ਕਾਵਿਆ ਮਾਤਾ
ਕਾਵਿਆ ਮਾਤਾ - ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨਾਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਾਤਰ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਭ੍ਰਿਗੁ, ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰ, ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਅਸੁਰਾਂ ਜਾਂ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਕ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ। ਉਹ ਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਅਵਤਾਰ ਲੈਣ ਲਈ ਸਰਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
| ਕਾਵਿਆ ਮਾਤਾ | |
|---|---|
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਪਤੀ/ਪਤਨੀ(ਆਂ} | ਭ੍ਰਿਗੂ |
| ਬੱਚੇ | ਸ਼ੁੱਕਰ |
ਦੰਤਕਥਾ
ਸੋਧੋਦੇਵੀ ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਉਸ ਦੀ ਕਥਾ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਅਸੁਰਾਂ ਨੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਜੰਗ ਲੜੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਸ਼ੁਕਰ ਨੇ ਦੇਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਤੇ ਤਪੱਸਿਆ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਦੇਵਾਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸ਼ੁਕਰ ਦੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਸੁਰਾਂ ਨਾਲ ਫਿਰ ਤੋਂ ਜੰਗ ਲੜੀ। ਅਸੁਰਾਂ ਨੇ ਕਾਵਿਆਮਾਤਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕਾਵਿਆਮਾਤਾ ਨੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਸੁਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਵਿਆਮਾਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਰਾਜਾ ਇੰਦਰ ਦੇਵ ਨੂੰ ਡਰਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਧਰੰਗ ਨਾਲ ਗ੍ਰਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਕਵਯਮਤਾ ਨੇ ਸਾਰੇ ਦੇਵਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ।[1] ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਸਦੀਵੀ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਔਰਤ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਡਿਸਕਸ ਹਥਿਆਰ - ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਕੱਢਿਆ ਅਤੇ ਕਾਵਿਆਮਾਤਾ ਦਾ ਸਿਰ ਧੜ ਤੋਂ ਅੱਡ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ੁਕਰ ਦਾ ਪਿਤਾ ਮਹਾਨ ਰਿਸ਼ੀ ਭਿਗੂ ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਾਪ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵਜੋਂ ਸ਼ਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰੇਗਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵਜੋਂ ਦੁੱਖ ਹੰਢਾਵੇਗਾ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਇਸ ਸ਼ਰਾਪ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।[2]
ਰਮਾਇਣ ਵਿੱਚ
ਸੋਧੋਹਾਲਾਂਕਿ ਔਰਤ-ਹੱਤਿਆ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਹਾਨ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਰਾਮ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਯਕੀਨ ਦਵਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਬੁਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ, ਰਿਸ਼ੀ ਕਾਵਿਮਾਤਾ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ "ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਦੇ ਰਾਜ ਲਈ ਵਾਜਿਬ" ਹੋਣ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਰਚ ਰਹੀ ਸੀ ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਦੁਸ਼ਟ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ (ਧਰਮ ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।[3][4]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Mani p. 402
- ↑ http://www.telugubhakti.com/telugupages/Sages/Bhrigu.htm
- ↑ Ananda W. P. Guruge. The society of the Rāmāyaṇa. Abhinav Publications. p. 213.
- ↑ Ramashraya Sharma. Socio-Political Study of the Valmiki Ramayana. Motilal Banarsidass. pp. 108–9.
ਨੋਟ
ਸੋਧੋ- Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary With Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 0-8426-0822-2.