ਇਲੀਅਸ ਕੈਨੇਟੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

'''ਇਲੀਅਸ ਕੈਨੇਟੀ''' ({{IPAc-en|k|ə|ˈ|n|ɛ|t|i|,_|k|ɑː|-}};<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/canetti "Canetti"]. ''[//en.wikipedia.org/wiki/Random_House_Webster%27s_Unabridged_Dictionary Random House Webster's Unabridged Dictionary]''.</ref> {{Lang-bg|Елиас Канети}}; 25 ਜੁਲਾਈ 1905 – 14 ਅਗਸਤ 1994) ਇੱਕ [[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ, ਜੋ ਰੂਸੇ, ਬਲਗੇਰੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਮੈਨਚੈੱਸਟਰ ਚਲੇ ਗਏ, ਪਰੰਤੂ 1912 ਵਿਚਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਾਪਸ ਲੈ ਆਂਦਾ। ਉਹ ਵਿਆਨਾ ਵਿਚਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ। 

12 ਮਾਰਚ 1938 ਨੂੰ ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਨੂੰ ਨਾਜ਼ੀ ਜਰਮਨੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਜ਼ੀ ਅਤਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਨੇਟੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਿਆ। ਉਹ 1952 ਵਿਚਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਹ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕਵਾਦੀ ਨਾਵਲਕਾਰ, ਨਾਟਕਕਾਰ, ਯਾਦਾਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਗਲਪ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite book|title=A Companion to the Works of Elias Canetti|last=Lorenz|first=Dagmar C.G.|date=2009|isbn=978-080-578-276-9|pages=350|chapter=Introduction}}</ref> ਉਸ ਨੇ 1981 ਵਿਚਵਿੱਚ "ਵਿਆਪਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ" [[ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਸਾਹਿਤ ਵਿਚਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। <ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1981/|title=The Nobel Prize in Literature 1981|last=nobelprize.org|access-date=8 April 2014}}</ref> ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗੈਰ-ਗਲਪ ਕਿਤਾਬ 'ਕਰਾਊਡਜ਼ ਐਂਡ ਪਾਵਰ' ਦੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

1905 ਵਿਚਵਿੱਚ ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੇ ਡੈਨਿਊਬ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਵਸੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਰੁਸੇ ਵਿਚਵਿੱਚ ਵਪਾਰੀ ਜੈਕਸ ਕੈਨਟੀ ਅਤੇ ਮੈਥੀਲਡ (ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਡੀਟੀ) ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਕੈਨਟੀ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੀ।<ref name="litenc">{{Cite journal|last=Lorenz|first=Dagmar C. G.|date=17 April 2004|title=Elias Canetti|url=http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=725|journal=Literary Encyclopedia|publisher=The Literary Dictionary Company Limited|issn=1747-678X|access-date=2009-10-13}}</ref> ਰੂਸੇ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਉਸ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਸੇਫਾਰਦੀ ਯਹੂਦੀ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਦਾਦੇ ਪੜਦਾਦੇ ਓਟੋਮਾਨ ਐਡਰੀਅਨੋਪਲੇ ਦੇ ਰਾਸੋ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ।  ਮੂਲ ਪਰਵਾਰਕ ਦਾ ਨਾਮ ਕਨੇਟ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਕਾਨੇਟੇ, ਕੁਐਂਕਾ, ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਰੂਸੇ ਵਿਚ, ਕੈਨੇਟੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਸਫ਼ਲ ਵਪਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ 1898 ਵਿਚਵਿੱਚ ਉਸਾਰੀ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੀ।<ref name="gesellschaft">{{Cite web|url=http://www.eliascanetti.org/73.0.html?&L=3|title=The Canetti House– a forum for alternative culture|publisher=Internationale Elias Canetti Gesellschaft|archive-url=https://web.archive.org/web/20100324203226/http://eliascanetti.org/73.0.html?&L=3|archive-date=24 March 2010|dead-url=yes|access-date=2009-10-13}}</ref> ਕੈਨੇਟੀ ਦੀ ਮਾਂ ਆਰਡੀਟੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਆਈ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੇਫਾਰਡੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਬਲਗਾਰੀਆ ਵਿੱਚ ਰੂਸੇ ਯਹੂਦੀ ਬਸਤੀ ਵਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋ ਇੱਕ ਸੀ। ਆਰਡੀਟੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ 14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪਤਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਲਫੋਂਸੋ ਚੌਥੇ ਅਤੇ ਪੇਡਰੋ ਚੌਥੇ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਰਟ ਫਿਜ਼ੀਸ਼ੀਅਨ ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਨ। ਰੁਸੇ ਵਿਚਵਿੱਚ ਵੱਸਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਇਟਲੀ ਵਿਚਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਸੇ ਸਨ ਅਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚਵਿੱਚ ਲਿਵੋਰਨੋ ਵਿਚਵਿੱਚ ਰਹੇ।<ref name="ohrenzeuge">{{Cite book|url=https://www.archives.government.bg/tda/docs/canetti_izlojba_ruse.pdf|title=Elias Canetti: Der Ohrenzeuge des Jahrhunderts|last=Angelova|first=Penka|publisher=Internationale Elias-Canetti-Gesellschaft Rousse|year=2006|language=German|chapter=Die Geburtsstadt von Elias Canetti}} CS1 maint: Unrecognized language ([[:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:CS1 maint: Unrecognized language|link]])

ਕੈਨੇਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਸਾਲ, 1905 ਤੋਂ 1911 ਵਿਚਕਾਰ ਰੂਸੇ ਵਿਚਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਜਦੋਂ ਤਕ ਪਰਿਵਾਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਮੈਨਚੈੱਸਟਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਕੈਨੇਟੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਵਪਾਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 1912 ਵਿੱਚ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੁਸੈਨ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸੇ ਸਾਲ ਵਿਆਨਾ। ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਟੀ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਜਰਮਨ ਬੋਲੇ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕੈਨੇਟੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿੱਦੀਨੋ (ਉਸਦੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ), [[ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਬਲਗੇਰੀਅਨ]], ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਫ੍ਰੈਂਚ ਬੋਲ ਲੈਂਦਾ ਸੀ; ਮਗਰਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂਦੋ ਉਸਨੇ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਸਨ ਜਦ ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿਚਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ (1916 ਤੋਂ 1921 ਤੱਕ) [[ਜ਼ਿਊਰਿਖ]] ਅਤੇ ਫਿਰ (1924 ਤੱਕ) [[ਫ਼ਰਾਂਕਫ਼ੁਰਟ]] ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਕੈਨੇਟੀ ਨੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।