ਪੰਜਾਬੀ ਜੰਗਨਾਮੇ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

 

==ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ==

*“ਜੰਗਨਾਮੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਕ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਰਬਲਾ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।”2 ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਰਧ ਧਾਰਮਿਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਹਿਵਾਲ ਆਥਰਿਤ, ਮਿਆਰਾਜ-ਨਾਮੇ, ਵਫ਼ਾਤ ਨਾਮੇ ਤੇ ਜੰਗ ਨਾਮ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਲੰਮੀ ਚੌੜੀ ਲੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।’

*“ਜੰਗਨਾਮਾ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਉਹ ਭੇਦ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸਮਾਚਾਰ ਦਿਤੇ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੰਗਨਾਮੇ ਹਜ਼ਰਤ ਇਮਾਮ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।”3

ਇਸ ਨਵਾਂ ਪਰਪਾਟੀ ਅਧੀਨ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਬੰਗਾਵਾਲੀਏ ਨੇ ‘ਜੰਗਨਾਮਾ ਲਾਹੌਰਾ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ।’ ਇਹ ਜੰਗਨਾਮਾ 1839 ਤੋਂ 1845 ਈ. ਦੇ ਕਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਜੰਗਨਾਮਾ ਸਾਹਿਤ ਪੀਰ ਮੁਹੰਮਦ ਕਾਸਬੀ ਦੇ

== ‘ਜੰਗਨਾਮਾ ਕਰਬਲਾ’ ==

ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਹਾਫ਼ਿਜ਼ ਬਰਖ਼ੁਦਾਰ ਨੇ ਵੀ ਜੰਗਨਾਮਾ ‘ਇਮਾਮ-ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ।