ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੇ ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਉਪਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ 54 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਉਪਨਗਰ ਮੁੰਬਈ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀਆਂ ਉੱਤਰ, ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਵਿਅਸਤ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸਾਰੀਆਂ ਰੇਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਟਾਪ ਹੈ। ਨਾਗਪੁਰ ਦੁਰੰਤੋ ਅਤੇ ਡੈੱਕਨ ਕੁਈਨ ਦੋ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਲਿਆਣ ਵਿਖੇ ਨਹੀਂ ਰੁਕਦੀਆਂ।
ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਉਪਨਗਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ | |||||
 | |||||
| ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ | |||||
| ਗੁਣਕ | 19°14′07″N 73°07′50″E / 19.23525°N 73.1305°E | ||||
| ਉਚਾਈ | 8.840 metres (29.00 ft) | ||||
| ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ | ||||
| ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ | ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ | ||||
| ਪਲੇਟਫਾਰਮ | 8 + 6 (underconstruction) | ||||
| ਟ੍ਰੈਕ | 15+ | ||||
| ਕਨੈਕਸ਼ਨ | KDMT Bus Stand, Auto stand, Taxi stand | ||||
| ਉਸਾਰੀ | |||||
| ਬਣਤਰ ਦੀ ਕਿਸਮ | Standard (on ground) | ||||
| ਪਾਰਕਿੰਗ | ਹਾਂ | ||||
| ਸਾਈਕਲ ਸਹੂਲਤਾਂ | ਹਾਂ | ||||
| ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ | |||||
| ਸਥਿਤੀ | ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ | ||||
| ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ | KYN | ||||
| ਇਤਿਹਾਸ | |||||
| ਉਦਘਾਟਨ | 1854 | ||||
| ਬਿਜਲੀਕਰਨ | ਹਾਂ | ||||
| ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ | ਕੈਲੀਅਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ | ||||
| ਯਾਤਰੀ | |||||
| 360,000/day | |||||
| ਸੇਵਾਵਾਂ | |||||
|
Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Adjacent stations/Mumbai Suburban Railway' not found. | |||||
| |||||
| ਸਥਾਨ | |||||
  ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ | |||||
ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਯਾਰਡ ਰੀਮੋਡਲਿੰਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਹਿਤ 6 ਨਵੇਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਮਿਲਣਗੇ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਉਪਨਗਰੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਰੇਲ ਸੰਚਾਲਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏਗਾ।
ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੇਲਵੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਕਲਿਆਣ-ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸੀ ਜੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਹੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਤੀਜਾ ਘਾਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ 1973,2000,2006,2014 ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 2010 ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਬੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸੀ. ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 184 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਮਰਾਠਵਾਡ਼ਾ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਰਸਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ 18.96 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸੁਰੰਗ ਮਾਲਸ਼ੇਜ ਘਾਟ ਸੈਕਸ਼ਨ ਹੈ।[1] ਮਾਲਸ਼ੇਜ ਕ੍ਰਿਤੀ ਸਮਿਤੀ ਕਲਿਆਣ-ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਦੇਖ ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕਸਾਰਾ ਅਤੇ ਖੋਪੋਲੀ ਵੱਲ, ਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਆਖਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਤੇਜ਼ ਸੇਵਾਵਾਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ ਭਾਵ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਟਰਮੀਲ ਤੋਂ ਕਸਾਰਾ ਜਾਂ ਖੋਪੋਲੀ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਕਲਿਆਣ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸਾਰੇ ਸਟਾਪਾਂ 'ਤੇ ਰੁਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ16 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1853 ਨੂੰ ਬੋਰੀ ਬੰਦਰ-ਤੰਨਾ ਲਾਈਨ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਪ੍ਰਗਤੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਤੰਨਾ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਲਈ ਦੋ ਤੰਨਾ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਡਾਦੁੰਗੁਰ ਪਹਾਡ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਸੀਕ ਪੁਆਇੰਟ (ਅੱਜ ਦੀ ਪਾਰਸਿਕ ਪਹਾਡ਼ੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ) ਤੱਕ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਲੋਡ਼ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਗ ਅਪ੍ਰੈਲ 1851 ਵਿੱਚ ਦੋ ਠੇਕੇਦਾਰ ਵਿਲੀਅਮ ਵਾਈਟਜ਼ ਅਤੇ ਜੈਕਸਨ ਨੂੰ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 1853 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮਈ 1852 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਰਸੀ ਠੇਕੇਦਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਦੋਰਾਬਜੀ ਨੂੰ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 1854 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ 1 ਮਈ 1854 ਨੂੰ ਕੈਲੀਅਨ ਲਈ ਲਾਈਨ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈ।[2]
ਬੋਰੀ ਬੰਦਰ ਤੋਂ ਕੈਲੀਅਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਯਾਤਰਾ ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ 4:50 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾਰਡ ਐਲਫਿਨਸਟੋਨ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 250 ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ। ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਭੰਡੂਪ ਵਿਖੇ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਲਈ ਰੁਕ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਰੇਲ ਸ਼ਾਮ 6:10 ਵਜੇ ਕੈਲੀਅਨ ਪਹੁੰਚੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਗਈ, ਬਲਕਿ ਸਿਰਫ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕ੍ਰੀਕ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੱਕ ਗਈ। 1853 ਦੀ ਬੰਬਈ ਤੋਂ ਤੰਨਾ ਤੱਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸਮਾਨ, ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਬੈਂਡ, ਸਜਾਵਟੀ ਤੰਬੂ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦਾ ਖਾਣਾ ਸੀ। ਆਤਿਸ਼ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜਸ਼ਨ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੇਲਗੱਡੀ ਰਾਤ 9 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਮੁੱਢ ਵੱਲ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ, ਦੋ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਰਾਤ 11 ਵਜੇ ਪਹੁੰਚੀ ਸੀ।[3]
ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਤਰ
ਸੋਧੋਕਲਿਆਣ ਜੰਕਸ਼ਨ ਵਿਖੇ 7 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ 2 ਅਤੇ 3,4 ਅਤੇ 5 ਅਤੇ 6 ਅਤੇ 7 ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਅਧਾਰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ 4,5,6,7 ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਰੇਲਾਂ ਲਈ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ 5 ਸਾਰੇ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਟਰਮੀਨਸ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਲੋਕਲ ਰੇਲਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 4 ਸਾਰੀਆਂ ਖੋਪੋਲੀ/ਕਸਾਰਾ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਸਥਾਨਕ ਰੇਲਾਂ ਲਈ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।[4] ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਟਰਮੀਲ ਤੋਂ ਨਾਸਿਕ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਨੰਬਰ 4 'ਤੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ 1 ਅਤੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 1ਏ ਹੌਲੀ ਲੋਕਲ ਰੇਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ।
ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ
ਸੋਧੋਕਲਿਆਣ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ ਅਤੇ ਕਲਿਆਣ ਡੀਜ਼ਲ ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ ਵੀ ਨੇਡ਼ੇ ਹੀ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਇਹ ਮੁੰਬਈ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਕਲੌਤੇ ਸ਼ੈੱਡ ਹਨ।
1991 ਰੇਲ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ
ਸੋਧੋਸਾਲ 1991 ਦੇ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਕਲਿਆਣ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ। ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ 12 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 65 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਰਫ ਬਿੱਟੂ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[5][6][7]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "कल्याण-नगर रेल्वे हा विकासाचा मार्ग". Maharashtra Times (in ਮਰਾਠੀ).
- ↑ https://swr.indianrailways.gov.in/uploads/files/1597914101378-The_first_running_of_a_railway_locomotive_in_India.pdf pg 8
- ↑ "Railway Line Opened from Bombay to Callian (Kalyan) on 1st May 1854". 11 January 2022.
- ↑ Kalyan Jn IndiaRailInfo
- ↑ "Kalyan 1991 train blast: SIT to probe convict's activities since he jumped parole in 2007". The Indian Express. 2016-08-18. Retrieved 2020-12-17.
- ↑ Sehgal, Manjeet (August 17, 2016). "1991 Mumbai blast convict arrested from Phagwara". India Today. Retrieved 2020-12-17.
- ↑ "Ravinder Singh @ Bittu vs The State Of Maharashtra on 30 April, 2002".