in 34-yr dowry fight". Abantika Ghosh. Indian Express. 18 May 2018. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ Farah Faizal; Swarna Rajagopalan (3 October 2005). Women, Security, South Asia: A Clearing in the Thicket. SAGE Publications. pp. 37–. ISBN 978-0-7619-3387-8. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ Bishakha Datta (31 December 2012). Nine Degrees of Justice: New Perspectives on Violence against Women in India. Zubaan. pp. 32–. ISBN 978-93-81017-34-0. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ Murlidhar C. Bhandare (2010). Struggle for Gender Justice: Justice Sunanda Bhandare Memorial Lectures. Penguin Books India. pp. 25–. ISBN 978-0-670-08426-5. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ Snehendu B. Kar (18 May 2018). Empowerment of Women for Promoting Health and Quality of Life. Oxford University Press. pp. 243–. ISBN 978-0-19-938468-6. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ "After 34 years, a measure of justice in India". Retrieved 2018-05-25.
- ↑ "After 34 years, a measure of justice in India". STEPHANIE NOLEN. The Globe and Mail. 6 May 2013. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ "Delhi High Court Subhash Chandra vs State on 7 March, 2013". Indian Kanoon. Retrieved 24 May 2018.
- ↑ "After 34 years, a measure of justice in India". Retrieved 2018-05-25.