ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ
ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ (4 ਅਗਸਤ 1929- – 13 ਅਕਤੂਬਰ 1987) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ, ਅਭਿਨੇਤਾ, ਗੀਤਕਾਰ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਨਿਰਮਾਤਾ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ ਲੇਖਕ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਸਭ ਸਫਲ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲੀ, ਹਿੰਦੀ, ਮਰਾਠੀ, ਆਸਾਮੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਕੰਨੜ, ਭੋਜਪੁਰੀ, ਮਲਿਆਲਮ, ਓੜੀਆ, ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਸਮੇਤ ਅਨੇਕ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ।
ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |
|---|
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨਸੋਧੋ
ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਖੰਡਵਾ (ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਸਨ। ਕਿਸ਼ੋਰ ਦੇ ਦੋ ਭਰਾ ਸਨ - ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਅਨੂਪ ਕੁਮਾਰ। ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ 20 ਸਾਲ ਵਡੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਦਾਕਾਰ ਸਨ। ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ ‘ਆਭਾਸ ਕੁਮਾਰ ਗਾਂਗੁਲੀ’ ਸੀ।[1] ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ[2] ਬੇਹੱਦ ਮਸਤਮੌਲਾ, ਮਜ਼ਾਕੀਆ ਅਤੇ ਮਨਮੌਜੀ ਫ਼ਨਕਾਰ ਦਾ ਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਾ ਮੁਥਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰੀਨ ਹਾਸ-ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੁਰੀਲਾਪਨ ਵੀ ਸੀ ਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤ ਵੀ। ਸੰਜੀਦਾ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸੋਜ਼ ਭਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਛੋਹ ਵਾਲੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਹ ਕਮਾਲ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ।
ਪਿੱਠਵਰਤੀ ਗਾਇਕ ਦਾ ਸਫਰਸੋਧੋ
ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਚੰਚਲ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਮਾਲਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਦਾਕਾਰ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਗਾਇਕ ਬਣਨ ਦੀ ਸੋਚੀ ਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ’ਚ ਆਣ ਪੈਰ ਧਰਿਆ। ਪੰਡਿਤ ਖੇਮ ਚੰਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ-‘ਯੇ ਕੌਨ ਆਇਆ ਰੇ’, ਫ਼ਿਲਮ ‘ਜ਼ਿੱਦੀ’ ਲਈ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਵਾਇਆ ਤੇ ਫਿਰ ਕਦਮ-ਦਰ-ਕਦਮ ਨਵੇਂ ਮੁਕਾਮ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਗਿਆ। ਦੇਵ ਅਨੰਦ, ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ, ਜਤਿੰਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਹੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਭੇ ਪਏ ਹਨ।
ਕੰਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨਸੋਧੋ
ਸੰਨ 1980 ਤੋਂ 1987 ਤਕ ਅੱਠ ਵਾਰ ‘ਸਰਵੋਤਮ ਗਾਇਕ’ ਦਾ ‘ਫ਼ਿਲਮ ਫੇਅਰ ਐਵਾਰਡ’ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ[3] ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤ ਗਾਏ ਸਨ, ਉੱਥੇ 24 ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਵੀ ਸਨ ਅਤੇ 16 ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਆਰ.ਡੀ. ਬਰਮਨ ਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਚਹੇਤਾ ਗਾਇਕ ਸੀ। ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਗਾਏ ਅਨੇਕਾਂ ਸਦਾਬਹਾਰ ਨਗ਼ਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ:
- ਇਕ ਚਤੁਰ ਨਾਰ,
- ਚੱਲ-ਚੱਲ ਮੇਰੇ ਹਾਥੀ,
- ਮੇਰੀ ਪਿਆਰੀ ਬਹਿਨੀਆ ਬਨੇਗੀ ਦੁਲਹਨੀਆ,
- ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਆਜ ਕਿਆ ਹੈ,
- ਮੇਰੇ ਨੈਨਾ ਸਾਵਨ ਭਾਦੋਂ,
- ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਕੋਰਾ ਕਾਗਜ਼,
- ਮਾਨਾ ਜਨਾਬ ਨੇ ਪੁਕਾਰਾ ਨਹੀਂ,
- ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਏਕ ਸਫ਼ਰ ਹੈ ਸੁਹਾਨਾ,
- ਕਸਮੇਂ-ਵਾਦੇ ਨਿਭਾਏਂਗੇ ਹਮ,
- ਬਚਨਾ ਐ ਹਸੀਨੋ,
- ਤੇਰੇ ਚਿਹਰੇ ਸੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਹਟਤੀ, ਅਤੇ ‘
- ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾ ਸਫ਼ਰ ਹੈ ਯੇ ਕੈਸਾ ਸਫ਼ਰ
ਆਦਿ ਕਾਬਲ-ਏ-ਜ਼ਿਕਰ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਅਭਿਨੇਤਾ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਲਈ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਪਿਆਰ’ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਬੋਲ ਸਨ-‘ਓ ਬੇਵਫ਼ਾ ਯੇ ਤੋਂ ਬਤਾ।’
ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰੀਸੋਧੋ
ਗਾਇਕ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਦਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੋਖਾ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸੰਨ 1946 ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਸ਼ਿਕਾਰੀ’ ਰਾਹੀਂ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਅਦਾਕਾਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੁੱਲ ਇੱਕ ਸੌ ਦੋ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ *ਲੜਕੀ, ਝੁਮਰੂ, *ਦੂਰ ਕਾ ਰਾਹੀ, *ਦੂਰ ਗਗਨ ਕੀ ਛਾਂਵ ਮੇਂ, *ਚਲਤੀ ਕਾ ਨਾਮ ਗਾੜ੍ਹੀ, *ਅੰਦੋਲਨ, *ਮੁਕੱਦਰ, *ਸਾਧੂ ਔਰ ਸ਼ੈਤਾਨ, *ਮੇਮ ਸਾਹਬ, *ਹਮ ਸਬ ਚੋਰ ਹੈਂ, *ਮਨਮੌਜੀ, *ਪੜੋਸਨ, *ਬੰਬੇ ਟੂ ਗੋਆ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਲੀਨਾ ਚੰਦਰਾਵਰਕਰ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਪੁੱਤਰ ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕੁੱਲ ਚੌਦਾਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਤੌਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਣਾਈਆਂ ਸਨ, ਪੰਦਰਾਂ ਦੀ ਪਟਕਥਾ ਲਿਖੀ ਸੀ ਤੇ ਬਾਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 13 ਅਕਤੂਬਰ 1987 ਨੂੰ ਇਸ ਹਰਫਨਮੌਲਾ ਫ਼ਨਕਾਰ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ।
ਸਨਮਾਨਸੋਧੋ
ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪਿੱਠਵਰਤੀ ਗਾਇਕ ਜੇਤੂ
| ਸਾਲ | ਗੀਤ | ਫਿਲਮ | ਸੰਗੀਤਕਾਰ | ਗੀਤਕਾਰ |
|---|---|---|---|---|
| 1969 | "ਰੂਪ ਤੇਰਾ ਮਸਤਾਨਾ" | ਅਰਾਧਨਾ' | ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ | ਅਨੰਦ ਬਕਸ਼ੀ |
| 1975 | "ਦਿਲ ਐਸਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੇਰਾ" | ਅਮਾਨੁਸ਼ | ਸ਼ਿਯਾਮਲ ਮਿਤਰਾ | ਇੰਦੀਵਰ |
| 1978 | "ਖਾਈਕੇ ਪਾਨ ਬਨਾਰਸ ਵਾਲਾ" | ਡੋਨ | ਕਲਿਆਣਜੀ ਅਨੰਦਜੀ | ਅਨਜਾਣ |
| 1980 | "ਹਜ਼ਾਰੋ ਰਾਹੇ ਮੁੜਕੇ ਦੇਖੀ" | ਥੋੜੀਸੀ ਬੇਵਫਾਈ | ਖਿਯਾਮ | ਗੁਲਜ਼ਾਰ |
| 1982 | "ਪਗ ਘੁੰਗਰੂ ਬਾਂਧ ਕੇ ਮੀਰਾ ਨਾਚੀ" | ਨਮਕ ਹਲਾਲ | ਭੱਪੀ ਲਹਿਰੀ | ਅਨਜਾਣ |
| 1983 | "ਅਗਰ ਤੁਮ ਨਾ ਹੋਤੇ | ਅਗਰ ਤੁਮ ਨਾ ਹੋਤੇ' | ਆਰ. ਡੀ. ਬਰਮਨ | ਗੁਲਸ਼ਨ ਬਾਵਰਾ |
| 1984 | "ਮੰਜ਼ਲੇ ਆਪਣੀ ਜਗਾਂ ਹੈਂ" | ਸਰਾਬੀ | ਭੱਪੀ ਲਹਿਰੀ | ਅਨਜਾਣ |
| 1985 | "ਸਾਗਰ ਕਿਨਾਰੇ" | ਸਾਗਰ | ਆਰ. ਡੀ. ਬਰਮਨ | ਜਾਵੇਦ ਅਖਤਰ |
ਨਾਮਜਾਦਗੀਆਂ
- ਬੰਗਾਲੀ ਫਿਲਮ ਸਨਮਾਨ
ਜੇਤੂ
- 1971 - ਵਧੀਆ ਮਰਦ ਗਾਈਕ ਅਰਾਧਨਾ[4]
- 1972 - ਵਧੀਆ ਮਰਦ ਗਾਈਕ ਅੰਦਾਜ਼[5]
- 1973 - ਵਧੀਆ ਮਰਦ ਗਾਈਕ ਹਰੇ ਰਾਮਾ ਰਹੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ[6]
- 1975 - ਵਧੀਆ ਮਰਦ ਗਾਈਕ ਕੋਰਾ ਕਾਗਜ਼[7]
ਹਵਾਲੇਸੋਧੋ
- ↑ . The Indian Express. 13 Oct 2010 http://www.indianexpress.com/news/when-kishore-kumar-insisted-on-bullockcart-ride/696711/. Retrieved 2010-10-13.
{{cite web}}:|first=missing|last=(help); Missing or empty|title=(help) - ↑ http://punjabnewsusa.com/wp/ਅਲਬੇਲਾ-ਫ਼ਨਕਾਰ-ਸੀ-ਕਿਸ਼ੋਰ-ਕ/[ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ]
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2013-09-15. Retrieved 2013-09-20.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help) - ↑ "34th Annual BFJA Awards". Archived from the original on 2008-04-21. Retrieved 2013-09-20.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help) - ↑ "35th Annual BFJA Awards". Archived from the original on 2010-01-08. Retrieved 2013-09-20.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help) - ↑ "36th Annual BFJA Awards". Archived from the original on 2010-01-09. Retrieved 2013-09-20.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help) - ↑ "38th Annual BFJA Awards". Archived from the original on 2010-01-14. Retrieved 2013-09-20.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)