ਆਇਨ ਰੈਂਡ
ਐਲਿਸ ਓ'ਕੌਨੋਰ (ਜਨਮ ਅਲੀਸਾ ਜ਼ਿਨੋਵਯੇਵਨਾ ਰੋਸੇਨਬੌਮ, 2 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1905- 6 ਮਾਰਚ 1982), ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਕਲਮ ਨਾਮ ਆਇਨ ਰੈਂਡ ਨਾਲਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੀ।[1] ਉਹ ਆਪਣੀ ਗਲਪ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਉਸਨੇ ਉਦੇਸ਼ਵਾਦ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੀ, ਉਹ 1926 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ। ਦੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਨਾਵਲਾਂ ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋ ਬ੍ਰੌਡਵੇ ਨਾਟਕਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ 1943 ਦੇ ਨਾਵਲ, ਦ ਫਾਉਂਟੇਨਹੈੱਡ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1957 ਵਿੱਚ ਰੈਂਡ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਮ, ਨਾਵਲ ਐਟਲਸ ਸ਼ਰਗਡ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1982 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੈਰ-ਗਲਪ ਵੱਲ ਰੁਖ਼ ਰੱਖਿਆ, ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਕਈ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ।
Ayn Rand | |
|---|---|
.jpg) Rand in 1943 | |
| ਮੂਲ ਨਾਮ | Алиса Зиновьевна Розенбаум |
| ਜਨਮ | Alisa Zinovyevna Rosenbaum ਫਰਵਰੀ 2, 1905 Saint Petersburg, Saint Petersburg Governorate, Russian Empire |
| ਮੌਤ | ਮਾਰਚ 6, 1982 (ਉਮਰ 77) New York City, U.S. |
| ਦਫ਼ਨ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ | Kensico Cemetery, Valhalla, New York, U.S. |
| ਕਿੱਤਾ | Writer |
| ਨਾਗਰਿਕਤਾ |
|
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | Petrograd State University (diploma in history, 1924) |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ | |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਾਰਡ | Prometheus Award – Hall of Fame 1983 Atlas Shrugged 1987 Anthem |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | |
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਰੈਂਡ ਨੇ ਤਰਕ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਮੰਨਿਆ; ਉਸਨੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਹਉਮੈਵਾਦ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਰਉਪਕਾਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਤਾਕਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਅਨੈਤਿਕ ਵਜੋਂ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ[2] ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕਤਾ, ਅੰਕੜਾਵਾਦ ਅਤੇ ਅਰਾਜਕਤਾਵਾਦ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਲੇਸੇਜ਼-ਫੇਅਰ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।[2] ਹਾਲਾਂਕਿ ਰੈਂਡ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾਵਾਦ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਅਰਾਜਕਤਾਵਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਅਕਸਰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[3] ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰੈਂਡ ਨੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ। ਉਹ ਅਰਸਤੂ, ਥਾਮਸ ਐਕੁਇਨਾਸ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਉਦਾਰਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਰੈਂਡ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀਆਂ 2020 ਤੱਕ 37 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਪੀਆਂ ਵਿਕੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਗਲਪ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ-ਜੁਲੀ ਸਮੀਖਿਆ ਮਿਲੀ।[4] ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰੁਚੀ ਵਧੀ ਹੈ,[5] ਅਕਾਦਮਿਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਵਿਧੀਗਤ ਕਠੋਰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਣਡਿੱਠ ਜਾਂ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।[1] ਉਸਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਝ ਸੱਜੇ-ਆਜ਼ਾਦੀਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।[6] [7] ਉਦੇਸ਼ਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- Frequently Asked Questions About Ayn Rand from the Ayn Rand Institute
- Ayn Rand ਦੁਆਰਾ ਗੁਟਨਬਰਗ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ’ਤੇ ਕੰਮ
- Works by or about ਆਇਨ ਰੈਂਡ at Internet Archive
- Works by ਆਇਨ ਰੈਂਡ at LibriVox (public domain audiobooks)
- Rand's papers at The Library of Congress
- Ayn Rand Lexicon – searchable database
- ਆਇਨ ਰੈਂਡ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ 'ਤੇ
- Works by ਆਇਨ ਰੈਂਡ at Open Library
- ਆਇਨ ਰੈਂਡ ਕਰਲੀ ਉੱਤੇ
- "Writings of Ayn Rand" – from C-SPAN's
