ਇੰਡੀਗੋ ਡਾਈ
ਇੰਡੀਗੋ ਡਾਈ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਜੈਵਿਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਹੈ ਜੋ ਇੰਡੀਗੋਫੇਰਾ ਜੀਨਸ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਡੀਗਫੇਰਾ ਟਿੰਕਟਰੀਆ ਡਾਈ-ਬੇਅਰਿੰਗ, ਦੇ ਕੁਝ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਡੀਗੌਫੇਰਾ ਪੌਦੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਫਸਲ ਵਜੋਂ, ਹੋਰ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੁਰਲੱਭਤਾ ਕਾਰਨ, ਨੀਲ ਰੰਗ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਨੀਲ ਰੰਗ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਹੈ, ਜੋ 2023 ਤੱਕ ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 80,000 ਟਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਡੈਨੀਮ ਕੱਪਡ਼ੇ ਅਤੇ ਨੀਲੀ ਜੀਨਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਪੱਥਰ ਧੋਣ ਅਤੇ ਐਸਿਡ ਧੋਣ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਰਤੋਂ
ਸੋਧੋ
ਇਸ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਰਤੋਂ ਸੂਤੀ ਧਾਗੇ ਲਈ ਇੱਕ ਰੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੀਲੀ ਜੀਨਸ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਡੈਨੀਮ ਕੱਪਡ਼ੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨੀਲੀ ਜੀਨਸ ਦੀ ਇੱਕ ਜੋਡ਼ੀ ਲਈ 3 ਗ੍ਰਾਮ (0.11 ਔਂਸ ਤੋਂ 12 ਗ੍ਰਾਮ) ਦੀ ਲੋਡ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈਂ। ਉੱਨ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਰੰਗਾਈ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇੰਡੀਗੋ ਕਾਰਮਾਈਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੰਡੀਗੋਜ਼ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਇੰਡੀਗੋਲ ਡੈਰੀਵੇਟਿਵ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਰੰਗਦਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਲਗਭਗ 20,000 ਟਨ ਸਲਾਨਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨੀਲੀ ਜੀਨਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਭੋਜਨ ਰੰਗ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਐਫਡੀ ਅਤੇ ਸੀ ਬਲੂ ਨੰਬਰ 2 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੈ।
ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੰਡਿਗੋ
ਸੋਧੋਇੰਡਿਗੋ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਡੈਰੀਵੇਟਿਵਜ਼ ਨੂੰ ਐਂਬੀਪੋਲਰ ਜੈਵਿਕ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵੈਕਯੂਮ ਭਾਫ ਦੁਆਰਾ ਪਤਲੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਜੋਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ
ਸੋਧੋਇੰਡਿਗੋ ਵਿੱਚ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 5 ਗ੍ਰਾਮ/ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ (ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਪੁੰਜ ਦਾ 0.LD50%) ਦਾ ਐਲਡੀ 50 ਹੈ। [2] 2009 ਵਿੱਚ, ਲੇਸੋਥੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਲੀ ਜੀਨਸ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਨੀਲੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਰਿਸਾਅ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਏਰੀਅਲ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਾਰਬਨ ਰੀਸੈਪਟਰ ਦੇ ਐਗੋਨਿਸਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ [3]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Linke, Julia A.; Rayat, Andrea; Ward, John M. (2023). "Production of indigo by recombinant bacteria". Bioresources and Bioprocessing. 10 (1): 20. doi:10.1186/s40643-023-00626-7. ISSN 2197-4365. PMID 36936720. Archived from the original on Feb 5, 2024.
- ↑ "Gap alarm". 2009-08-09. Archived from the original on 2010-05-28. Retrieved 2011-08-16.
- ↑ "Activation of the aryl hydrocarbon receptor by structurally diverse exogenous and endogenous chemicals". Annu. Rev. Pharmacol. Toxicol. 43: 309–334. 2003. doi:10.1146/annurev.pharmtox.43.100901.135828. PMID 12540743.
{{cite journal}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help)
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੋਧੋ- Balfour-Paul, Jenny (2016). Indigo: Egyptian Mummies to Blue Jeans. London: British Museum Press. pp. 264 pages. ISBN 978-0-7141-1776-8.
- Ferreira, E.S.B.; Hulme A. N.; McNab H.; Quye A. (2004). "The natural constituents of historical textile dyes" (PDF). Chemical Society Reviews. 33 (6): 329–36. doi:10.1039/b305697j. PMID 15280965.
- ਪਾਲ, ਜੈਨੀ ਬਾਲਫੋਰ। 2020. "ਨੀਲ ਅਤੇ ਨੀਲਾਃ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਇੱਕ ਵਿਆਹ". ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਜਰਨਲ 47 (ਜਨਵਰੀਃ 160-85।
- Sequin-Frey, Margareta (1981). "The chemistry of plant and animal dyes" (PDF). Journal of Chemical Education. 58 (4): 301. Bibcode:1981JChEd..58..301S. doi:10.1021/ed058p301.