ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਅਲਾਹੁਣੀ ਮਰਾਸਣ ਜਾਂ ਨਾਇਣ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਸਿਆਪਾਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੂਹਰੇ-ਮੂਹਰੇ ਨੈਣ ਅਲਾਹੁਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਤੁਕ ਆਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲੋ-ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਸੁਰ ਮਿਲਾਉਂਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਲਾਹੁਣੀ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਗਾਈ ਜਾਣ ਕਰਕੇਕਰ ਕੇ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ-ਗਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋੱ ਵੱਧ ਅਲਾਹੁਣੀ ਸਿਆਪਾ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਉਚਾਰੀਉੱਚਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਲਵੇ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ਾਵਾਰ ਸਿਆਪਾਕਾਰ ਤੇ ਅਲਾਹੁਣੀਕਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਮਿਰਾਸਣਾਂ, ਡੂਮਣੀਆਂ, ਨਾਇਣਾਂ ਆਦਿ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਸਵਾਣੀਆਂ ਇੱਕ ਗੋਲ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਾਰ ਸਿਆਪਾਕਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਖਲੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਫੇਰ ਪੱਟਾਂ ਉੱਤੇ ਮਾਰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਸਵਾਣੀਆਂ ਇੱਕੋ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਮਾਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪੇਸ਼ੇਵਾਰ ਸਿਆਪਾਕਾਰ ਆਪਣੀ ਦੁੱਹਥੜ ਦੀ ਤਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਅਲਾਹੁਣੀ ਉਚਾਰਦੀਉੱਚਾਰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਵਾਣੀਆਂ ਦੀ ਤਾਲ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਰ ਤੁਕ ਦੇ ਅੰਤ ਉੱਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਸਵਾਣੀਆਂ ਅੰਤਰੇ ਦੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਕੇੱਦਰੀ ਤੁਕ ਨੂੰ ਉਚਾਰਦੀਆਂਉੱਚਾਰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਦੁਹਰਾਉਂਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੀ ਅਲਾਹੁਣੀ ਇੱਕਲੀ ਸਿਆਪਾਕਾਰ ਵਲੋਂ ਉਚਾਰੀਉੱਚਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਮੂਹ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਤੁਕ ਦੇ ਦੁਹਰਾਉ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ:-

ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਸਿਆਪਾ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਜਾਂ ਪੁੜਪੁੜੀਆਂ ਉੱਤੇ, ਫੇਰ ਪੱਟਾਂ ਉੱਤੇ, ਮੁੜ ਫੇਰ ਪੱਟਾਂ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਛਾਤੀ ਜਾਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਉਹ ਤਿੱਹਥੜਾ-ਸਿਆਪਾ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਆਪੇ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਅਲਾਹੁਣੀਕਾਰ ਦੇ ਉਚਾਰਉੱਚਾਰ ਦਾ ਲਹਿਜੇ ਹੌਲੀ-ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਲਾਹੁਣੀ ਵਿੱਚ ਸਿਆਪੇ ਦਾ ਸਾਥ ਹੋਣ ਕਰਕੇਕਰ ਕੇ ਅਲਾਹੁਣੀਕਾਰ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਬੋਲ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਹਿਲੀ ਤੁਕ ਦਾ ਉਚਾਰਨਉੱਚਾਰਨ ਨਾਇਣ ਜਾਂ ਮਰਾਸਣ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੀ ਤੁਕ ਦਾ ਉਚਾਰਨਉੱਚਾਰਨ ਸਮੂਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਤਰੀਆਂ ਕਰੀ ਜਾਣ ਗਈਆਂ। ਮਰੀ ਹੋਈ ਧੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਇਸਤਰੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।

“ਜੇ ਕਿਸੇ ਜੁਆਨ ਆਦਮੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਏ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਔਰਤਾਂ ਪਿੜ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖਲੋਤੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਨਾਇਣ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਲ ਉਚਾਰਉੱਚਾਰ ਕੇ ਅਲਾਹੁਣੀ ਇੰਝ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗੀ:

ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਤ ਉਪਰਾਲੇਉੱਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਡਾ· ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਰਨਾ ਅਤੇ ਅਲਾਹੁਣੀ ਦਾ ਬਤੌਰ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਦੇ ਰੂਪ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮਹੱਤਤਾ ਵੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿੱਚ ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨੌ ਸ਼ਬਦ ਮਿਲਦੇ ਹਨ:

ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਸਮੇਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ ਉਚਾਰੀਆਂਉੱਚਾਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੁੱਢੇ ਦੀ ਮੌਤ ਸਮੇਂ ਹੋਰ ਅਲਾਹੁਣੀ ੳਚਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਅਤੇ ਜੁਆਨ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਮੌਤ ਸਮੇਂ ਹੋਰ ਅਲਾਹੁਣੀ ਉਚਾਰੀਉੱਚਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਲਾਹੁਣੀ ਅਲਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦੇ ਮਨ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਲਾਹੁਣੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਾਵਿ-ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਦਾ ਭਾਰ ਹਲਕਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।