ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ
ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਇਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ, ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵਾਧੂ ਦਾਜ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ, ਗੈਸੋਲੀਨ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਤਰਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1][2] ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਅਕਸਰ ਹੀ ਬਾਲਣ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 1993 ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।[4]
ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਕਤਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਜੇ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਕੈਦ ਜਾਂ ਮੌਤ ਤਕ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[5] ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 2500 ਮੌਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹੈ। 1995 ਵਿਚ ਟਾਈਮ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦਹੇਜ ਕਾਰਨਮੌਤ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਵੱਧ ਕੇ 5800 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।[6] ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਸੀ ਐੱਨ ਐੱਨ ਨੇ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਈ ਕਹੀ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਬਲੀਆਂ ਲਾੜੀ ਦੀਆਂ 2500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।[7] ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਥੇ 1948 ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ਼ 2008 ਵਿਚ 3876 ਦਹੇਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ।[8]
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਦਾਜ ਦੀ ਮੌਤ
ਸੋਧੋਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਜਵਾਨ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤ, ਜਿਸ ਦਾ ਕਤਲ ਜਾਂ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਪਤੀ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਪਤਨੀ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਹੋਰ ਦਾਜ ਲੈਣ ਦੀਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲਾੜੀ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣਾ ਸਿਰਫ ਦਾਜ ਲਈਮੌਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ਾਬ ਸੁੱਟਣਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜ ਛਾੜ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਦਾਜ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਲਾਸ ਜਾਂ ਸਮਾਜਕ-ਆਰਥਿਕ ਰੁਤਬੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਔਰਤਾਂ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪਤੀ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ
ਸੋਧੋਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ, ਪ੍ਰੋਗਰੈਸਿਵ ਵੁਮੈਨਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ 300 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਾੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਵਿਸਫੋਟਿੰਗ ਸਟੋਵ' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਟਾਵ ਬਰਨ ਨਾਲ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜ਼ਖ਼ਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।[9] 1999 ਵਿਚ ਐਮਨੇਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਲਾਂਕਿ 1600 ਲਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਕੇਵਲ 60 ਉੱਤੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਚਲਾਏ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਵਲ ਦੋ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਨ।[10]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋਹੋਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੋਧੋ- Garg, A.S. (1990). Bride burning: crime against women. New Delhi, India: Sandeep Publication, Rohtak: Marketed by the Bright Law House. OCLC 24784662.
- Umar, Mohd (1998). Bride burning in India: a socio legal study. New Delhi, India: APH Publishing. ISBN 9788170249221.
- Menski, Werner (1998). South Asians and the dowry problem. Group on Ethnic Minority Studies Series (GEMS). Stoke-on-Trent: Trentham Books and School of Oriental & African Studies. ISBN 9781858561417.
- Ravikant, Namratha S. (2000). "Dowry deaths: proposing a standard for implementation of domestic legislation in accordance with human rights obligations". Michigan Journal of Gender, Social Policy and the Law. 6 (2). HeinOnline on behalf of University of Michigan Law School: 449–498.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) - Lakhani, Avnita (2005). "Bride-burning: the "elephant in the room" is out of control". Pepperdine Dispute Resolution Law Journal. 5 (2). Pepperdine University School of Law: 249–298.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) Pdf. - Bhave, Sunil (March 2007). "Deterring dowry deaths in India: applying tort law to reverse the economic incentives that fuel the dowry market". Suffolk University Law Review. 40 (2). Suffolk University Law School: 291–314.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) Lexis Nexis. Suffolk University Law Review. - Anderson, Siwan (Fall 2007). "The economics of dowry and brideprice". Journal of Economic Perspectives. 21 (4). American Economic Association: 151–174. doi:10.1257/jep.21.4.151.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) Pdf. Archived 2014-11-13 at the Wayback Machine.
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Ash, Lucy (16 July 2003). "India's dowry deaths". BBC. Retrieved 30 July 2007.
- ↑ Lakhani, Avnita (2005). "Bride-burning: the "elephant in the room" is out of control". Pepperdine Dispute Resolution Law Journal. 5 (2). Pepperdine University School of Law: 249–298.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) - ↑ "Aisha Iqbal: Bride Burning- in the name of dowry". Aishaiqbal.blogspot.com. 8 February 2007. Archived from the original on 10 ਮਾਰਚ 2012. Retrieved 28 January 2012.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Brideburning claims hundreds in India – CNN". Articles.cnn.com. 18 August 1996. Archived from the original on 26 ਮਾਰਚ 2012. Retrieved 28 January 2012.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Kumar, Virendra; Kanth, Sarita (December 2004). "Bride burning". The Lancet. 364 (special issue). Elsevier: 18–19. doi:10.1016/S0140-6736(04)17625-3.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) - ↑ Pratap, Anita (11 September 1995). "Killed by greed and oppression". Time Magazine. 146 (11). Time Inc.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(help)CS1 maint: postscript (link) - ↑ Yasui, Brian (18 August 1996). "Indian Society Needs To Change". CNN. Archived from the original on 30 ਸਤੰਬਰ 2007. Retrieved 24 August 2007.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Newage, Indian (16 January 2010). Disposal of Cases by Courts (PDF). National Crime Records Bureau, India. Archived from the original (PDF) on 2015-05-20. Retrieved 17 January 2011.
- ↑ "World:South Asia Bride burning 'kills hundreds'". BBC.co.uk. 27 August 1999. Retrieved 11 June 2009.
- ↑ "Honour killings of girls and women (ASA 33/018/1999)". Amnesty International. 1 September 1999. Archived from the original on 26 February 2011. Retrieved 29 December 2006.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- India's National Crime Records Bureau
- India's dowry deaths, BBC
- The Chill of Kerosene by Himendra Thakur, Sulekha Creative