ਆਕਾ-ਬਿਆ ਭਾਸ਼ਾ

ਬੀਆ ਭਾਸ਼ਾ, ਅਕਾ-ਬੀਅ, ਦੱਖਣੀ ਸਮੂਹ ਦੀ ਇੱਕ ਅਲੋਪ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਮਹਾਨ ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਅੰਡੇਮਾਨ ਸਟ੍ਰੇਟ ਦੇ ਆਸੇ - ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅੰਡੇਮਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਤੱਟ ਦੇ ਆਸੇ - ਪਾਸੇ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਬਿਆ
ਆਕਾ-ਬਿਆ
ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ	ਭਾਰਤ
ਇਲਾਕਾ	ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂ; ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ, ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਦੱਖਣੀ ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂ; ਦੱਖਣੀ ਤੱਟ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਰਟਲੈਂਡ ਟਾਪੂ; ਰਟਲੈਂਡ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਟਾਪੂ; ਲੇਬੀਰਿੰਥ ਟਾਪੂ
Extinct	By 1931
ਭਾਸ਼ਾਈ ਪਰਿਵਾਰ	ਮਹਾਨ ਅੰਡੇਮਾਨੀਜ਼ Southern † ਬਿਆ
ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3	abj

ਇਤਿਹਾਸ

ਬੀਅ ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, 1860 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਦਸ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹਾਨ ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਰ ਮਹਾਨ ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ 1931 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਜੋਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।

ਵਿਆਕਰਣ

ਮਹਾਨ ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਅਗੇਤਰ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮੂਹਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਂਵ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਨਾਮ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਇੱਕ ਅਗੇਤਰ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ (ਆਕਾਰ, ਜਾਂ ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਸਬੰਧ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ)। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ *aka- ਜੀਭ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਗੇਤਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਉਦਾਹਰਨ ਯੋਪ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, "ਨਰਮਲ, ਨਰਮ", ਅਕਾ-ਬੀਅ ਵਿੱਚ:

ਉਪਲਬਧ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਮੁੱਖ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ — ਇੱਕ ਅਤੇ ਦੋ — ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਇੱਕ, ਦੋ, ਇੱਕ ਹੋਰ, ਕੁਝ ਹੋਰ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਹਨ।

• ਇੱਕ ਗੱਦੀ ਜਾਂ ਸਪੰਜ ਓਟ-ਯੋਪ "ਗੋਲ-ਨਰਮ" ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਿਰ ਜਾਂ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ।
• ਇੱਕ ਗੰਨਾ ôto-yop ਹੈ, "ਲਚਕਦਾਰ", ਲੰਬੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ।
• ਇੱਕ ਸਟਿੱਕ ਜਾਂ ਪੈਨਸਿਲ ਜੀਭ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ ਅਕ-ਯੋਪ, "ਪੁਆਇੰਟਡ" ਹੈ।
• ਇੱਕ ਡਿੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਰੁੱਖ ਅੰਗਾਂ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ ਆਰ-ਯੋਪ, "ਸੜੀ" ਹੈ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬੇਰੀ-ਨਗਾ "ਚੰਗੀ" ਪੈਦਾਵਾਰ:

• un-bēri-ŋa "ਚਲਾਕ" (ਹੱਥ-ਚੰਗਾ)।
• ig-bēri-ŋa "ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ ਵਾਲਾ" (ਅੱਖ-ਚੰਗਾ)।
• aka-bēri-ŋa "ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ" (ਜੀਭ-ਚੰਗੀ।)
• ot-bēri-ŋa "ਨੇਕ" (ਸਿਰ/ਦਿਲ-ਚੰਗਾ)

	ਬੀ.ਏ	ਬਲਵਾ?	ਬਾਜੀਗਿਆਸ?	ਜੁਵੋਈ	ਕੋਲ
ਸਿਰ/ਦਿਲ	ot-	ôt-	ਓਟ-	ôto-	ôto-
ਹੱਥ/ਪੈਰ	ong-	ong-	ong-	ôn-	ôn-
ਮੂੰਹ / ਜੀਭ	âkà-	ਉਰਫ-	o-	okô-	o-
ਧੜ (ਮੋਢੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਿਨਸ)	ਅਬ-	ਅਬ-	ਅਬ-	a-	o-
ਅੱਖ/ਚਿਹਰਾ/ਬਾਂਹ/ਛਾਤੀ	i-, ig-	id-	ir-	ਦੁਬਾਰਾ-	er-
ਪਿੱਛੇ/ਲੱਤ/ਬੱਟ	ar-	ar-	ar-	ra-	a-
ਕਮਰ	ôto-

ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗ ਅਟੱਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਗੇਤਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਕੋਈ "ਸਿਰ" ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ, ਪਰ ਸਿਰਫ਼ "ਮੇਰਾ, ਜਾਂ ਉਸਦਾ, ਜਾਂ ਤੁਹਾਡਾ, ਆਦਿ ਸਿਰ" ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ। ਮੂਲ ਪੜਨਾਂਵ ਮਹਾਨ ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ; Aka-Bea ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਅਗੇਤਰ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਰਵਨਾਂ):

ਮੈਂ, ਮੇਰਾ	d-	ਅਸੀਂ, ਸਾਡਾ	m-
ਤੂੰ, ਤੇਰਾ	ŋ-	ਤੁਸੀਂ, ਤੁਹਾਡਾ	ŋ-
ਉਹ, ਉਸਦਾ, ਉਹ, ਉਸਦਾ, ਇਹ, ਇਸਦਾ	a	ਉਹ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ	l-

ngô:do kûk l'àrtâ:lagî:ka,

mō:ro el:ma kâ igbâ:dàla

mō:ro el:mo lê aden:yarà

pō:-tōt läh.

ਕੋਰਸ: ਅਦਨ: ਯਾਰਾ ਪੋ:-ਤੋਤ ਲਹ।

ਸ਼ਾਬਦਿਕ:

ਤੂੰ ਦਿਲ ਦੁਖੀ ਕਲਾ,

ਅਸਮਾਨ-ਸਤਿਹ ਉਥੇ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ,

ਦੇਖਣ ਲਈ ਤਰੰਗ ਦੀ ਅਸਮਾਨੀ ਸਤਹ,

ਲੀਨ-ਦੋਸਤ 'ਤੇ ਬਾਂਸ ਦਾ ਬਰਛਾ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਅੰਡੇਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ