ਹੰਗਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਹੰਗਰੀ ਆਪਣੀ ਆਧੁਨਿਕ (1946 ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਤਹਿਤ ਤਕਰੀਬਨ ਗ੍ਰੇਟ ਹੰਗਰੀਆਈ ਮੈਦਾਨ (ਪੈਨੋਨੀਅਨ ਬੇਸਿਨ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਯੁੱਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਸੇਲਟਿਕ, ਇਲੀਰੀਅਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨੀ (ਸਿਥੀਅਨ) ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸੀਮਾ 'ਤੇ ਸੀ।
"ਪੈਨੋਨੀਅਨ" ਨਾਮ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਪੈਨੋਨੀਆ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਆਧੁਨਿਕ ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਾ (ਅਖੌਤੀ ਟ੍ਰਾਂਸਡਾਨੁਬੀਆ) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰੋਮਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਪੈਨੋਨੀਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਰੋਮਨ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ 370–410 ਦੇ ਹੂਨਿਕ ਹਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਢਹਿ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੈਨੋਨੀਆ ਪੰਜਵੀਂ ਤੋਂ ਅੱਧ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਓਸਟ੍ਰੋਗੋਥਿਕ ਕਿੰਗਡਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਅਵਾਰ ਖ਼ਾਨਾਤ (ਛੇਵੀਂ ਤੋਂ ਨੌਵੀਂ ਸਦੀ) ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸਦੀ ਵਾਰਸ ਬਣੀ। ਮਗਯਾਰ ਹਮਲਾ ਨੌਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1]
ਦਸਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ, ਮਗਯਾਰਾਂ ਦਾ ਈਸਾਈਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਈਸਵੀ 1000 ਵਿੱਚ ਹੰਗਰੀ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੀਅਨ ਕਿੰਗਡਮ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੇ ਅਰਪਦ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਨੇ ਹੇਠ ਅਗਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸਦੀਆਂ ਤਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਮੱਧਯੁਗ ਦੇ ਉੱਚ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਰਾਜ ਪਨੋਨੀਆ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਐਡਰੈਟਿਕ ਤੱਟ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ। 1241 ਵਿਚ, ਬਾਲਾ ਚੌਥਾ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ, ਹੰਗਰੀ ਉੱਤੇ ਬਾਤੂ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੰਗੋਲੀ ਫੌਜ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੋਹੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਰਾਜਾ ਬਾਲਾ ਪਵਿੱਤਰ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੰਗਰੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਮੰਗੋਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿਮਤ ਤੇ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 500,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੰਗਰੀਅਨ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਰਾਜ ਸਵਾਹ ਹੋ ਗਿਆ। 1301 ਵਿੱਚ ਅਰਪਦ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਗਰਲੇ ਮੱਧਯੁਗ ਤਕ ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਰਿਹਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਓਟੋਮਾਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇ ਵਧਦੇ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਘਟ ਗਿਆ। ਹੰਗਰੀ ਨੇ 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਓਟੋਮਾਨ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਉਠਾਇਆ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸਿਖਰ ਮਥਿਯਾਸ ਕੋਰਵੀਨਸ (ਹ. 1458-1490) ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1526 ਦੀ ਮੋਹਾਕਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਓਟੋਮਾਨੀ – ਹੰਗਰੀ ਜੰਗਾਂ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈਆਂ।
ਓਟੋਮਾਨ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਡਿਫੈਂਸ ਹੈਬਸਬਰਗ ਆਸਟਰੀਆ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਹੰਗਰੀ ਰਾਜ ਦਾ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈਬਸਬਰਗ ਦੇ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ। ਹਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਇਲਾਕਾ ਮਹਾਨ ਤੁਰਕੀ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਨਾਲ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਰਾ ਹੰਗਰੀ ਹੈਬਸਬਰਗ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। 1848 ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਿਦਰੋਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1867 ਦੇ ਆਸਟ੍ਰੋ-ਹੰਗਰੀਅਨ ਸਮਝੌਤੇ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਕੇ ਹੰਗਰੀ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ। ਹੈਬਸਬਰਗ ਆਰਕੀਰੇਗਨਮ ਹੰਗੇਰੀਕਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵੰਡਿਆ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਆਧੁਨਿਕ ਹੰਗਰੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੀ, 1868 ਦੀ ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਆ-ਹੰਗਰੀ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਆ-ਸਲੋਵੋਨਿਆ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫਨ ਦੇ ਤਾਜ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੈ ਆਂਦਾ।